2. Ödül, İstanbul Küçükçekmece Eğitim Kampüsü Proje Yarışması

Eğitim sürecinde bütünsel olarak gelişme sağlanabilmesi için bilginin kazanılması, becerinin uygulanması, yaratcılığın güçlendirilmesi, anlama ve empati duygularının beslenmesi, bir arada olabilme becerileri ile sosyal sorumluluğun önemi ve ahlaki ilkeler gibi alanlara değer verilir. Bu beklentileri karşılamak üzere fiziksel alan ve mekan kurgusu birincil ihtiyaçlardandır, çünkü kalıtım ve çevre insanın varoluşunu belirleyen kavramlardır. Öğrencinin sahip olduğu yetenekleri geliştirmesi ve en iyi düzeye getirmesini amaçlayan bir eğitim ortamında, mekanların bu amacı desteklemesi, hedeflemesi gereklidir. Okul binası, öğrencinin benimseyeceği, kendini güvende, rahat ve ait hissedeceği ve aynı zamanda seçim yapabildiği, alternatiflerle donatılmış şekilde inşa edilmelidir. Bunun için öğrencilerin rahatlıkla hareket etmelerine, biraraya gelmelerine, oyun oynamalarına, ya da bireysel olarak odaklanmalarına imkan veren, kendilerini geliştirmelerine olanak tanıyan yapılanma ve alt yapı önemlidir. Mekan ve işlevlerin bağlantısında sağlanan akıcılık ve bireyselleşmiş üniteler cansız dersliklerin aksine öğrenme sürecini aktive edecek kurgunun temel ögeleridir. Akademik öğretime ağırlık verilmekle birlikte öğrencilerin bireyler olarak olumlu gelişimini öngören ve özgün yeteneklerini geliştirmesine imkan tanıyan bir okul yapısı entegre bir sistemin fiziksel iz düşümü olarak ele alınmalıdır.

Dünyanın, yaşamın ve insan organizmasının belli bir ritmi vardır. İnsanın davranış, duygu ve düşünce gelişimi bu ritim içinde olgunlaşır. Bu bağlamda, fiziki olarak ve işlevlerin kurgulanmasında, “proje”nin bütününde özgün bir ritme sahip olması mimari odak olarak alınmıştır.

Projenin sadece öğrenim değil eğitime odaklanan tavrı derslik ve sosyal alanların bir bütünlük içinde ele alınmasıyla biçimlenmiştir. Genel planlama, açık ve kapalı ortak alanların kullanımını teşvik eden bir kurguyla, yoğun olarak kullanılacak bu noktaları birleştirici ve yönlendirici unsurlar olarak ele almıştır.

Esnek ders saatleri, müfredatı ve personeli bünyesinde barındıran eğitim programı modüler ve esnek bir fiziksel yapılanmaya gereksinim duymaktadır. Merkezi bütçe ekonomik bir tavrı benimsemekte, bu kompleks yapılanma enerji tasarrufu sağlayacak merkezi ısınma altyapısıyla donatılmaktadır.

Proje alanında yer alan mevcut üç yapı korunmaktadır. Kabaca bir dikdörtgen biçimde olan arazinin, uzun kenarına paralel, kuzey-güney aksında tüm alanı geçen, 20 metre uzunluğunda bir yaya omurgası planlanmış, mevcut iki bina arasındaki boşluk bu aksın referansı olarak tanımlanmıştır.

Doğu-batı aksında yerleştirilen derslik yapıları, “ana aks”ı dik açıyla kesen” iç sokaklar”ı tarif etmektedir. 11 metre yan cepheleri olan iki paralel bina aralarında 10 metre boşlukla yerleştirilmiş, bu boşluğun uzantısı olarak ana omurgaya takılan iç sokaklar projenin tüm alanında aynı ritimle tekrarlanmıştır. Bu düzende sekiz tanımlı iç sokak oluşmaktadır. Paralel iki derslik binası ile diğer ikili ünite arasında bırakılan 24 metrelik boşluklar ise yeşil ve ortak alanlar olarak tasarlanmıştır. Ritmi belirleyen öğrenim birimlerinin saptadığı bu alanlar, işlevleri ve yapı farklılıklarıyla özelleşerek yerleşkeye esneklik ve çeşitlilik sağlamaktadır.

20 metrelik aksın arazinin kuzey ve güney sınırındaki iki ucunda iki farklı bina konumlanmıştır; güneyde iki yüksek yapı olarak uzaktan da görülebildiğinden eğitim kompleksini tanımlayacak olan “yurt binaları” ve onun sosyal mekanları yer alırken, arazinin kuzey sınırını konferans ve çok amaçlı salonları barındıran “kültür merkezi” tespit etmektedir. Ana aks kuzeyde tören alanıyla sonlanmakta, bu alandan itibaren eğimle yükselen basamaklar açık hava tiyatrosunun seyirci alanı olarak da işlev kazanmaktadır. Basamakların sonlandığı üst kotta kapalı salonun fuayesine erişilmektedir. Bu binada olduğu gibi, yerleşkenin tüm birimlerinde engelli erişimini kolaylaştıran yollar ve asansörler atanmıştır.

İki uçta yer alan bu binalardan başka derslik-dışı diğer majör birimler ise merkezde kütüphane, klüp odaları ve sosyal merkezin yer aldığı yapı, yemekhane, yüzme havuzunu da içeren kapalı spor merkezi ve ana okuldur. Bunlar, ana aksa paralel olarak yerleşmiş olan, derslikler arasındaki boşluklarla birlikte meydanları belirleyen özelleşmiş yapılardır, kısmen omurgaya cephe veren bu üniteler sosyal ara mekanları üretmektedir. Bu bloklar işlevleriyle ilintili olarak genel planlama içinde birincil işlevlerle ahenkli biçimde organize edilmekte, esnek ve yumuşak geçişlerle, estetik olarak da faklılaşmakta, örneğin mescit, çocuk yuvası ve sağlık ocağı üniteleri güney uçta, daha yoğun kullanımı beklenen sosyal mekanlar ve rekreasyon alanları orta kısımda ve dışarıdan da izleyici kabul etmeye uygun çok amaçlı salonlarla yönetim yapıları kuzey sınırında yer almaktadır.

Arazinin batı yönünde, kanal tarafında konumlanan açık spor alanları da yine kuzey-güney ekseninde yerleşerek ara mekanları tarif etmeyi sürdürmektedir.

Bu parçalanma sayesinde farklı form ve büyüklükteki kütlelerin ve yüzeylerin (tenis kortları gibi açık spor alanları) bir araya gelmesi esneklik sağlamakta ve -tekrardan kaynaklanan bir ritme sahip olmasına rağmen- özgün alanların uyumlu buluşmasından elde edilen örgensel bir yapılanma elde edilmektedir.

Tenefüs ve ders dışı alanların yoğun kullanımı ve iletişime altyapı oluşturması öngörülmektedir. Yarı kapalı alanlar olarak tanımlanan sokaklarda iki binayı bağlayan köprüler ve merdivenlerle hareket ve erişim zenginliği elde edilmektedir.

Sokaklar sadece geçiş alanı değil binalara atanan işlevlerin de sürdürülebileceği, iç mekanların uzantısı olabilecek, kullanım alanları olarak öngörülmektedir.

Dersliklere farklı kotlardan dışarıdan direkt erişim sağlanmaktadır. Bu ikincil alanlar ve bağlantı köprüleri – bazen genişleyerek- cömert buluşma ve esnek kullanım alanları üretmektedir.

Geniş yeşil alanlar ve yapılar arasında oluşan farklı avlu formları ders dışı kullanım için olduğu kadar derslerin de bina dışında, esnek mekanlarda sürdürülebilmesi için elverişlidir. Yapılanmanın merkezinde yer alan orta meydan ve tören alanı bu meydanların en geniş olan ikisidir. Arazinin yoğun olarak ağaçlandırılması bu alanın alternatif kullanımını ve doğayla bir arada olmayı teşvik edecektir.

Vadiye yerleşik eğitim kompleksinde kuzeyden esen hakim rüzgarın etkisi iç sokakların yönlenimiyle (doğu-batı aksında) azaltılmaktadır. Binaların yönelimine göre cephelerinde farklı uygulamalar ve güneş kırıcı paneller kullanılmaktadır. Bu enerji sakınım ve konfor önlemi aynı zamanda farklı cepheleriyle estetik bağlamda binaları tanımlı hale getirmektedir.

Binaya tüm girişler doğu yönünde, cadde cephesinde yer almaktadır. Kontrollü girişler 3 yaya girişi ve 2 servis girişi olarak tayin edilmiştir. Ana caddeye paralel bir iç yol düzenlenerek emniyetli ve genel trafikten bağımsız bir alan elde edilmiş, bu yol üzerindeki 3 yaya girişinden önce yer alan indirme-bindirme zonları servislerin öğrencileri bırakıp alacağı alanlar olarak ayrılmıştır. Yine bu yan yol ve okul arasında bırakılan açık otoparklar öğretmen ve ziyaretçilerin kullanacağı 460 araçlık park olarak kullanılacaktır.

Yapıların çağdaş okul modelini tarif ettiği yerleşke, öğrenmenin zorunlu bir ezber olmaktan çıkıp öğrencinin arzuladığı bir durumda gerçekleştiği, dolayısıyla eğitimin bilgiyi olduğu kadar tüm yaşam pratiğini kapsadığı bir ortamdır.

Bu ortam dış mekanlarda doğadan ve açık havadan olduğu gibi iç mekanlarda gün ışığından optimum yararlanmaktadır. Saydam cephe tercihiyle iç-dış ilişkisinin yumuşadığı, karşılıklı olarak geçirgenleştiği ile projede elde edilen atmosfer esnek eğitim anlayışının uygulanabilirliğini desteklemektedir.

Yerleşkenin tamamına hakim olan tavır, bir önceki neslin hafızasında yer etmiş olan sert ve sıkıcı okul modelinin uzağında, esnek ve hatta sıcak bir ortamda, özgür, özgün ve farklı bireylerin bir arada hayatı öğrendiği, modüler ancak akıcı bir ritimle birbileriyle ilişki kuran bir yapılanmadır.