2. Ödül, İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzelbahçe Yerleşkesi Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

İEÜ AÇIK KAMPÜS

KENTSEL YAKIN ÇEVRE İLİŞKİLERİ

İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzelbahçe Yerleşkesi ilçenin doğusunda yer almaktadır. 2030 ada 85 parsel ve 2030 ada 33 parselden oluşan kampüs yerleşkesinin kuzeyinde İzmir-Çeşme Otoyolu, güneyinde devlet ormanı, doğusunda askeri bölge ve küçük sanayi sitesi, batısında da sağlık tesisi alanı bulunmaktadır.

Yarışma alanı kent çeperinde yer alması sebebiyle bulunduğu çevreyi sosyal ve kültürel olarak dönüştürecek, kentin önemli odakları ile mekânsal bağlar kuracaktır. Otoban altı geçiş bağlantısı ile Milli Savunma Üniversitesi Kara Harp Okulu’na ve 1,5 km uzaklıktaki Güzelbahçe kıyı rekreasyon alanına erişilebilmektedir. Batıda yer alan Yaka mahallesinde Bilim ve MEV Kolejleri yer almaktadır. Dolayısıyla, İEÜ Kampüs alanı çevresindeki diğer eğitim yapıları ile etkileşim içerisinde olacak ve zaman içinde çevresini dönüştürecektir.

GENEL YERLEŞİM VE TASARIM FİKRİ

Farklı yönlerde eğimli bir araziye sahip olan kampüs alanında topografya ve Acem Deresi yerleşim düzenini etkileyen ana unsurlardır. Acem Deresi boyunca bir yaya promenadı oluşturulmuştur. Promenat üzerinde kampüs dışından ve yakın çevreden gelenlerin sıklıkla kullanabileceği etkinlik, araştırma, festival, kültür, spor, idare ve sosyal alanlar gibi toplumla ortak etkileşim ortamları sunan yapılar bulunmaktadır. Kentle yakın etkileşimin arayüzü veya çeper bölgesi olarak tanımlayabileceğimiz bu alan, fakülteler ve yurtlar bölgesinin arasında yer alır. Fakülte binaları bu çeperin hemen yanındamerkezde, yurtlar olarak barınma alanı olarak daha kontrollü erişilebilir bir noktada konumlanmaktadır. Böylece, kent ve yakın çevrede yaşayanların kullanımına açık alanlara doğrudan erişilebilir, öğrencilerin ve fakültelerdeki idari ve akademik görevlilerin kullanım alanları ise dolaylı erişilebilen alanlardır. Doğu yönünde uzanan ve askeri alan yanında yer alan bölgede, güneyde Mühendislik Fakültesinin üst ve alt kotlarındaki alanlarda, kuzeyde fay hattı yakınında ve batıda yurt bölgesinin üst kotlarında rezerv alanlar bırakılmıştır.

Kampüs alanını ayıran dere boyu hattı, kuzey-güney yönü doğrultusunda kampüs içi birbirlerine paralel yaya omurgalarının oluşturulmasına olanak sağlamıştır. Bununla beraber, deprem fay hatlarının dışında kalan bölgeler topoğrafyanın özellikleri dolayısıyla kuzey ve batı yönlerinde teraslanmaları mümkün kılmıştır. Teraslar avlu, bahçe, iç galeri gibi içte ve dışta kamusal ortak alanların oluşmasını sağlamaktadır.

İEÜ AÇIK KAMPÜS fikri hem fiziksel ve mekânsal hem de yönetsel karşılıkları olan, dönüşüme, değişime, esnekliğe, fonksiyonelliğe ve adapte edilebilirliğe işaret eden geniş bir kavramdır. Açık Kampüs fikrinin mekan dizim karşılığı topoğrafya ile şekillenen teras, bahçe ve kamusal iç boşlukların, onlarla ile entegre olarak çalışan ve mimari karakterin temsiliyetini güçlendiren kütlelerden oluşmaktadır. Mekan dizimi yatayda ve düşeyde esnek bir kurgu oluşturmakta, farklı zamanlardaki farklı ihtiyaçlara göre mekanı yeniden şekillendirme potansiyeli sunmaktadır.

Esnek ve iç içe geçen mekan kurgusu farklı kullanıcıların karşılaşmalarına olanak sağlamakta, disiplinlerarası çalışma kültürünü mekânsal olarak da desteklemektedir. Bilimde disiplinler arası bilgi geçişinin her zamankinden yoğun olduğu günümüzde bilgi alanları arasında sınırların erimesi gibi mekânsal sınırların da erimesi, esnek kurgular ve mekanın sürekli yeniden programlanabilmesi amaçlanmıştır. Açık kampüs fikri ile tasarlanan önerimiz, sahip olduğu mekânsal potansiyellerin yanında fakülte kültürünün inşasında ortaklaşmayı ve bilginin açık bir biçimde üretimini ve paylaşımını da destekleyen bir öğrenme ve etkileşim ortamı sunacaktır.

DOĞAL ÇEVRE ve AÇIK ALAN KULLANIMI

Acem Deresi’nin içinden geçtiği kampüs alanı, doğal çevrenin süreklilik gösterdiği ve topoğrafyanın yerleşim düzenini şekillendirdiği bir alandır. Tasarımda doğal çevrenin potansiyelleri olabildiğince korunmuş, derenin varlığı ve topoğrafya kampüsü biçimlendiren temel öğeler olarak ele alınmıştır. Kampüsü çevreleyen doğal peyzajın dere boyunca devamlılığı sağlanmış ve bitki örtüsünün çeşitliliği zenginleştirilmiş, etkinlik, festival ve spor alanları doğal peyzajın ve derenin parçası olarak ele alınmıştır. Tasarımda, yeşil alan sürekliliği mekânsal dizime de entegre edilmiş, yeşil teras ve bahçe çözümleri mimari mekanın tümleşik öğesi olarak önerilmiştir. Bu kademeli yeşil alan senaryosu uygun bitkisel çözümlerle desteklenmiştir.

Peyzaj tasarım kurgusu 3 bölge ve kullanım biçimi ile yapılandırılmıştır.

1. Acem deresi boyunca yaya promenadına eşlik eden yapraklı bitkilerin ve ağaçların, su bitkilerinin, meyve ağaçlarının festival alanı olarak adlandırılan bölgeye yaşam ve canlılık vermesi planlanmıştır.
2. Yerleşkenin tepe bölgelerinde endemik bitkilerin, zeytin ve iğne yapraklıların yer alması düşünülmüştür.
3. Yerleşke içinde, fakültelerin ve yurtların teraslarında ise küçük bonzai tipi meyve ağaçları, limon, portakal, zeytin gibi ağaçlar ile toprak havuzlar içinde bodur bitkilere yer verilmiştir.

ULAŞIM KARARLARI

Acemdere Caddesi kampüs alanının yer aldığı 85 ve 33 parsel arasında konumlanmaktadır. Bu cadde tüm kampüs alanının taşıt arterinin kuzey-güney yönündeki ana doğrultusunu oluşturmaktadır. 646 Sokak ve Acemdere Caddesinin Yarendere Caddesi ile birleştiği noktalarda kampüs giriş-çıkışları konumlanacaktır. Öğrenci Merkezi, Yurtlar, İdari Bina, Mühendislik Fakültesi ve Büyük Salon ve Oditoryumun bulunduğu noktalarda otobüs durakları yer alacaktır. Tüm kampüs için açık ve kapalı otopark alanları tasarlanmıştır. Açık alanlarda 221 araçlık otopark alanı, kapalı alanlarda 902 araçlık otopark bulunmaktadır. Toplamda 1123 araçlık otopark yeri bulunmaktadır. Fakültelerin yer aldığı alanda ilave bir bodrum kat yapılarak 450 araçlık bir otopark alanı eklenebilir. Yurt bölgesinde de hali hazırda Erkek Yurduna bir bodrum kat eklenerek yaklaşık 40 araçlık bir otopark elde edilebilir.

YAYA ERİŞİMİ

Kampüs içinde dere boyu hattı ile şekillenen taşıt ve yaya erişimine ek olarak meydan ve etkinlik amfisinden başlayıp, kampüs içinde farklı kotlarda ilerleyen iki önemli yaya allesi bulunmaktadır.

Birincisi, Kütüphane ve Öğrenci Merkezi dizisine paralel yerleşen ve fakülteler ile etkileşimli olarak devam eden alledir. Diğeri ise tüm fakülteleri kat ederek, üst kotlarda yer alan Mühendislik Fakültesi’ne ulaşan alledir. Dere boyu hattı boyunca ilerledikçe yer yer köprülere dönüşen yaya erişimi, festival alanı ve yeşil alanlar arasından yurtlara ve spor alanlarına erişimi sağlamaktadır.

Fakültelerin yer aldığı bloklarda düşey iç sirkülasyonlar teras kotlarındaki bahçe ve açık alanlara erişmektedir. İç mekanlarda ve dolaşımda kotlar arası süreklilik gözetilerek galeri boşlukları oluşturulmuş, katlar ve kotlar arasındaki insan hareketi görünür kılınmıştır. Yatay ve düşey süreklilik, kullanıcı karşılaşmalarını arttırmakta açık kampüsün en önemli unsurlarından biri olan etkileşime olanak sağlar.

Kampüs yaşantısının bir parçası olan açık alan etkinlikleri için mekânsal özellikleri farklılaşan açık alanlar tasarlanmıştır. Kampüsün kuzey yönünde konumlanan ve otoban yönünde uzanım gösteren meydan törenler, kutlamalar ve tüm diğer etkinlikler için bir buluşma alanı olarak işlev görmektedir. Özel günlerin dışında gün batımının izlenebildiği, tüm kampüs kullanıcılarının bir araya gelebildiği, yeşil alan ile çevrelenmiş bir dinlenme ve buluşma mekanı olarak tasarlanmıştır. Meydan alle, teras ve avlulardaki yaya hareketini en alt kotta toplayan bir odak noktasıdır. Kampüs alanının doğal çevreyle bütünleşmiş olma potansiyeli dere boyunca yaratılmış olan rekreasyon alanı ve dere kenarı promenadıile korunmaya çalışılmış, ona eklemlenen ve kampüsün merkezi noktasında yer alanyeşil amfilerfestival ve çeşitli etkinlikler için doğal bir toplanma mekanı oluşturmuştur.

MİMARİ PROGRAM

Fakültelerin yer aldığı alanda, ortak kullanım alanları, derslikler, laboratuvarlar, stüdyolar gibi çoklu kullanım alanları alleve iç bahçelerle örgütlenen teraslı kurgu içinde yer almaktadır. Akademik personelin kullandığı çalışma mekanları ise bu yoğun hareketten ayrışan üst kotlarda bulunmaktadır. Fakülteleri çevreleyen ve kampüs dışı erişime de açık olan alanlarda ise kültür amaçlı salonlar, kütüphane, öğrenci merkezi, idare binası ve spor alanları yer almaktadır.

Birbiri ile ilişkili olması beklenen fakülteler birlikte çözümlenmiş, ortak avlular ve ara boşluklar ile birbirlerine mekânsal olarak bağlanmışlardır. Özellikle Mühendislik Fakültesi, hacimli ve servis gerektiren özellikli laboratuvar mekanlarına sahiptir. Bu sebeple, yerleşim açısından diğer fakültelerden biraz daha ayrıştırılmış ve taşıt yolu üzerinden doğrudan servis alabileceği bir noktada konumlanmıştır. Yerleştiği alan yakındaki rezerv alanlar sayesinde büyüme potansiyeline de sahiptir.

Öğrencilerin gün içinde aktif olarak kullanımını da sağlayacak biçimde kapalı spor ve fitnessmekanları yurtlara yakın biçimde konumlanmıştır. Parsel kısıtları sebebiyle açık alanların efektif biçimde kullanılması öngörülmüş, teraslı yerleşimde fonksiyonel kullanım maksimize edilerek açık spor alanları teraslara yerleştirilmiştir. Dolayısıyla, topoğrafyaki eğimin arttığı bir alan olarak yurt bölgesi tüm bu açık ve kapalı kullanımları barındıracak şekilde tasarlanmıştır. Gelecekte yapılması planlanan yüzme havuzu da kapalı spor salonunun yanında yer alacaktır. Diğer açık spor alanları ise yapılaşma izni olmayan 33 Parsel üzerinde ve çevresinde bulunmaktadır. Burası Amerikan futbol sahası, tenis ve voleybol sahaları ve açık hava laboratuvarı olarak planlanmıştır.

Yurtlarda farklı oda büyüklüklerine sahip birimler modüler bir çözüm ile planlanmıştır. Yatma ve çalışma birimleri manzara gözetilerek doğu ve kuzey yöneliminde, servis birimleri ise güney yönünde yer almaktadır. Üç ve dört kişilik odalarda mahremiyet ve özel alan yaratmak amacıyla yatma ve çalışma birimleri bölücü elemanlarla ayrılmıştır. Yurtlarda, her katta ortak alan sosyal alan ve çalışma alanları bulunmaktadır. Yurtların tasarımında açık ve yarı açık alan kullanımı önemsenmiş, yurt blokları arasındaki iç bahçe topoğrafyanın doğal eğiminden faydalanılarak oluşturulmuştur. Bu yeşil amfiye yurtların iç mekan dolaşımının ara kotlarından erişim sağlanabilmektedir.

Kapalı spor salonu, fitness ve yüzme havuzu yurtların yakınında konumlanmakla birlikte yurtların mahremiyetini zedelemeyecek şekilde topoğrafyaya uygun olarak tasarlanmıştır. Bu sebeple, spor alanlarının yurtta konaklayan öğrenciler dışındaki kullanıcıları için otopark ve dış mekandan doğrudan erişim imkanı sunulmuş, yurt kullanıcılarının ise dolaylı erişimi sağlanmıştır.

Kreş, konaklama birimlerinin yakınında tüm diğer birimlerden bağımsız olarak çözülmüştür. Teras ve açık alan kullanımları ile çocukların doğa ile etkileşimlerini arttıracak açık mekanlar önerilmiştir.

Toplam Kapalı Alan (Akademik Birimler, İdari Birimler, Ortak Kullanım Birimleri, Barınma Birimleri, Kreş, Sağlık Birimleri) 111.436 m².

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Açık Kampüs fikrinin bir devamı olarak tasarım, mekânsal dönüşümlere ve esnek kullanıma açık olarak tasarlanmıştır. Dolayısıyla, sürdürülebilirlik fikrini temel kurgusunda barındırmaktadır.

Acem Deresi boyunca yeşil alan düzenlemeleri yapılarak kampüs içerisinde bir ekolojik koridor yaratılması amaçlanmıştır. Flora çeşitliliği gözetilerek ekolojik koridor açık alanda yer alacak aktivite mekanları ile desteklenmiştir.

Kampüs genelinde ısı adası etkisini minimize etmek amacıyla sert zeminler azaltılmış, binalar arası bahçeler ve yeşil alanlar oluşturulmuştur. Üst ölçekteki yeşil alan senaryosunun bir parçası olarak binalarla entegre edilmiş yeşil alanlar tasarlanmıştır.

Önerilen tüm yapıların ve teras alanların çatı düzlemleri kullanılarak suyun toplanması, bahçe ve açık alan bitkilendirmelerinde kullanılması öngörülmüştür. Bu sebeple, kampüs alt yapısında su depoları ve sarnıçları yapılması planlanmıştır.

Tasarım mümkün olduğunca bütünleşik ele alınmış, teras ve galeri boşlukları ile gün ışığını en alt kotlarda yer alan mekanlara kadar ulaştırarak, tüm mekanların gün ışığından faydalanması öngörülmüştür. Yüksek binaların çatılarında fotovoltaik paneller ile enerji üretimine katkı sağlayarak enerji maliyetlerinin düşürülmesi hedeflenmiştir.