2. Ödül, Sürdürülebilir Geleceği Tasarla Mimari Fikir Yarışması 2021

Hilal Sof, Ali Mert Mutlugöl ve Hamit Bala'nın projesi Sürdürülebilir Geleceği Tasarla Mimari Fikir Yarışması 2021'de ikincilik ödülünü kazandı.

Proje konsepti oluşturulurken pandemide en çok zarar gören ve karşılıklı ilişki içerisinde olan kesimler göz önüne alınmıştır aynı zamanda ülkemizde var olan kültürün halen devam ettirilmesi üzerine bir çalışma düşünülmüştür.  Proje kapsamında yapılan araştırmalar ve analizler sonucunda kültürümüzde var olan sosyal ilişkilerimizi güçlendiren pazar alanları pandemide en çok etkilenen yerler haline gelmiştir. Kalabalık olması ve giriş çıkışların kontrol edilmemesinden, pandemik olarak kullanımı riskli alanlar oluşturması gibi durumları göz ününde bulundurduğumuzda pazar alış-verişlerinde azalmalar görülmüş getirilen sınırlamalar ile pazarcıları da gerek ekonomik gerekse sağlık olarak etkilenmiştir. Proje alanının koordinatları 40.765016, 29.943177.

Pazar alanlarında ortaya çıkan organik atıkların çöpe gitmesi yerine yeniden kullanılabilecek pazarcılara katkı sağlayabilecek aynı zamanda doğaya zarar vermeyecek, geri dönüştürülebilecek, doğada kolay çözünebilecek ve ekonomik olarak pazarcılara katkı sağlayabilecek ürünler oluşturmak amaçlanmıştır.

Her gün belirlenmiş uygun saatlerde açık olacak bir pazar anlayışı düşünülerek buradaki insan yoğunluğunun kontrol altında tutarak fazla ürün israfını önlemek yine alan içindeki her bir birimin kendi kendine yetebilmesi amaçlandığı gibi her bir birimin bir diğerini destekleyecek şekilde tasarlanmıştır. Mekanların tasarımında sosyal mesafe yaklaşımını ana odağımızda tutarak bireylerin bir arada olmalarını güvenli hale getirmeye çalışılmıştır. Pandemik süreçte tercih edilen mekanları düzenleyerek proje kapsamına eklenmiştir.

ÇEVRESEL ANALİZLER VE KONSEPT TASARIMI

Proje alanı seçilirken konut kullanımının yoğun olarak kullanıldığı, yaya erişimi ve bisiklet erişiminin kolay olacağı bir proje alanı seçilmiştir. Proje alanı İzmit kent merkezinde bulunur ve İzmit’in kent belleği içi önemli bir yeri olan yürüyüş yolunun sonunda bulunmaktadır. Ziyaretçiler için bir durak noktası olarak kullanılabileceği gibi konutların yoğun olduğu bu alanı dönüştürerek kültürel- ticari bir odak haline getirmek amaçlanmıştır. Alan içerisinde yürüyüş yolu etkilerini ve kentin yeşil dokusunu hissedebilecek şekilde projenin tasarımı oluşturulmuştur.

KENT DONATILARI, SİRKÜLASYON, PAZAR ALANI, KAFE

Pazar alış-verişi için dinlenme noktaları oluşturulmuş ve kentsel donatı tasarlanmıştır. Tasarlanan donatılar sosyal mesafeler dikkate alınarak oluşturulmuş ve aralara konulan paneller ile temasın engellenmesi sağlanmıştır.

Pazar alanına girişler Güvenlik ile denetlenip HES kodu ile olacaktır. Alan içi kullanıcı denetimi bu şekilde sağlanması düşünülmüştür. Pazar alanına girildikten sonra kullanıcının tek doğrultuda bir gezinti yapması istenmiştir. Bu şekilde alan içinde gezintide dağınıklılığın olmaması ve bireyler arası mesafe korunmak amaçlanmıştır. Bu gezintinin doğrultusu ve güvenli mesafeyi belirtmek adına zeminde 2 m’lik çemberler ve ok birleşiminden oluşan zemin işaretleri kullanılmıştır. Gezinti alanını sınırlandırmak adına alan içerisinde yeşil alanlar ve kent donatıları bulunmaktadır. Pazar birimlerinin olduğu alan ile ayrımını kot farkı ile belirtilmiştir. Belli noktalarda ara geçişler vererek kullanıcının gezintisi kolaylaştırılmıştır.

Pandemide insan yoğunluğunun en yoğun olduğu yerlerden biri olan pazar alanlarında satıcılar için pazarcı kabinleri tasarlanmıştır. Önlerine gelen tezgahlar ile insanlara karşı mesafesi korunmuştur. Aynı zamanda her bir pazarcı için ayrı kabin oluşturularak pazarcıların diğer pazarcılarla olan mesafesi korunmuştur. Tezgahlar arasında panel koyularak insanların mesafesi korumak amaçlanmıştır. Pazar alanı içerisinde yol 3’e ayrılmıştır. Bu ayrımın amacı sirkülasyon ve alışverişin ayrımını belirtmek, gezinti sırasında güvenliği sağlamak ve oluşabilecek yoğunluğu azaltmaktır. Ayrımlar ana gezintinin olduğu Yürüyüş, Pazarcı ile müşteri arasında iletişimin olacağı ve müşterinin durağan olduğu Satın Alma ve bu iki alan arasında müşterinin durağanlık ve hareketli olma halleri arasında geçiş yapacağı Geçiş Alanı bulunmaktadır. Satın alma alanının zemini çerçevelenerek kullanıcının durması gerektiği alan belirtilmiştir. Geçiş ve Satın alma alanının zeminleri yükseltilerek ana sirkülasyondan ayrımı ve havalandırma sistemine hava akışı sağlanması planlanmıştır.

Pandemi öncesi toplanma alanlarının başında gelen kafeler bu alan içerisinde tekrar düzenlenmiştir. Girişinde dezenfekte kabinleri yerleştirerek kapalı alanların dış etkenlerden etkilenmesi engellenmeye çalışılmıştır. Mekan içi sirkülasyon ve oturma birimleri sosyal mesafeye göre düzenlenmiştir. Servis sistemini Band Sistemle sağlayarak ürün ile müşteri arasındaki geçişteki teması en aza indirilmesi planlanmıştır. Ürünler masaya kadar band sistemle gelecektir ve bu band sistem aynı zamanda masadaki bölücülüğü de sağlaması düşünülmektedir. Siparişler ise tablet ile verilmesi planlanmıştır. Bu şekilde farklı bireylerin teması sonucu oluşabilecek bulaş riski en aza indirilmesi planlanmıştır.

BİYOPLASTİK ATÖLYESİ, İÇ MEKAN HAVA KONTROLÜ, ATIK SU GERİ DÖNÜŞÜMÜ, SOĞUK DEPO, TERAS BAHÇE

Pazar alanlarından çıkan organik atıkların yeniden dönüştürülmesi için atölyeler oluşturulmuştur. Tasarlanan atölyelerde gliserin ve organik maddeden oluşan doğada çözünebilen biyoplastik üretimi amaçlanmıştır. Atölyelerde poşet ve eldiven üretimi düşünülmüştür. Üretilen poşetler pazarcılar tarafından dağıtılacaktır. Eldivenler, pandemiden dolayı ziyaretçilerin ürünlerle güvenli temasını sağlayabilmeleri için verilecektir. Kapalı hacimlerin kullanımını daha güvenli hale getirmek adına atölye girişlerine dezenfekte kabinleri düşünülmüştür. Atölye masalarına paneller yerleştirilerek insanların mesafelerini korumak amaçlanmıştır. Çalışma alanlarının zeminleri, kullanım sonrası alanın ne kadar süre önce dolu olduğunu göstermek adına belli bir süre iz bırakacak şekilde tasarlanmış olup, bir sonraki kullanıcı için güvenli çalışma alanlarına yönlenmesini sağlaması amaçlanmıştır.

Doğal havanın zemin altındaki hazneden filtrelenerek iç mekana verilir. Mekandaki kirli hava tavandaki hazneyle içine emilir. Mekanda sadece dikey hava akışı sağlanarak covid-19’un etkili olduğu yatay hava akışında kullanıcılar arasındaki temas engellenerek temiz hava kontrolü sağlanmaya çalışılmıştır.

Alan içerisinde kullanılan su zemin altında toplamaktadır. Toplanan atık suyun, Atık su geri dönüşüm birimlerinde tekrar kullanılabilir hale getirilmesi amaçlanmıştır.

Pazar, dikey bahçe ve teras bahçenin organik atıklarının depolanarak, atölyelerde kullanımı sağlanabilmesi adına soğuk depo alanları oluşturulmuştur.

Organik üretime teşvik ve pazar birimlerinin ürün devamlılığı adına teras bahçeler düzenlenmiştir. Pandemiye yönelik çalışma alanı ve sirkülasyon alanı farklı zeminlerle belirtilmiş olup mesafeleri bu doğrultuda düzenlenmiştir. Çalışma alanlarının zeminleri kullanım sonrası bir sonraki kullanıcının çalışma alanı hakkında bilgi vermesi ve kendini güvende hissedeceği başka bir alana yönlenmesi adına bir süre iz bırakan bir yapıda olması düşünülmüştür.

ÜRETİM BİRİMLERİ, AÇIK ALAN, AÇIK HAVA SİNEMASI, DİKEY BAHÇE, FOTOVOLTAİK AYDINLATMA BİRİMİ

Her bir üretim birimi güneş ışığından yararlanacak ve sirkülasyon alanına göre güvenli bir çalışma alanı oluşturabilecek mesafede yerleştirilmiştir. Uygulanan çatı sistemi ile yağmur suyunu üretim birimlerinin su ihtiyacını destekleyecek şekilde tasarlanmıştır.

Pandemi ile birlikte açık alan aktivitelerine duyulan ihtiyaç artmıştır. Açık havanın kapalı mekanlara göre hava akışının sürekli olması ve pandemiden korunma için kapalı alanlara hapsolma hissini yok etmek adına toplum açık alanlara yönelmiştir. Projede bu durum göz önüne alınarak pandemi mesafelerine uygun olacak şekilde oturma planı oluşturulmuştur.

Bu açık alanın gece kullanımını destekleyecek bir açık hava sineması düşünülmüştür. Bu sayede sinema gibi kapalı mekanlara gitmek yerine bu aktivitenin açık alanlarda yapılmasını teşvik etmekteyiz.

Üretimin kontrollü ve çeşitliliği için yapılan dikey bahçe alanında üretilen ürünler, pazar içinde satışa katkı sağlayacaktır. Organik atıklardan geri dönüştürülerek oluşturulan gübreler bu alanı destekleyecektir. Pazar ve pazarcılık yaklaşımına yeni bir bakış açışı getirmek adına üretim pazara entegre edilmiştir.

Açık hava kullanım alanlarının gece olduğu zamanlarda da kullanım olması için kentsel bir aydınlatma donatısı tasarlanmıştır. Aydınlatma donatısına yerleştirilen güneş panelleri ile gündüzleri topladığı güneş ışığını kullanarak geceleri aydınlatma sağlamaktadır. Bu aydınlatma biriminin oluşturduğu aydınlık alan, aynı zamanda sosyal mesafeye uygun olarak belirlediğimiz oturma düzeni alanlarını da belirtecek şekilde olması düşünülmüştür.

KOMPOST, YAĞMUR SUYU, GÜNEŞ ENERJİSİ

Pazarda oluşan organik atıkların kompostlama sistemi ile geri dönüştürerek gübre oluşturulmuştur. Oluşturulan gübreler Dikey bahçe ve teras bahçe birimleri destekleyecektir.

Tasarlanan dikey bahçe birminin çatısı yağmur sularının toplanması için eğimli bir yapıya sahiptir. Böylece toplanan sular su depolarında tutulacak ve bitkilerin su ihtiyacını karşılayabilecektir. Aynı zamanda atık su geri dönüşüm biriminde depolanan yağmur suyunun arındırılması ile alan içi temiz su kullanımına da katkı sağlanacaktır.

Dikey Bahçenin depo kısmının çatısına yerleştirilen güneş panelleri, dikey bahçe bitkilerinin ihtiyaç duyduğu ışıklandırma için enerji kaynağı olaması hedeflenmiş olup, diğer elektrik ihtiyaçlarına da katkı sağlaması planlanmıştır.

SGT Jüri Raporu:

Semt pazar alanlarının hem pandemi döneminde mesafeli kullanımı hem de ürünlerin tazeliğini koruyarak sürdürülebilir bir ekonomik yaklaşım oluşturması anlamında nitelikli bir projedir. Pazar sonlandıktan sonra oluşan bitki artıklarının değerlendirilmesi, doğal enerji kaynaklarının kullanımı ve açık havada sosyal alanların tasarlanması olumlu bulunmuştur.