2. Ödül, İstanbul Deniz Müzesi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Proje Raporu

“Gemi İçinde Gemi…”

Serginin anlaşılırlığının herşeyden önce geldiği kentle bütünleşen ve yaşayan bir müze çıkış noktası olmuştur. Tasarlanan deniz müzesi dışarıdan yaklaşıldığında kurum kimliğinin, yapı kitlesinin mimari dili ile vurgulandığı bir yapıdır. İçeride ise koruyucu, yalın ve farklı kurgulara olanak tanıyan sade bir mekan anlayışı söz konusudur. Müzenin planlama ilkeleri aşağıdaki ana başlıklar ve ölçekler bazında açıklanabilir.

Kentsel Yerleşim Kararları

Müzenin konumlandığı alan kıyı ve kentin buluştuğu önemli bir kamusal alanda yer almaktadır. Yeni yapı, sırtını mevcut binalara vermekte, meydan yönünden gelen yaya aksına ve deniz yönüne açılmaktadır. Meydanın sürekliliğinin müze açık alanlarında da kısmen devam etmesi amaçlanmıştır. Teması gereği denize bakması daha uygun olan Barbaros Hayrettin Paşa Heykelinin yönü değiştirilmiş,türbenin belirlediği aks kuvvetlendirilerek müze ana giriş kapısını tarif edecek şekilde yeni bir meydan düzenlemesi önerilmiştir.

Arsayı bölen tonoz önemli bir kriterdir. Bu nedenle yapılar tonozun üzerine hiçbir yük gelmeyecek şekilde konumlandırılmıştır: Müze programı net bir şekilde ikiye bölünmüştür. Giriş, kafeterya, çok amaçlı salon ve sergi salonları birarada ilk kitleyi oluştururlar. Geride kalan kitle ise sergi salonlarının yer aldığı binadır. Bu yapıya tonozu aşan şeffaf bir geçitle ulaşılmaktadır. Çelik konstrüksiyonlu bu geçitten avlu ve deniz algılanarak ana sergi mekanına ulaşılmaktadır.

Su: Tasarımın Birleştirici Ögesi

Su ögesi tasarımın temel elemanlarından biridir. Bu nedenle tonoz aksının tarif ettiği aks boyunca – tonoza müdahale etmeyen – derin olmayan 40 cm.lik bir reflektif havuz kurgulanmıştır. Müze yaşantısı bu su elemanı etrafında gelişecektir. Yapı adeta su üzerinde yüzen bir kitle olarak yorumlanmıştır. Müze açık sergi alanlarında bu su elemanından aktif olarak faydalanılmaktadır. (yüzer strüktürler, hareketli gemi modelleri vb.)

Müze Dolaşım Şeması ve Sergileme Düzeni

Ziyaretçinin sergi ziyaretine normal bir hızda başlayıp sona doğru hızlandığı bilinmektedir. Bu nedenle insan dikkatinin azaldığı göz önüne alınmış, salonlar temalara ve dönemlere göre düzenlenebilecek bir organizasyon anlayışı ile çözülmüştür. Müze yönetimi kayıkların konumunu uzun vadede değiştirebilecek ve farklı düzenlemelere gidebilecektir. Müzenin girişi ve çıkışı kesintisiz bir aks üzerinde, eski müze binasını da içerecek şekilde kurgulanmıştır.

Tarihi Kadırga ve Saltanat Kayıklarının İnşaat Sırasında Korunması

Tarihi kadırganın kotu değiştirilmeden bırakılmıştır. Kadırganın kızaklar üzerinde kaydırılması, inşaat süresince arsa içinde kurulacak geçici bir örtü içinde uygun iklimlenime koşullarında korunması önerilmektedir. Inşaat bitiminde ise ana sergi mekanında ve aynı kotta oluşturulan salona, bina cephe doğramaları takılmadan önce kaydırılarak içeri alınması önerilmektedir. Diğer büyük ebatlı kayıklar da ağırlıklı olarak zemin kotunda yer alacak şekilde konumlandırılmıştır.

Çocuklar ve Gençlere Yönelik Mekanlar

Çocuklar ve gençlerin oyun oynayarak aktif katılımla öğrenebilecekleri düzenekler önerilmiştir. Açık alanlarda ayrılan bölümde, alçak havuz içinde izleyiciyi sensörle algılayıp çalışan gemi modelleri, dokunabilecekleri kopyalar yer alacaktır. Iç mekenlarda ise sergi hakkında sorular içeren bilgisayarlar ve programlar yer alacaktır.

Dinlenme Noktaları

İzleyicinin uzun süre mekanda tutulabilmesi amacıyla sergi salonlarında nefes alınacak noktalar, dinlenme köşeleri, ara mekanlar düzenlenmiştir. Kayıkların sergilendiği dışarıya kapalı yüzeylerden sonra, izleyicilerin avlu ve deniz ile görsel ilişki kurabileceği farklı kotlarda pencereler, localar ve balkonlar düzenlenmiştir. Böylece izleyicinin rahatladıktan sonra diğer sergi salonlarına girmesi sağlanacaktır.

Sergileme düzeni kronolojik bir düzenlemeyi içermekle birlikte, izleyici için tematik gruplamalar yapılarak daha dinamik bir kurguya gidilmiştir. Müze yönetiminin zaman içinde değişiklikler yapabileceği esnek bir mekan anlayışı göz önünde tutulmuştur.

Tarihi Kadırga müzenin odak elemanıdır. Tüm mekanların merkezinde yer almakta, galeri boşluklarından farklı kotlar ve açılardan sürekli algılanabilmektedir. Sergi mekanları, farklı büyüklükteki kayıkların birarada gruplanabileceği düzenlemelere olanak tanımaktadır. Büyük kayıklar, küçük olanlarla gruplanabilmektedir. Bu da tematik kurguların yolunu açmaktadır.

Müze içinde objelerin niteliklerine göre farklı sergileme düzenekleri önerilmiştir. (bkz:pafta:10 ) Hacim boşluklarında küçük kayıkların asılabileceği çelik askı düzenekleri önerilmiştir. Böylece ziyaretçiler kayıkları farklı açılardan algılayabilecektir.