2. Ödül, Uşak Belediyesi İsmetpaşa Caddesi ve Çevresi Ulusal Mimarlık Kentsel Tasarım Fikir Projesi Yarışması

KENTSEL TASARIM RAPORU:
Öneri, Milli Egemenlik Parkı ile Cumhuriyet Meydanı arasında bir bağlaç görevi üstlenen ve aynı zamanda Uşak kentinin önemli ticari odaklarından olan Orhan Dengiz Bulvarı ve İsmetpaşa Caddesi’nin sürdürülebilir kentsel tasarım ilkeleri bağlamında yeniden kurgulanmasını ve trafik yükünün hafifletilerek yaya öncelikli bir kullanım sağlanmasını hedeflemektedir.

Uşak Kent İçi Ulaşım Planlaması
Türkiye gibi hızlı kentleşmenin yaşandığı gelişmekte olan ülkelerde; kentleşmenin ortaya çıkardığı ulaşım sorunlarına teknik gelişmeler çözüm üretmekte yetersiz kalmıştır. Ulaşım araçlarının ve altyapısının gelişmesi nüfusun kırdan kente hareketini, ulaşılabilirliğini arttırırken, nüfusu hızla artan kentlerin de merkezden çepere doğru gelişmesini teşvik etmiştir. Tüm bu gelişmeler çalışma ve konut alanlarının ayrışmasına dolayısıyla ev ve iş arasındaki ulaşım ihtiyacının artmasına neden olmuştur.

Plansız gelişen kentlerde ulaşım temel sorunların başında yer almaktadır. Kentlerin mekansal gelişiminde insan odaklı değil otomobil odaklı çözümler üretilmiş, kentler yol, kavşak, köprü, viyadük vb. yapılarla şekillenmiştir. Bireysel araç kullanımını teşvik eden bu durum özellikle kent merkezlerinde yoğun bir trafik yükü ortaya çıkarmıştır. İnsanların ulaşım ihtiyacı uzun süreler ve yüksek maliyetlerle karşılanmaktadır.

Ülkemizde, ulaşım politikaları bütüncül bir yaklaşım ve planlama anlayışından uzak günü kurtarmaya yönelik parçacıl projelere dayalıdır. Bu durum ulaşımda en az maliyet en fazla yarar ilkesinin tam tersine kaynakların bilinçsiz ve bilimsellikten uzak, ulaşım yatırımlarında kullanılması, bütün kentlerimizde doğal çevrede geri dönülmez tahribatlar açılması, çevre kirliliği, enerji ve can kayıpları gibi sorunların önemli oranlarda yaşanmaya devam etmesine neden olmaktadır. Tüm bu yaşananların toplum ve doğada yarattığı çok boyutlu tahribatların maliyeti büyüktür. Dolayısıyla günümüzde, ülke bütününde, bölge ve kentlerimizde ulaşım önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Uşak kent merkezindeki gelişimlerde bu paralellikte seyretmektedir.

Uşak İsmetpaşa Caddesi ve yakın çevresi için açılan kentsel tasarım fikir proje yarışması da bir fırsat olarak değerlendirilerek daha yaşanabilir, sürdürülebilir bir yaklaşımla yeşille bütünleşen, bütüncül çevre dostu mekansal çözümlemeler üzerinde yoğunlaşılmıştır. Projede de bu arayışların sonucu olarak yaya ve bisiklet kullanımını teşvik etmeye, altyapısını oluşturmaya yönelmiştir.

Projede, Uşak kent merkezinde yer alan arazi kullanım kararlarına (işlevler) bağlı olarak bu alanlar arasında gerçekleşmesi muhtemel ulaşım taleplerini karşılamaya yönelik olarak ulaşım güzergahının belirlenmesi, ve bu talebin, ekonomik, sosyal, çevresel ve finansal açıdan en uygun koşullarda sağlanmasına çalışılmıştır. Çalışmada özellikle kent merkezindeki yoğunluk ve yaya hareketliliği dikkate alınarak, kentsel boşluklarla (meydan, park, açık alanlar gibi.), sosyo-kültürel değerlerle ilişkilendirilmeye çalışılmıştır.

Tasarımın hedefleri arasında;

Yaya – bisiklet odaklı,

Kentsel ve tarihi dokuyu koruyan,

Kentsel peyzajla ilişkili ve bütünleştirici,

Kentsel boşlukları bütünleştirici,

Diğer ulaşım türleri ile entegre olan,

İlkeler yer almaktadır.

Uşak kent merkezinin az eğimli, düzlük bir araziye sahip olması sürdürebilirlik ilkesi doğrultusunda gelişmiş ülkelerde, özelliklede tarihi ve yoğun olan kent merkezlerinde ulaşım aracı olarak kullanılabilen yaya-bisiklet odaklı çözümler öngörülmüştür. Hiçbir yasal ve teknik düzenlemeye gidilmeden sağlıklı yaşanabilir kentsel mekanlar oluşturması için Uşak kent merkezinde çevre dostu ulaşım türleri kullanılmaya çalışılmıştır.

Daha çok kısa mesafelerde kullanıma uygun olması ve olumsuz hava şartlarından etkilenme gibi bazı dezavantajlara sahip olmasına rağmen yaya-bisiklet kullanımının yaygınlaşması enerji tasarrufu, ulaşımda altyapı maliyetlerinin düşmesi, gürültü ve görüntü kirliliğinin, trafik yoğunluluğunun azalması, yaralanma ve can kayıplarında azalma gibi faydaları beraberinde getirecektir.

Uşak kent merkezinde sürekliliği olması önerilen yaya- bisiklet yollarının önemli bir ulaşım aracı olarak değerlendirilmesi, gerekli yasal ve teknik düzenlemelerin hazırlanarak altyapının oluşturulması amaçlanmıştır.

Yeşil Altyapı Alanlarına Yönelik Stratejiler
Yeşil altyapı terimi gelecek kuşaklara daha sağlıklı ve kaliteli sürdürülebelir alanlar bırakmak için kullanılır. Bu yaklaşımda yeşil altyapı yenilenen ve doğal olan birçok özelliği poyralar (göbek) ve bağlantı koridorları olarak ele alır.

Yeşil altyapı kavramı kentsel açık ve yeşil alanların daha kaliteli çevresi ile uyumlu bir planlama yaklaşımıdır. Tüm mekânsal ölçeklerde yeşil altyapı; insanın sağlık ve yaşam kalitesine katkı sağlayarak toprak, hava ve su kaynaklarının sürdürebilirliğini esas alacak biçimde, ekolojik süreç desteğine sahip alanlardan (parklar, yeşilyollar, koruma bantları, bölgeleri, tampon bölgeler vb.) oluşan ve bu şekilde stratejik yönden planlanan ve yönetilen bir ağdır.

Yeşil altyapı, gelecekte mevcut ve yeni sürdürülebilir topluluklar için gerekli yüksek kalitede doğal ve yapısal çevreye katkı sağlayacak çok fonksiyonlu yeşil alan oluşturma yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda, yeşil alan organizasyonlarının tasarlanması ile planlanması geniş ölçekte bir kentin ana altyapısını oluşturacak en önemli stratejik yaklaşım biçimini oluşturmaktadır. Bir kentin altyapısında su, havagazı, elektrik ve yollar kentin fiziksel işleyişinde ne kadar önemliyse, yeşil alanlar da yeşil alan sistemini oluşturacak ve yaşam kalitesinin göstergesi durumundaki mekânlar, habitatlar veya ekosistemlerden oluşan yeşil altyapılar durumunda önemlidir.

Yeşil poyralar:

Doğal süreçlerin çeşitliliği için bir bağlantı noktası gibi hareket eder ve fauna için bir orijin veya yön oluşturur.

– Rezervler

– Kontrol altındaki doğal peyzajlar

– Çalışma alanları

– Parklar ve açık yeşil

-Yeniden dönüştürülen alanlar

Bağlantı koridorları:

Poyraları birbirine bağlar, ekolojik süreçlerin akışını kolaylaştırır.

– Koruma koridorları

– Yeşil kuşaklar ve yeşil yollar

– Peyzaj bağlantılar

Uşak kent ölçeğinde geçmişten günümüze gelen ve daha çok imar planlarının ekolojik ve yeşile yönelik endişelerine cevap vermeden parça parça ortaya çıkan yeşil alanların, kentsel tasarım yaklaşımı ile kent bütününde ki parçalı yeşil alanlar ve kentsel boşlukların bütünleşik bir plan dahilinde kentin yeni yeşil altyapısı şeklinde tasarlanması sürecini ele almaktadır.

Bu amaçla, Uşak kentine ait yeşil vizyon planlaması çerçevesinde kentiniçi ve hemen yakın çevresi için yeşil altyapı planlaması için kentin mevcut yeşil alanlarının potansiyeli araştırılmıştır. Kentin sahip olduğu olanakların ve fırsatların çok olduğu, yeşil altyapı planlamasında yeşilin sadese pasif bir öge olarak değil kentin diğer işlevsel alanları ile de (sosyo-kültürel, kurunlar vb.) kolaylıkla ilişkilendirilebilen bir araç olduğu ortaya çıkmıştır. Bu yeşil altyapının çevre dostu ulaşım türleri ile (yaya, bisiklet, HRS gibi) ilişkilendirilmeside kulanım kolaylığı, güvenirliliği, sürekliliği ve mekan kalitesini sağlamak amaçlı projenin ana ilkeleri arasında yer almıştır.

Projedeki temel amaç; son yıllarda gelişmiş ülkelerde uygulanan kent planlarında yeşil altyapı gelişimine yönelik çalışmaların Türkiye’de özellikle imar planlarına uygulanabilirliğini Uşak Kentinde araştırmak ve bir uygulama modeli geliştirmektir.

İSMET PAŞA CADDESİ:
Barındırdığı fonksiyonlarla kentin önemli ticari omurgalarından biri olan İsmetpaşa Caddesi’nin yaya öncelikli bir kentsel mekana dönüştürülmesi amacıyla taşıt yükünün minimize edilmesi öngörülmüştür. Cumhuriyet Meydanı yönüne akan tek yönlü trafik tek şeride indirilmiş ve alınan önlemlerle trafik akış hızının düşürülmesi hedeflenmiştir. İsmetpaşa Caddesi sonunda konumlanan Belediye Meydanı ve Ulu Camii ile taçlanan vista son derece değerli bulunmuş ve tasarımın ana yönlendiricilerinden biri olmuştur.

CUMHURİYET MEYDANI:
Barındırdığı tescilli yapılarla tarihi kent merkezi hüviyetinde olan Cumhuriyet Meydanı altında hamam kalıntısı olduğu bilinmektedir. Mevcutta otopark olarak kullanılan alanın bir arkeopark niteliğinde kentsel mekana katılması önerilmiştir. Yapılacak arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılacak kalıntıların yerinde sergilenmesi, kalıntı bulunmayan alanlarınsa arkeolojik kazı gridal yapısı içinde rekreatif alanlara dönüştürülmesiyle kentsel bellek anlamında kentliye ve ziyaretçilere, kentin dünü ve bugünü bağlamında önemli bir mekansal deneyim sunacaktır.

Ulu Camii ve Burmalı Camii arasında kuru meyve ve sebze pazar alanı için hafif örtü elemanları tasarlanarak işlevin benzer nitelikte sürdürülmesi hedeflenmektedir. Kent merkezinde atıl bir alan olarak kalmış çayüstü bölgesinin yoğun yeşil ve su ile birlikte kent yaşamına yeniden entegre olması sağlanmıştır. Mevcut belediye binası ve karşısında bulunan çarşı için önerilen cephe yenileme sistemi, yapılar işlevini sürdürürken uygulanabilecek biçimde tasarlanmıştır.

TİRİTOĞLU PARKI VE HÜKÜMET MEYDANI:
Mevcutta tören alanı olarak kullanılan Hükümet Meydanı ve kermes, protesto gibi toplu etkinliklerin yapıldığı Tiritoğlu Parkı benzer kullanımlara olanak verecek şekilde yeşil-sert zemin dengesi bağlanmında yeniden düzenlenmiştir. Her iki alanda da mevcutta bulunan yeşil dokunun korunarak geliştirilmesi hedeflenmektedir. Hükümet meydanı ve çevresinde bulunan park etmiş araç yükü, tasarlanan zemin altı otoparkı yardımıyla yeraltına indirilmiştir.

İMPARATOR ÇAY BAHÇESİ VE MİLLİ EGEMENLİK PARKI:
Önerimizde kent içi yaya omurgasının başlangıç noktası olarak kurgulanan Milli Egemenlik parkı’nın mevcut kullanımı ve yeşil dokusunu sürdürmesi önceliklidir. İhtiyaç programında işaret edilen park içi hizmet alanları, bulunan kot farkları yardımıyla mevcut parka entegre bir sistemle tasarlanmıştır. Cumhuriyet Meydanı’ndan başlayarak Milli Egemenlik parkına kadar uzanan yeşil omurga, niteliğini viyadük altında da sürdürmekte ve tasarlanan yaya bağlantısı ile süreklilik sağlamaktadır.

Milli Egemenlik Parkı, İmparator Çay Bahçesi, Orhan Dengiz Bulvarı, Hükümet Meydanı, Tiritoğlu Parkı, İsmet Paşa Caddesi ve Cumhuriyet Meydanı, barındırdıkları yeşil dokunun geliştirilecek belirlenen yaya ve yeşil omurga bağlamında mevcut potansiyellerinin endemik türlerle desteklenerek sürdürülmesi ve süreklilik kazanması hedeflenmiştir.

JÜRİ RAPORU:

2. ÖDÜL 11 NUMARALI PROJE:
Belediye binası İsmetpaşa Cad. Milli Egemenlik Parkı , Tiritoğlu Parkı Ve Tarihi Kent Promenadını bütünleştiren ve kent ilişki kurgusunu sağlayan tasarım yaklaşımı olumlu bulunmuştur. Ulaşım kararlarından İsmetpaşa Caddesinin hareketli yeşil ile bütünleşmiş tasarımı Tiritoğlu Parkı ve Hükümet Meydanı ile olan karakteristik mekansal kurgusu, yeşil altyapısı Tiritoğlu Parkında ticari aktivitelerinin gün boyu yaşama dair sürekli katkısı etkileyici bulunmuştur. Ayrıca kamusal ve kentsel mekanların bütünlüğü bozan unsurlardan arındırılarak çağdaş ve estetik bir yaklaşımla tasarlanması, Milli Egemenlik Parkından başlayan tasarımın genel karakterinin proje genelinde belirleyici dokusu, ulaşımın ve otopark çözümlerinin fonksiyonelliği, su parkı ( çay yolu) fikri olumlu bulunmuştur.