2. Mansiyon (DODOFİS), Akhisar Eski Belediye Meydanı ve Yakın Çevresi Ulusal Mimarlık ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

TARİHSEL BAĞLAM

Cumhuriyet’in ilk yıllarında halkın büyük çoğunluğunun geçim kaynağı olan tarım, yıllar geçtikçe yerini küçük sanayiye bırakmaya başlamıştır. Bu durum yaşam tarzındaki değişimi de beraberinde getirmiş, kentsel gelişim artmış ve sosyal hayat dönüşüme uğramıştır. Geçmişten bugüne doğa ile güçlü bağlarla bağlı olan Akhisar halkının, sahip olduğu bağları kaybetmemesi açısından kentsel yeşil alanların önemi kentleşme oranıyla doğru orantılı olarak artmıştır. 

Bu bağlamda “Şehit Yüzbaşı Necdi Şentürk Parkı”, konumu ve yüzölçümü açısından büyük önem taşımaktadır. 2009 yılında kente kazandırılan Gölet Alanı, kentliyi buluşturan etkinliklere (Çağlak Festivali, Bilim Şenliği, Kültür Buluşması vb.) ev sahipliği yapmaya başlamıştır. Ancak geçmişten beri kentliyi bir araya getiren ve uzun yıllar kentin en büyük kullanılabilir yeşil alanı olan “Park”, kentsel bellekteki önemi ve tarihi merkeze yakınlığı ile çok ciddi bir potansiyel barındırmaktadır.

 Yoğun yaya potansiyeline sahip, önemli bir ticaret aksı olan Şehit Teğmen Tahir Ün Caddesi ile “park” arasında köprü vazifesi gören 3. Sokak’ın günün belli saatlerinde yayalaştırılması ve devamında parkın içinde devam ettirilen aks ile hem park içi dolaşım sistematiğinin geliştirilmesi hem de parkın güneyinde yer alan eğitim birimleri ve planlanan Akhisar Kent Parkı (Eski Stadyum Alanı) ile ilişkinin güçlendirilmesi planlanmaktadır.

 Parktaki tescilli yapılar dışında kalan (wc, büfe, durak vs.) eklenti yapılar yerine park içine dengeli bir şekilde yerleştirilen, birbiriyle aynı tasarım diline sahip donatılarla tescilli yapılar ön plana çıkartılır ve öneri kentsel donatılarla park canlandırılmaktadır.

 ZEYTİN MEYDANI

 “Herkese aitim ve kimseye ait değilim. Sen gelmeden önce buradaydım ve sen gittikten sonra da burada olacağım.” (İlyada Destanı)

 Alanı canlandırması için önerilen Zeytin Meydanı (Alt Meydan) ile park arasında kalan kısım teraslanarak park ile görsel bağlantı güçlendirilir. Bu teraslara, Akhisar’ın simgesi haline gelen zeytin ağaçları dikilerek meydana ismini verir.

 Zeytin, kentsel kimlikteki yeri, tarihsel önemi ve sembolik değeri ile kentlilerdeki aidiyet hissini güçlendirmektedir. Eklenen farklı işlevler ile meydanın günün her saatinde beslenmesi sağlanmakta ve dinamik/yaşayan bir kent meydanı oluşturmaktadır.

 Zeytin Meydanı, etkinlik merkezi/ sergi mekanı gibi kültürel donatılar ve kafe/restoran gibi ticari donatılarla desteklenmiştir.

Sinema, eğitim birimleri, cami, kütüphane, gençlik merkezi ve öneri kültür müzesinin odak noktasında yer alan kent plazası; önerilen destekleyici işlevler vasıtasıyla ve her yönden yaya akışına / görsel etkileşime izin veren yapısıyla çevresindeki mevcut yapıların buluşma/düğüm noktasına dönüşmektedir.

Sinema yapısı işlevsel olarak korunmakla birlikte Zeytin Meydanı (Alt Meydan) içinde önerilen bölümlenebilir çok amaçlı salon ile birlikte alanın daha geniş saat dilimlerinde (konferans, kokteyl, tiyatro, sinema vb.) kullanılması öngörülmüştür.

Kız Meslek Lisesi, alanın kamusallığını destekleyecek şekilde, eğitim yapısı olarak korunmuş ve aktif kullanımını arttırmak için halka dönük kurs ve atölyeler önerilmiştir.

Sergi mekanının, önerilen kurs ve atölye birimleri ile entegre bir biçimde çalışacağı öngörülmüştür. Ürünlerin kent plazasında sergilenmesi sayesinde kentli, katılıma teşvik edilerek ve eğitim yapısının fonksiyonel anlamda da meydan ile ilişkilenmesi sağlanmıştır.

ÇINAR MEYDANLARI

“Cümleden Paşa Camii ve hamamı önünde bir sofai vasî üzre bir çınarı münteha vardır. Sayesinde beş yüz âdem meks idüb kave nuş ederler.” (Evliya Çelebi, Seyahatname)

“Çarşı pazarları içinde büyük çınarlar yetişmiştir. Her çarşısı birer çeşit gölgeli mesiregah çarşıdır. Bunlardan Paşa Camii ve hamamı önünde bir geniş sofa üzerinde yüksek bir çınar vardır, gölgesinde 500 adam konup kahve içerler. Bu ağacın gölgesi bu sofayı ve diğer dükkanları kaplamıştır, altına asla güneş tesir etmez. Zariflerin toplantı yeri ve bir lonca yeridir. Bütün dostlar orada yalınayak başıkabak oturup tavla ve satranç oynarlar. Bu şehrin yolları genellikle böyle ağaçlık, gölgeliktir.” (Evliya Çelebi, Seyahatname)

Evliya Çelebi’nin metinlerinde de vurgulandığı üzere tarih boyunca çınar ağacı, kent yaşamı için anıtsallığı ve fiziksel özellikleri ile birleştirici, buluşturucu bir odak noktasına dönüşmüştür. Yüzlerce yıllık ömrü ile yıllar içinde kentli için bir landmark/kent imgesine dönüşmekte ve kentsel hafızanın sembolü haline gelmektedir.

Çınar ağacı – kamusallık ilişkisinden referansla, tarihi yapılar önünde “Çınaraltı Meydanları” oluşturulmuş ve bu yapıların bellekteki yeri ve önemi tarihselliğe de vurgu yapan çınar imgesi ile güçlendirilmiştir.

AKHİSAR KÜLTÜR MÜZESİ / TİCARİ BİRİMLER

Eski belediye binası kütle ve cephe karakteri ile korunarak Kültür Müzesi olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Kültür Müzesi’nin, “hafıza” ve “kimlik” temalı iki ana başlık altında özelleşmesi planlanmıştır. “Hafıza”, Akhisar’a özgü adet ve geleneklere, kentsel alışkanlıklara vurgu yaparken; “Kimlik”, Akhisar’ın en önemli sembollerinden olan zeytin ve zeytinciliği detaylı olarak ele almaktadır.

Sergi içerikleri ve biçimleri şu şekilde planlanmıştır:

HAFIZA:

– Geleneksel obje / kostüm / eşyalar

– Tarihi kaynaklarda Akhisar

• Metinler
• Fotoğraflar

– Canlandırmalar

• Çağlak Etkinlikleri
• Aile hayatı
• Günlük Hayat
• Özel Günler
• Esnaf Hayatı

KİMLİK “ZEYTİN KENTİ”:

– Zeytincilik tarihi

• Eski zeytinyağı presleri
• Zeytin toplama aletleri
• Taşıma ve saklama kapları

– Modern zeytincilik yöntemleri: Zeytin, zeytinyağı, sabun üretiminde kullanılan araç-gereç, yöntemlere dair fotoğraf/ video/ ölçekli modeller

– Tadım alanları

SATIŞ / KAFE

– Kente özgü hediyelik eşyalar

– Yerli üreticiden ürünler: zeytin, zeytinyağı, sabun

– Yeme-içme birimi

Satış/kafe bölümünde oluşturulan sosyal mekan ve satılan yerel ürünler ile turistlerin yanı sıra kentlilerin de müzeye düzenli olarak uğramalarını sağlamak ve müzeyi günlük yaşamın bir parçası haline getirmek hedeflenmiştir. Bu kısım dış mekana açılacak şekilde kurgulanmış ve bu yolla yapının, kuzey cephesinde oluşturulan Ticaret/Kültür Sokağı ve ticari birimler ile ilişkileneceği öngörülmüştür.

Eski belediye binası arkasında yer alan ticari yapı, farklı büyüklükteki dükkanlara olanak sağlayıp, alanın ticari cazibesini arttıracak ve eski belediye binasının cephe karakterine referans verecek şekilde yeniden ele alınmıştır.

5. Sokak cephesinde küçük dükkanlar konumlanarak, bu sokağın mevcut işlevini besleyecek şekilde “esnaf sokağı” olarak işlemesi düşünülmüştür.

7. Sokak cephesinde düzenlenen kafe/restoran gibi sosyal aktiviteyi destekleyecek fonksiyonlar ile Kültür Müzesi ile ilişkilenen “kültür/ticaret sokağı”nı beslemesi planlanmıştır.

YAYA-BİSİKLETLİ DOSTU BİR KENT / BİSİKLET ROTALARI

Mevcut kapalı otopark kapasitesinin düşürülmesi, Tireli İsmail Bahribey Caddesinin yavaşlatılması ve kısmen yayalaştırılması önerilen 3. Sokak ile birlikte, alana ulaşımda motorlu taşıt cazibesinin azaltılması hedeflenmiştir. Buna alternatif olarak, kent merkezi çeper mesafesi 1.5-2 km ve ekseriyetle düz olduğu göz önüne alınarak kentte motorlu taşıt yerine, bisiklet kullanımının cazip hale getirilmesi planlanmış; 144. Sokakta önerilen bisiklet yolu ve alanda önerilen bisiklet parkları ile proje alanı ve tarihi kent merkezinde yaya ve bisiklet dostu bir ulaşım öngörülmüştür. Gerek kent içi mesafelerin yakınlığı, gerekse saat/yolcu sayısının yeterli olmaması nedeniyle raylı ulaşım yerine bisiklet ulaşımı önerilmiştir.