2. Ödül, SİNPAŞ 50. Yıl Mimari Fikir Projesi Yarışması “Geleceğin için Tasarla”

Aslı Dilay Vurallı ve Özüm Uçan, Yeniden isimli projeleri ile ikincilik ödülüne layık görüldü.

“Türk evi doğayla savaşmadan ona uymakta, doğanın kan dolaşımı içinde kalmaktadır. Çevreye (hem doğaya hem konu komşuya, topluma) saygılıdır…”
Cengiz Bektaş 

Günümüzde yoğun kentleşmenin sebep olduğu iklim krizi, doğal afet kaynaklı yıkımlar, sosyal kopukluk gibi önemli sorunlar yaşam alanlarını olumsuz etkilemektedir. Bu bağlamda konut tasarımı sadece barınma ihtiyacını gidermeye yönelik olmamalı, aynı zamanda bu olumsuz durumlara karşı dirençli olmalıdır. Dirençliliği sağlarken ekolojik, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğin sağlanması önemli olmaktadır.  Bu sürdürülebilirlik arayışında bulunduğu çevre ve iklim şartlarıyla uyum içinde olan geleneksel Türk mimarisi incelenmiştir. Geleneksel konutlarda özellikle iklimlendirmede kullanılan çözümlerin, günümüzde iklim krizinin sebep olduğu sıcaklık artışı gibi problemlere de cevap verebileceği görülmüştür. Bu çözümler kullanılarak Türk mimari ögelerinin yeniden canlandırılması, geleneksel belleğin korunması açısından sosyal sürdürülebilirliğe de katkıda bulunur. Geleneksel Türk mimarisinde bulunduğu çevreden elde edilen yapı malzemesi kullanımı sıkça görülür. Günümüz İstanbul’unda kentsel dönüşüm bir bağlam haline gelmiş, yıkım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan moloz ise bir problem olmaya başlamıştır. Molozdan  geri ve ileri dönüştürülmüş yapı malzemesi kullanımı bu problemi ortadan kaldırarak hem ekonomik hem de ekolojik açıdan sürdürülebilirliğe katkı sağlar. Geleneksel Türk kültüründe, yalnızca tarımsal üretim alanları olarak değil, sosyal  ve sürdürülebilir yaşamın bir parçası olarak önemli bir yere sahip olan bostanlar da projeye adapte edilerek müşterek bir üretim sahası oluşturulur.

Yeniden Kullanım

Kentsel dönüşüm günümüzde İstanbul için hayati bir konu haline gelmiştir.  Dönüşüm faaliyetlerinden çıkan molozun malzeme olarak geri kazanılmasını sağlamak hem ekonomik sürdürülebilirlik hem de karbon ayak izini azaltma açısından bu sürece önemli bir katkı sunacaktır. Projede atık molozun geri-ileri dönüşümü ile üretilebilecek yapı malzemeleri seçilmiştir. Projenin aşamalı yapım süreci devam ederken tamamlanan birimlerde geçici olarak evleri yerinde dönüşüm sürecine giren İstanbullular misafir edilebilir. Böylece sosyal, ekonomik  ve çevresel açıdan dönüşüm faaliyetlerine katkıda bulunan öncü bir proje süreci yürütülür.

Yeniden Hayat

Geleneksel Türk mimarisinde avlu diğer adıyla ‘’hayat’’, hane halkına mahremiyet sağlayan, çeşitli günlük aktivitelerin yapıldığı ve kendisini çevreleyen duvarlar, ağaçlar havuz gibi ögeleri sayesinde eve iklimlendirme sağlayan yerdir. Projede hayat yeniden yorumlanarak komşular arasındaki etkileşimi arttıran müşterek mekan olarak tasarlanmıştır. Modüller avluları oluşturacak, birbirinin güneş, rüzgar ve manzara ögeleriyle ilişkisini engellemeyecek şekilde bir araya gelir.

Geleneksel Türk Mimarisinde;

1. Ayazlık  Ayazlık, kırsal Türk mimarisinde özellikle Akdeniz Ege bölgelerinde görülen, evin serinlik ihtiyacını karşılamak için tasarlanmış bir mekândır.

2. Havuz  Avlularda bulunan havuzlar görsel işlevleri dışında avluya  nem dengesi de sağlar.

3. Örtme  Örtmeler, üstü kapalı, altında vakit geçirilen yarı açık mekânlardır.

4. Seki  Avlularda üzerinde oturma, bitki, sebze kurutma gibi işlevleri olan yükseltidir.

5. Zemin Katta Taş Kullanımı  Eğime oturan zemin katta yığma taş, üst katta ise ahşap karkas kullanılması kırsal mimaride sıkça görülür.

6. Ahşap Kafes  Türk konutunda mahremiyet amacıyla pencere ve ayazlık önünde kullanılır.

Yeniden Mimarisinde;

1. Ayazlık  Birimlerin yoğun güneş alan  cephelerine eklemlenen bu yarı açık mekan sayesinde güneş ışığı kontrolü sağlanır.

2. Havuz  Yağmur suyuyla dolan havuzlar, yüzeydeki suyun buharlaşmasıyla avluda iklimlendirme sağlar.

3. Örtme  Avlularda örtmeler sayesinde gölgelikli yarı açık alandan sirkülasyon sağlanır.

4. Seki  Oturma elemanı olarak tasarlanan sekiler avlularda etkileşimi arttırır.

5. Zemin Katta Tuğla Kullanımı  Geleneksel konuttaki malzeme farklılığına atıfta bulunulurken, zemin katlarda  geri dönüşmüş tuğla kaplama, gün ışığına maruz kalan üst katlarda ise yansıtıcı özelliği olan beyaz sıva tercih edilmiştir.

6. Kafes Güneş Kırıcı  Masif ahşap güneş kırıcılar sayesinde, ayazlıkta güneş ve mahremiyet kontrolü sağlanır.

7. 7-8. Zemin Katlarda Geçirgenlik   Yapıların zemin katlarındaki boşluklar sayesinde avlular arasında rüzgar sirkülasyonu sağlanırken aynı zamanda evlerin altında avluyla etkileşim halinde olan gölgelikli yarı açık mekanlar oluşur.

Yeniden Üretim

Kent ve Kuzey Ormanları sınırında bulunan proje arazisi, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin korunması açısından önemli bir konumdadır. Günümüzde kentleşme ve iklim krizinin sebep olduğu aşırı yağış ve taşkınlar- kuraklık gibi doğal afetler her geçen gün daha önemli hale gelmektedir. Projede yağmur suyu hasadı önemsenerek bu afetlere karşı önlem alınır. Filtrelenerek depolanan su, çatı bahçeleri, bahçe ve bostanlardaki bitkilerin sulanmasında kullanılır. Bostan kültürünün yeniden canlandırılmasıyla, ekolojik dengeye katkı sağlanırken, toplumsal sürdürülebilirlik açısından da etkileşimi arttıran ortak bir uğraş alanı oluşturulur. Ayrıca çatılara yerleştirilen güneş termal panelleri ile üretilen ısı enerjisi, su ve yerden ısıtmada kullanılarak sürdürülebilirliğe katkı sağlar.

Yapı Yerleşimi

Üç farklı avlu kombinasyonunda bir araya getirilerek doğal eğime uygun kademelenmeyle araziye yerleşmişlerdir.  Arazinin doğal eğimine göre kademelenen yaya sokakları avluları birbirine bağlar, bu kotlar acil durumlar dışında araç trafiğine kapalıdır.  Her hanenin sahip olduğu, avlulardan kot farkıyla ayrışan özel açık alanlar özel bahçeleri oluşturur. Doğal eğim kotunun altında konumlandırılan otopark, avluların altından sürekli bir şekilde devam eder, düşey sirkülasyonla çakıştığı yerlerden doğal aydınlatma ve havalandırma sağlanır.

Tipoloji çeşitliliğiyle farklı ihtiyaçlara sahip kullanıcıların bir araya gelmesine olanak sağlanır. Her hanenin kendi özel bahçesiyle ve ortak avluyla ilişkisi vardır. Özel bahçeler kişisel kullanım için hem tasarım hem üretim özgürlüğü sağlamaktadır.

Yol kotunda bulunan Meydan günlük ve sosyal ihtiyaçlara yönelik kafe ve dükkanlarla çevrilidir. Bu kamusal alanın  farklı yaş gruplarına da hitap edebilmesi için su kenarı ve bahçe oturma alanları ile zenginleştirilip, rampa ve oturma alanı ile çevrelenmiş, oyun alanı da tasarıma eklenmiştir.

Arazinin merkezinde konumlandırılmış İmece Evi içerisinde çok amaçlı odalar ve ortak mutfak bulundurmaktadır. Müşterek yaşamı destekleyen açık amfisi ile çok amaçlı toplantı, gösteri, kutlama vb. için potansiyel bir mekan özelliği taşımaktadır. Ayrıca sera ve bostan faaliyetleri kullanıcıları etkileşime teşvik ederek sosyal ve ekolojik sürdürülebilirliğe katkıda bulunur.

Bu proje, geleneksel mimarinin ögelerini yenilikçi bir yaklaşımla birleştirerek, sosyal, çevresel ve ekonomik sorunlara bütüncül çözümler sunar. Kentle uyumlu, sürdürülebilir bir yaşam alanı sunma hedefi, tasarımın her aşamasında kendini gösterir.

Strüktür: Çelik Konstrüksiyon

Önerilen Malzemeler: Yüksek Mukavemetli Galvanizli Geri Dönüştürülmüş Çelik Taşıyıcılar, Geri Dönüştürülmüş Tuğla, Low-e Cam, Geri Dönüştürülmüş Aliminyum Doğrama, Galvanizli Sac Levha, Dış Mekan Geçirimli Zemin Kaplaması, Camyünü Yalıtım Şiltesi