2. Ödül (Halide Edip Adıvar Mezarı), İstanbul’un Mezarları Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

Halide Edip Adıvar;  yazar, akademisyen, siyasetçi, kurtuluş savaşı kahramanı…

1984 senesinde İstanbul’da dünyaya gelen Halide Edip’in annesi Bedrifa Hanım, babası ise hazine katibi Mehmet Emin Bey idi. Annesini erken yaşta kaybeden Halide Edip daha sonra kendisinin de beyan ettiği üzere babasının yanında batı tarzı bir hayat yaşarken, anneannesi ile ise geleneksel bir hayat yaşayarak büyüdü. Abdülhamit’in Müslüman ailelerin çocuklarının yabancı okullarda eğitim görmesini istememesinden dolayı Üsküdar Amerikan Koleji’nden ayrılmak zorunda kaldı. Eğitimine bir süre evde devam etse de daha sonra Kolej’e dönerek buradan mezun oldu.

Üsküdar Amerikan Koleji’nden mezun olduktan kısa süre sonra çeviriler yaparak edebiyat dünyasına ilk adımlarını atan Halide Edip için 2. Meşrutiyet dönüm noktası oldu. Kadın hakları üzerine yazıları yayınlanmaya başladı, bu konu üzerine araştırmalar yapmak için İngiltere’ye ziyaretlerde bulundu. İstanbul’un işgali sırasında hatiplik yanı öne çıkmaya başlayan Halide Edip, Sultan Ahmet’te düzenlenen Milli Mücadele destekçisi mitinglerin pek çoğunda kürsüye çıkarak halka seslendi. Bunlardan en meşhur olanı 23 Mayıs 1919 tarihinde  İzmir’in işgalinden hemen sonra olandı. O gün Halide Edip yaklaşık 200.000 vatanpervere seslenmiş, doğaçlama yaptığı konuşmasında söylediği şu sözler daha sonra veciz halini almıştı.

“Milletler dostumuz, hükûmetler düşmanımızdır.”

Eşi Adnan Adıvar ile Kurtuluş Savaşı mücadelesinde aktif rol alan Halide Edip cephede ve cephe gerisinde pek çok görevde bulunmuş, Kurtuluş savaşının en önemli kadın figürü haline gelmiştir. Cumhuriyetin ilanı sonrası çok partili siteme geçiş denemelerinde, Adnan Adıvar‘ın Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası‘nın kuruluşunda yer alması sonucu iktidar çevresinden uzaklaşan çift, yurt dışına yerleşmek zorunda kalmıştır. 1939 senesinde Türkiye’ye dönen Halide Edip 1964 senesine kadar Türk siyasi, akademik ve edebiyat sahnesinden önemli aktörlerinden biri olmaya devam etmiştir.

Yazarlık hayatı boyunca 21 roman, 3 öykü kitabı, 2 tiyatro oyunu, pek çok çeviri ve makale yayınlayan Halide Edip yazılarının hepsini kareli lise defterlerine eski Türkçe olarak divit ile yazmıştır. Yıllar geçse de keskin alışkanlıkların insanı olan Halide Edip divitten asla vazgeçmemiştir.  Halide Edip ve Adnan Adıvar mezar tasarımı ilhamını Halide Edip’in divide olan bağlılığından almaktadır. Halide Edip ve Adnan Beyi’nin mezarları divit ucunun nefeslik denilen orta boşluğundan esinlenerek birbirinden ayrılmıştır. Mezar betonarme bir çerçeve içinde taraklanmış beton bir kütle ve kütleden kesilip alınmış kürsü şeklinde bir boşluktan oluşmaktadır. Bu boşluk bitkiler için bir yatak olarak kullanılacaktır. Boşluk arasına yerleştirilen bakır lamaların arasında kalacak şekilde Halide Edip ve Adnan Bey’in isimleri doğum ve ölüm tarihleri yazılacak, bu yazılar defter çizgilerinin aralarına yazılmış satırlar gibi tasarımdaki yerlerini alacaklardır.