2. Ödül, İstanbul Senin – Aydınlatma Ürünleri Tasarımı Yarışması

PROJE RAPORU

kadraj İSTANBUL

Işık sadece güvenlik ve endişelerimizi bertaraf eden bir araç değildir. Issız ortamlarda umut aşılar, arzuladığımız idealleri temsil eder, konfor, sevinç ve dinginlik duygularını beraberinde getirir. Bizler ile duyusal seviyede son derece bağlantılı olan ışık, sürekli evrim halindedir, tarih boyunca yaşam verici gücünün yanı sıra insanları bir araya getirmiş, yol göstermiş, toplumu besleyen bağları güçlendiren bir etkisi olmuştur.

Işık ile çevre arasındaki ilişki, doğuştan bu yana yaşamımızın önemli bir parçasıdır. Bu ilişki, ne gördüğümüzü, nasıl gördüğümüzü ve nereye gitmek istediğimizi etkiler. Gün ışığında, dünyamız açık ve sonsuzdur; net bir şekilde kolayca izlenebilir. Gece görüşümüz ise daha belirsiz ve gizemlidir, hareketlerimizi yönlendirmek ve gece deneyimimizi şekillendirmek için bir araç olarak ışığın çekimsel gücüne hep ihtiyaç duyarız.

Işık kadar ışık taşıyıcısı da bulunduğumuz alanı algılama şeklimizde büyük rol oynar. Bu algı; ışığın nasıl yayıldığına bağlı olarak, hissettiğimiz ”korunma”, ”sıcaklık”, ”yakınlık”, ”aidiyet” gibi bir dizi duyguyu da çerçeveler.

Bu nedenle ışık deneyimi etrafında planlama yapan kentlerde, gece ortamının güven duygusu ile birlikte iyimserlik çağrıştırması mutlu bir toplum için önemli bir etkendir. Bu etki de bulunan yerin kimliğinin doğru vurgulanması ile ilişkilidir. Işık ve taşıyıcısının; mahalleye, bölge veya içeriğe özgü ve uygun olması arzu edilen bu duyguyu daha çok pekiştirir.

İstanbul gibi çok kimlikli yapıya sahip bir kentte ışık ve taşıyıcısını tek tip bir tipoloji ile aktarmak mümkün değildir. Metropolün çok katmanlı yapısına ortak elamanlar ile çeşitlenebilen bir yaklaşım gereklidir.

Bu yaklaşımdan yola çıkarak tasarlanan Kadraj İSTANBUL; aslında yalın bir çerçevedir… İstanbul’un farklı kimliklerden oluşan katmanlarını, dokusunu kadrajının İÇİNE ALIR, BÜTÜNLEŞTİRİR, KENDİ PARÇASI YAPAR. Sadece kendi sınırları içindeki mekanı değil bu ortamı kullanan tüm canlıları da İÇİNE ALIR, sunduğu güven ve konforla onlara ışık kaynağı olur. İçindeki boşluk, izlenimi hafifleterek, İstanbul’un eşsiz gökyüzünden farklı kesitler sunar.

Amaçlarını olabildiğince sade bir şekilde ifade eder ve bu sadelik içerisinde İstanbul’un hızlı değişimine ve geleceğe ayak uydurur. Bu dinamizm ile bütünleşecek kadar esnektir.

Tanıdık parçalardan oluşur, birleşmesi kolay ve nettir. İstenildiğinde takılan ve çıkarılan parçalar, her yeni oluşumu, gelecekteki yeni oluşumları özümseyerek büyür.

Işığın yıldızlar ile başlayan evrim sürecinde, IT teknolojisi ile ulaşılan noktada; bugün aydınlatma birimleri sadece ışık için değil aynı zamanda bilgi toplumu ve sürdürülebilir çevre için de önemli bir araçtır. ‘’ Akıllı Kent’’ için en önemli girdilerden biridir. Tüm bu gelişmeler, Kadraj İstanbul’un üzerinde odaklandığı konulardır.

IŞIK

Aydınlatma biriminin ana öğesi olan LED ışık kaynaklarının gelişimi sayesinde;

daha kaliteli ve konforlu aydınlatma,
daha verimli tasarımlar ve kontrol sistemleri ile yüksek enerji tasarrufu,
kentsel dokunun okunabilir gece imajını koruyarak ışık kirliliğinin asgari seviyeye getirilmesi,
kontrollü aydınlatma ile farklı ışık senaryolarının oluşturulması, görsel hiyerarşiyi sağlayabilecek aydınlık düzeyinin ayarlanması, gecenin farklı saatlerinde değişen ihtiyaca göre aydınlık seviyesinin değişimi,
kentin anıtsal yapısını vurgulayıcı, renk sıcaklığı ve kromatik dağılıma sahip aydınlatmalar,
bilgiyi kayıt altına alarak büyük bilgiyi oluşturma, şehirdeki diğer akıllı sistemler ile birleştirme merkez ile aydınlatma arasında haberleşmeyi sağlayarak arıza öncesi uyarı ve hızlı arıza bildirimi ile tamir – bakım sürecinin ve hizmet kesintilerinin kısalması,
daha uzun ömür ve dört noktadan sabitlenen güvenli bağlantı sistemindeki iki mandalın elle (aletsiz) açılmasıyla kolayca armatür değişimi, daha düşük bakım masrafı,
zararlı emisyonların azalması,
kabloların meydana getirdiği karmaşadan arındırılması ile,
okunabilir çevre algısı sağlamaktır.

DİREK

Tüm bu gelişmeleri dikkate alarak, akıllı aygıtlara ve değişimlerine yanıt verebilecek, farklı katmanlardan oluşabilen, alüminyum ekstrüzyon yöntemi ile üretilebilen Alüminyum profilden bir aydınlatma direk yapısı düşünülmüştür.

Direklerdeki katmanlar beş ayrı bölüme kadar çoğalabilir. Sırasıyla;

akıllı aygıt katmanı: 5G baz istasyonu, çevresel veri toplayıcı, hoparlör, kamera, festival gibi etkinlikler için GoBo özelliğine sahip armatürler, çocuklar için eğitici etkileşimli oyunlar için kinect kutusu (projektör, kamera ve hareket sensörü)
alternatif enerji katmanı: Güneş enerjisi panellerinin ve uzun ömürlü bataryaların özellikle elektrik kaynağının olmadığı veya kaybedildiği durumlarda (örneğin deprem toplanma alanlarında) kullanılması kullanıcı ara yüzü katmanı: Sayısal gösterge panosu, acil yardım – taksi çağırma buton paneli, QR KOD paneli (cep telefonu ile okutulduğunda, kullanıcıya yerel bilgi iletişim aracı, bakım teknisyeni tarafından okutulduğunda, bakım-onarıma yönelik sisteme bağlanma, yazılım güncelleme amaçlı) elektrikli araç, bisiklet ve engelli aracı şarj üniteleri
kentsel çevreye uyum katmanı: Bulunduğu ortamın kimliğini pekiştirme, çevresel koşullara uyum sağlamak için örneğin tarihi / kıyı / park / veya özel alanlara yönelik grafiksel veya lazer cut yöntemi ile üretilebilen dekoratif giydirme çözümler
kentsel donatı katmanı: Flama, oturma birimleri, gölgelik, çöp kutusu, çiçeklik, tabela, elektrikli scooter-bisiklet askısı, saat
silent zone: Kentsel donatı katmanında ayrıca gelecekte eklenmesi mümkün olan, parklardaki aydınlatma direkleri üzerinde, farklı yönlerden gelen ortam seslerini alan mikrofonlar ve mikrofonlardan elde edilen elektriksel ses sinyalinin fazını 180 derece kaydırdıktan sonra mikrofonun baktığı yöne veren hoparlörlerden oluşan, ortam gürültüsünü sönümlendirerek parklarda sessiz bölgeler oluşturmayı hedefleyen bir sistem de önerilmiştir.
kontrol ve yazılım: Tüm aydınlatma direkleri, IoT kablosuz Mesh ağı ile birbirine ve kontrol merkezine bağlanarak, direkten sağlanan çevresel verilerle, büyük bir bilgi havuzu oluşacaktır. Ayrıca kent sakinleri ve ziyaretçilerinin telefonlarına yükleyebilecekleri “İstanbul Senin” uygulaması ile boş otopark yeri, nöbetçi eczane veya otel bulmaya kadar, sayısız hizmetin kullanıcılara sunulması düşünülmüştür.

ARMATÜR

Alüminyum enjeksiyon döküm yöntemi ile üretilmesi düşünülen (malzemesi Alüminyum olan) armatürler üç gruba ayrılmıştır. Yeni yerleşimler, eski yerleşimler ve yer’e özgü;
Odak; gelişmekte olan yeni konut alanları ve iş / ticaret / finans gibi karma kullanımlı merkezleri içeren yeni yerleşim bölgeleri için tasarlanmıştır. (Maslak, Ataşehir vb)
Dirhem; eski yerleşim bölgelerinin içerdiği tarihi / kıyı / park / koru için düşünülmüştür. (Karaköy, Kuzguncuk, Yıldız Parkı vb)
Bulundukları ortamın kimliği ile bütünleşerek, rafine ve sakin bir duruş sergileyen bu iki grubun ortak özelliği aynı kadraj içinde yer alan bir ‘’boyun’’ geometrisinden türemeleridir.
Yer’e özgü tasarlanan armatürlerin ortak karakteri, pek çok özel yer için çeşitlenebilen, zaman içinde değişebilen esnekliğe sahip olmalarıdır. Örneğin Fener bazı özel iskeleler (Beylerbeyi, Bebek vb), Çeşm-i Bülbül ise tarihi dokulu parklar (Yıldız, Gülhane vb), Kandil, Kubbe gibi tasarım alternatifleri ise sadece Yer’e özgü tasarlanan bir kaç örnek prototiptir.

Kadraj İSTANBUL projesinin gelişmesinde rehberlik eden tasarım prensipleri;

Işık kaynağını oluşturan armatür ve direklerin, bulunduğu içerik ve ortamla bütünleşerek, İstanbul’un tarihi mirasını, kültürel katmanlarını, jeomorfolojik yapısını, dinamizmini, doğasını ve bütüncül, özgün, masalsı dokusunu aktarması kimlik prensibi altında toplanmıştır.

Kentin dinamik yapısına ve IT teknolojinin sunduğu olanaklara yanıt veren ortak parçaların kentsel mekana, işleve ve kimliğe uygun olabilmelerini sağlayacak bir şekilde bir araya getirilmesi, türevlendirilmesi modülerlik prensibi, zaman içinde ihtiyaçların değişmesi durumunda yeni elemanların eklenmesi ve çıkarılmasında kolaylık ise esneklik prensibi altında buluşmuştur.

Projenin teknik alt yapısını oluşturan; Kullanıcı koşulları ve konforu kapsamında; kamaşmayı ve ışık sızıntısını engelleme, görsel netlik, güvenli sürüş, doğru yönlendirme,

Dayanıklılık kapsamında; uzun zamana, sert iklim koşullarına, fiziksel kuvvetlere ve vandalizme dayanma,

Standartlar ve yönetmelikler; emniyet ve ergonomi kriterleri, kolay montaj ve bakım kriterleri ise sınırlayıcılar prensibi altında toplanmıştır.

Bulunduğu farklı kimliklere sahip ortamlara uyum sağlayarak, bulunduğu çevre ile bütünleşmek, kullanıcıların alışkanlık ve demografik yapısına, ulaşım hareketliliğine uygunluk ise uyumluluk prensibi altında toplanmıştır.

Akıllı şehir aydınlatması; bilgi iletişim teknolojisi ve IT çözümleri ile oluşturulan uzaktan kontrol ve otomasyon sistemi sayesinde asgari seviyeye indirilen ışık kirliliği, temiz enerji kaynakları ile ekolojik sürdürebilirlik, düşük bakım masrafları, güvenli gece imajının ekonomik getirisi ekonomik sürdürebilirlik prensipleri altında buluşmuştur.

Kentin değerlerine, topografik ve jeomorfolojik yapısına vurgu, kentsel oyunlar, mekan-insan ilişkisi, kentlinin bulunduğu mekanı hissetmesi, yönlendirme, özgün okunabilir gece imajı, yakınlık ve güven hissi, meydan ve sokakların canlanması, yaşamın sürekliliği, mutlu kentli, aidiyet duyusal boyut altında, toplanma alanlarını gece kullanılan mekana dönüştürmek, kullanıcılar arasında iletişimi sağlamak, katılımcılık, bilgi kaynağı, kullanıcı ile etkileşimde olmak (çocuklar için etkileşimli eğlenceli eğitici oyunlar – festivaller), ise sosyal boyut altında toplanmıştır.