2. Ödül (1. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

Eğime teslim olan cami, küçük birimlerin oluşturduğu bir ufak mahalle gibidir. Arazinin tepe noktasında cami yer alır. Caminin hemen önünde ise, bir alt kotta, merkezin odağı olan meydan vardır. Meydan bu küçük külliyenin kalbidir. Alana dört yönde dört farklı kapıdan girilir. Bu kapılar dört farklı cihetten meydana bağlanır, onu besler. Her kapının, girişi işaret eden, ortası açık bir sundurması vardır. Rampa ve basamaklarla meydana bağlanan kişiyi meydanın aksında cami, camiye bağlı bir yarı açık ve kapalı şadırvan, Kuran kursu ve imam evi çevreler.

Şadırvan ince uzun tek bir çatı altında yarı açık mekânları ile sadece abdest ve tuvalet servisi sunmaz, bunun yanında mekânsal bazı tecrübelere, buluşmalara ve müstakil vakit geçirmelere de imkân verir. Kapalı şadırvan mekânlarının üç cephesi set altına gömülmüş ve çatıdan doğal havalandırma imkânı verilmiştir.

Kuran kursu kütlesi tek katlı, geniş saçaklı bir yapı olarak setin üstüne oturur, kendini gösterecek kadar da öne çıkar, payandalarla desteklenir. Bu yapının kendine özel bir bahçesi de vardır. Tepe pencereleri yerine konmuş yüksek camlı doğramaları vardır.

İmam evi yine tek katlı, geniş saçaklı bir kütledir, 3 yatak odalı bu evin kendine ait müstakil bahçesi vardır. Setin üstüne oturan yapı, diğer cephesinde mahremiyet sağlayan bir arka bahçeye açılır.

Yapıların tamamı hafif, ahşap – taş bileşimi ile tasarlanmıştır. Caminin ölçek itibariyle mescid havası taşıyan, hafiflik hissi veren sıcak bir mekân olması hedeflenmiştir. İddiası incelmişliği ve işlenmişliğinde olan, tek seferlik bir çarpıcı etkiden uzak duran, bunun yerine uzun zaman birçok insanın hatıralarında yer etmesi arzulanan bir yapı olarak düşünülmüştür.

Eğimli arazinin hareketli yapısı içinde farklı kotlara oturan yapılar eğime paralel bicimde ince uzun kütlelerdir. Bu kütlelerin yataydaki hareketi ile de ikinci bir hareketlilik ve kademelenme hedeflenmiştir. Meydanın alt koda açılan bölümü ise birbiri içine giren ve kaos ile düzeni bir arada barındıran bir setli bahçe halinde tasarlanmıştır.

MALZEMELER

Projenin malzeme paleti, mimari kurgu ile doğrudan ilişkilidir. İnşa tekniğini gizlemeye gerek duymayan, mümkün mertebe kaplamasız malzemeler seçilmiştir. Ahşap strüktür ana kurucu öğedir. Çatılar metal kenet çatı, duvarlar taş ve tuğladır. İç mekânda bu malzemeler hemen hemen aynen devam eder. Setleri oluşturan büyük duvarlar ise yığma kuru taş duvarlardır.

• Ahşap: Strüktürü oluşturan ekspoze taşıyıcı çerçeveler, ahşap hafif camiler geleceğinin devamı olarak düşünülmüştür.
• Taş: Bahçe setleri
• Tuğla: Yapı duvarları
• Metal: Kırma çatı örtüleri, saçaklar

Seçilen tüm malzemelerin güzel eskiyen, az bakım isteyen, tamiri, yenilenmesi kolay, doğal malzemeler olması önemsenmiştir.

SİLUET DEĞERİ

Projenin bütününde, hiyerarşik bir düzen ve özellikle hedeflenmiş bir siluet değeri vardır. Caminin arsaya göre hiyerarşik olarak en tepede yer alan konumu ve onun yarattığı hareketlilik meydandan aşağı doğru kademe kademe alçalarak son bulur. Kütlelerin topoğrafyaya oturuşunda bütüncül bir hareket etkisi amaçlanmıştır.

KONUM

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sıcaklık ve nem faktörünün etkin olduğu göz önünde bulundurularak ana yerleşim rüzgârdan ve düşük sıcaklıktan maksimum derecede faydalanabilmek için eğimin üst kısmında konumlanır, oradan kademe kademe aşağılara iner.

EĞİM

Eğimin fazla olduğu arazide toprağa müdahaleyi minimumda tutabilmek ve inşaat masraflarını azaltmak adına eğime paralel olarak konumlanılmıştır.

RÜZGÂR

Sıcak ve nemli iklim bölgelerinde rüzgâr gündelik yasam için hayati öneme sahiptir. Bu sebeple yapılar rüzgârdan maksimum ve eşit ölçüde istifade edebilsin diye aynı aks üzerinde ve art arda değil şaşırtmalı olarak ve farklı doğrultularda konumlandırılmıştır.

Yapıların uzun kenarının hakim rüzgâr yönünde kalacak biçimde konumlandırılması iç mekandaki hacimlerin de rüzgârdan maksimum ölçüde istifade etmesine imkân tanır.

Yapıların iç mekâna açılan karşılıklı pencerelerinin bulunması doğal çapraz havalandırma sağlayarak binanın enerji harcanmadan soğutulması ve nemin dağıtılmasına imkân sağlar.

Üst açıklıkların bulunması ısınarak yükselen havanın tahliyesinde kolaylık sağlayarak doğal iklimlendirmeye yardımcı olur.

Tek bir açıklık bulunan iç hacimde etkin havalandırmanın sağlanabilmesi için hacmin derinliğinin yüksekliğinin 2,5 katı olması gerekir.

GÖLGE

Sıcak iklim bölgelerinde gölge de tıpkı rüzgâr gibi gündelik yasamın vazgeçilmezlerindendir. Yapıların konumlandırılmasında dış mekânda yaratılan gölgeli hacimlerin oranı da göz önünde bulundurulmalı ve maksimize edilmelidir.

Geniş saçaklar bu sıcak iklim bölgesinde güneş ışığının yapı yüzeyine gelişini engelleyerek fazla ısınmayı ortadan kaldırır. Cumba, eyvan gibi mekânlar bu anlayışın geleneksel mimarideki karşılıklarındandır.

BİTKİLENDİRME

Yapı çevresinde bitlendirme yapılması, doğal gölgenin oluşturulması, mahremiyet değerlerinin korunması ve kentsel ısı adasının engellenmesi adına oldukça önemlidir. Ana meydanın ortasındaki ulu ağaç, projenin kalbini oluşturur.

MODÜLER SİSTEM

Binalar 400×400 cm’lik bir modüler sisteme göre tasarlanmıştır. Teklik içinde çokluk elde etmeye çalışan kurgu, standartlar düzeni içinde bir çeşitlilik peşindedir.