2. Ödül, Uzundere Cemevi Sosyokültürel Merkez Ulusal Mimari Fikir Projesi Yarışması

Proje Raporu

TOPOGRAFYA

Kuzeyde İzmir Çevre Yolu ile sınırlandırılmış mahalle dokusu içinde yer alan arazi, bölgenin dağ eteği üzerinde bulunmasıyla dere yataklarına inen dik bir eğime sahiptir. Öneri proje karakteri bu topografya ve çevre dokusu verileri üzerinden şekillenmiştir. Eğimli ve önemli bir kısmı ihdas edilen arazide yapılar 1 metre sınır tanımlanarak konumlandırılmıştır.

İBADET MEKANI

Alevi ibadeti ve Cemevi hep saklı tutulmuş, mekansal bir biçime veya temsiliyete dönüşememiştir. Cemevi’nin yapısal geleneğini sürdürmek üzere; bu mahremiyet ihtiyacı bir yol üzerinden yorumlanmış, gündelik ve sosyokültürel program ile ilişki içerisinde yeniden kurgulanmıştır. Bu yol, gündelik olandan dini olana taşıyan ritüelin bir parçası olarak planlanarak, dar geçitlerden farklı işlevlerin etrafında toplandığı avlulara ve en son ibadet mekanına ulaştırır.

PROGRAM

İbadet, cenaze, eğitim ve kültürel programlardan oluşan program üç kümeye ayrılmış, her program kümesi kendine ait avlular etrafında konumlandırılmıştır. Arazinin sahip olduğu dik eğim, bu kümelerin aynı zamanda düşeyde ayrışmasını sağlamış ve üç ana kotta işleyen bir yapı halini almıştır.

Program ayrışması, işlevsel ortaklığın yanı sıra kullanım sıklıklarına ve yoğunluğuna göre belirlenmiştir. Yol kurgusuyla birlikte günlük kullanılan mekanlardan, haftanın yalnızca belirli günlerinde kullanılacak olan ibadet mekanlarına doğru akış önerilmiştir. Her gün aktif olarak kullanılabilir olan eğitim mekanları, atölyeler, yönetim ofisleri ve hem bölge halkına hem de günlük kullanıcılara hizmet verebilen kahvehane, ±0.00 kotunda esnek kullanımlı bir avlu ile birlikte kurgulanmıştır. Eğitim alanları ve atölyeler gerektiğinde ikili gruplar halinde birleşebilirken avlu kullanımını da mümkün kılar. Cenaze evi ve cenaze evi ile doğrudan ilişkili olan mihman evi, cenaze ritüelinin (cenaze ulaşımı, cenaze namazı, toplanma ve dağılma) en kolay şekilde gerçekleşebileceği ±0.00 kotunda kıbleye yönelen ayrı bir açık alan ile birlikte planlanmıştır. -4.00 kotunda konferans salonu, fuaye, yemek salonu, kitaplık gibi sosyal ve kültürel etkinliklere ait mekanlar ve bu mekanların açıldığı avlu yer alırken, meydan evi ve küçük muhabbet meydanı gibi yalnızca ibadet mekanları, yolun ulaştığı -8.00 kotundaki son avlu etrafında şekillenmiştir. -11.00 kotunda otopark, servis ve teknik alanlar planlanmış, doğal eğimle birlikte bu kota ulaşan sokaktan otoparka ayrı bir giriş sağlanmıştır. Kurban kesim alanı ulaşım ve servis kolaylığı adına bu kotta, servis çekirdeği ile ilişkili planlanmıştır.

SİRKÜLASYON

Dört ayrı kotta işleyen yapı için aynı aks üzerinde iki ayrı çekirdek önerilmiş, bunlardan biri servis için ayrılmıştır. Ana çekirdek ±0.00 kotundan -11.00 kotuna kadar engelli ulaşımını mümkün kıldığı gibi, farklı katlarda önerilen farklı avlu yaşantılarına doğrudan katılım sağlayabilmektedir. Servis çekirdeği ile devam ettiği düşey aks boyunca bu aksta yer alan teknik alanların yanı sıra; -11.00 kotunda kurban kesim alanından -8.00 kotundaki yemek salonu mutfağına ve buradan -4.00 kotundaki yemek salonu servis alanına ulaşım sağlanır.

MEYDAN EVİ

İbadetin geleneksel yapısındaki mahremiyet olgusu kütle karakterini etkilemiştir. Yaşantının avlular etrafında şekillendiği yapıda cepheler dışa tamamen kapalıdır. Doğal ışık kütlesel yarıklardan mekana alınır. 4 kapı 40 makam öğretisinde yer alan hava, ateş, su ve toprak ögelerinin meydan evi kurgusuna dahil edilmesi, böylelikle Aleviliğin doğa ve doğa güçleri ile kurduğu ilişkinin vurgulanması amaçlanır. Meydan evi çevresinde daha az yükseklikte bu amaçla kurgulanan kütleler, mekanda kontrollü iç bahçeler yaratarak, yağmurla gelen suyu ve toprağı içeride tutar. Doğal ışık ve hava yarıklardan iç hacme dolar. Bu kütleler aynı zamanda ön avlu ve cem hizmetlileri alanlarına mekan oluşturur. Cem hizmetlileri aksında yer alan lokma odası servisi, mutfakla ilişkili olduğu gibi meydan evi kullanıcı sirkülasyonunu etkilemeden gerçekleşebilmektedir.