2. Ödül, Bakırköy Cumhuriyet (Özgürlük) Meydanı ve Yakın Çevresinin Düzenlenmesi Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

Proje Raporu

Yürünebilir, yaşanabilir, toplayıcı ve daha demokratik bir Bakırköy.

Bakırköy hem Bizans’a dayanan tarihi hem de kent belleğindeki yeriyle İstanbul’un önemli merkezlerinden biridir. Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde banliyö olan Bakırköy zaman içerisinde yoğun göç ve kent çeperinin genişlemesiyle beraber bir kent merkezi ve odak haline gelmiştir. Cumhuriyet Meydanı, kıyı ve suyla etkileşimi sayesinde toplayıcı özelliğe sahip olan Bakırköy’ün tam ortasında bulunmakta ve dörtyandan insanları toplayarak sosyal, ekonomik ve kültürel bir odakolma niteliği taşımaktadır.Sahile uzanan ticaret aksının başlangıcı ve birçok ulaşım ağının kesişiminde bulunması sebebiyle düğüm noktası olma özelliği taşır. Ayrıca meydanı çevreleyen strüktür sayesinde karakterli bir kimliğe ve toplum hafızasında güçlü bir imgeye sahip bir kamusal alandır.

‘’Kentsel kamusal alan kamu otoritesinin söz alanıdır.’’ (Öztürk,2009)

‘’Kamusal alan; farklı sosyal sınıflardan, ırklardan, etnik yapılardan insanların karşılaştığı yerdir. Yani kamusal alan karşılıklı ilişkilerin, zıtlıkların ve diyalogların, anlaşmaların yapıldığı alandır.’’ (Weber, 2000)

Cumhuriyet meydanı ve yakın çevresi, tanıklık ettiği birçok tarihi süreç sayesinde çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Bizans döneminden itibaren bir ulaşım rotası olan Via Egnatia yolu Bizans İmparatorluğu’nun merkezini Roma’ya bağlayan ana akslardan biridir, günümüzdeki İstanbul yoluyla büyük ölçüde örtüşmektedir. Bakırköy bu aks etrafında oluşmaya başlamış ve zaman içerisinde genişleyerek günümüzde de farklı dönemlere ait kültürel katmanı barındırmaktadır. Ancak bu katmanlar kentleşmeyle beraber görünür olma özelliğini yitirmiş, kent kaosunda kaybolmuştur. Projenin temelini oluşturan konsept Bakırköy’ün ana akslarını, çevresinde konumlanan tarihi ve kültürel yapıları bir sistem olarak ele alır ve bu yapıların ana akslara takılarak belirli bir ağ sistemi oluşturmasına dayanır. Bahsedilen ana akslar, Via Egnatia’ya dayanan İstanbul Caddesi ve Cumhuriyet Meydanı’nı sahile bağlayan Fahri Korutürk ve Ebuziya Caddeleridir. Cumhuriyet Meydanı bu akslara takılan tüm kültür varlıklarını dolaştıran, insanların sahille etkileşimi güçlendiren yönlendirici bir rotanın toplayıcısı olarak başlangıç ve dağıtıcısı olarak bitiş noktasıdır. Kültürel peyzaj doğa ve insanın entegre çalışmasını temsil eder.(WHC). Ayrıca Uluslararası Doğa Koruma Birliği’ne göre kültürel peyzaj alanları, kültürel ve doğal kaynakları kapsayan, tarihi bir olay ve bir etkinlikle birlikte olan ya da çeşitli kültürel ve estetik değerler sergileyen coğrafi alanlar olarak tanımlanmaktadır. Bu anlatılardan yola çıkarak belirli noktalara yapılan müdahalelerle bütünleştirilen ve sahil şeridi boyunca devam eden bir peyzaj koridoru yaratılmıştır. Bu yeşil koridor Ebuziya ve Fahri Korutürk caddeleri içerisine sızarak, bu caddelerin oluşturduğu ana aksı bir lineer park olarak ele alıp Cumhuriyet Meydanı ile bağlayan peyzaj rotası oluşturur. Ayrıca tarihi ve kültürel yapıların belirli modüller şeklinde ele alınıp belirtilen ana akslara takılmasıyla tarihi katmanları dolaştıran ve Cumhuriyet Meydanı’nı odak noktası haline getiren bir kültür rotası oluşturulmaktadır.

Meydan için önerilen tasarımda, Bakırköy’ün sahip olduğu tarihi ve kültürel katmanlar düşeyde yaratılan dinamik ve farklı kot kullanımlarıyla ortaya çıkan mekansallaşmalarla yansıtılır. Meydanı çevreleyen sütunların karakteri korunarak kendi doğrultularınca yaratılan çizgiler, yayalara geçiş imkanı tanır, çevresinden topladığı tüm arkeolojik ve tarihi verileri bir kent müzesi konseptinde değerlendirir.Cuhmuriyet Meydanı’nın sahip olduğu özgün tören ve toplanma kullanımlarını geri planla bırakmayarak sürekliliğine imkan veren bir tasarım dili hedeflenmiştir. Bu mekan yayaların hızla geçip gittikleri bir düzlemden ziyade onları durduran sürükleyen ve dolaştıran bir atmosfere olanak tanır.

Cumhuriyet Meydanı artık çok katmanlı bir kültürel peyzaj odağıdır.