3. Mansiyon (Çırakoğlu Mimarlık), Bornova Belediye Binası ve Çevresi Mimari Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

KOVUK:

Gövdenin bütünlüğünde bir bozulma sonucu oluşan boşluk

Ama aynı zamanda yaşayan bir gövdede farklı yaşam biçimlerinin de barınmasına olanak yaratan bir yarık. Farklı kullanımlara davetkar bir hacim.

Ağaç kovuğu çocuklara oyun, kuşlara ya da arılara bir sığınma alanı demek.

Yapının tasarımı, kütlesel ve işlevsel kompozisyonu olabildiğince rasyonel ele alıp, sonra meydana bakan yüzeyde meydana da taşan bir kovuk oluşturarak farklı programlara olanak yaratmak fikri üzerine kurgulandı.

Belediye hizmet binasını bir ofis yapısından farklı kılacak unsurlar bu kovuk sayesinde meydandan yapıya sızacak öngörülmüş ya da öngörülmeyen kullanımlar olacaktır.

Belediyeler hizmet sunulan yapılar olma yanında kentin kimliğini şekillendiren önemli karar üretme merkezleridir. Karar alma süreçlerinin şeffaf, demokratik ve katılımcı bir tutumla el alınması kentlinin aidiyet duygusunu güçlendirerek kentsel yaşamın sürdürülebilirliğine katkı sağlayacaktır. Tasarıma bu anlayışla yaklaşıldı ve belediye hizmet binası kentli tarafından 24 saat kolay erişilen, fiziksel çevreye olumlu katkı yaratan ve çalışanlar için nitelikli mekanlar sunan bir merkez olarak ele alındı.

İzmir’in en büyük ilçelerinden biri olan Bornova için tasarlanan belediye yapısında, kentin etkileşime açık sosyal yapısının ve iklimsel özelliklerinin getirdiği açık mekan kullanım kültürünün de tasarıma yansıtılması hedeflendi.

Bornova Belediyesi Hizmet Binası arazisi, Kuzey Güney aksında Aşık Veysel rekreasyon ile sonlanan Gediz Caddesi ve Doğu Batı aksında Cumhuriyet Meydanı ile bütünleşen Mustafa Kemal Caddelerinin kesişiminde bulunmakta. Her iki aksta oluşmuş yoğun sosyal, kültürel ve ticari yapı, proje arazisinde düğümlenerek Belediye Meydanını oluşturmakta.

İmar kararlarında belediye hizmet alanı ile meydan alanının birbirinden bağımsız olarak planlanmış olmasına rağmen, önerilen yapı meydanla bütünleşik olarak tasarlandı.

Dikdörtgen planlı meydan kuzeyde Belediye Hizmet Binası, Doğu’da ve Batı’da lineer koruluklar, Güney’de ise Mustafa Kemal Caddesine paralel bir saçak ile tanımlanır. Meydanın kuzeyinde yer alan Belediye Binası prizmatik formu, farklı geçirgenliğe sahip ve “yeşil balkonlarla” dinamik cephesiyle kente yeni bir etkinlik yüzeyi kazandırarak meydanı tanımlar.

Meydanın Doğu ve Batı’sında yer alan yoğun ağaçlık alanların oluşturduğu koruluklar doğu batı yönünde bağlantıyı güçlendirmekte ve çevrede bulunan konutlar için çeşitli rekreasyon alanları sağlar.

198 sokak ile “koru” arasında açık otoparklar, bisiklet parkları, meydan ve yapı altında bulunan otopark girişleri, Başkanlık girişi ve araç bekleme alanını barındıran Vilayet Camii’ini de içine alan kentsel servis koridoru yer alır.

Meydanın Güney kenarını tarifleyen ve peyzaj elemanları ile desteklenen saçak ise meydanın kentle ilk temasını kuran arayüzü olarak ele alınmıştır. Bu saçak altında küçük ölçekli kültürel ve ticari birimler, otobüs durakları, kent mobilyaları, büfe ve atm’ler gibi kentsel donatılar yer alır. Meydan lineer sert zeminler ve tekil ağaçlarla desteklenen peyzaj bantlarından oluşmakta. Bu bantlar bitkiler, su öğeleri, çakıl gibi farklı peyzaj elemanları ile zenginleştirildi.

Meydan Belediye Binası ile iki farklı kotta ilişki kurar.

Yapıya yaklaştıkça bir taraftan yükselirken diğer taraftan alçalıp yarılarak kovuğu oluşturur. Meydan, bu kot değişimi ve yarılma sayesinde açık sergi alanı, kermes, amfi konser alanı gibi farklı kamusal işlevlere cevap verecek yarı açık mekanlar oluşturur. Kovuğun binaya dokunduğu noktada (5.00 kotu) meclis salonu, toplantı salonları, kadın koordinasyon merkezi, kentsel tasarım atölyeleri, sergi alanları ve kafeterya gibi programın kamusal bileşenlerine yer verilmiştir. Bu alanlar 24 saat işleyen gerektiğinde Belediye Binasından bağımsız çalışabilecek mekanlardır. Meclis salonu, kent yönetimine aktif katılımı ve şeffaflık ilkesini sembolize edecek şekilde meydanla görsel ve fiziksel ilişki içinde tasarlandı. Fuaye alanı gerektiğinde meydana genişleme olanağı sağlayarak sergi, kokteyl gibi farklı etkinliklerin mekansal ihtiyacını karşılayabilecek şekilde kurgulandı. Bu mekanlar bir üst kotta bulunan ana giriş holü ve protokol girişi ile üç boyutta görsel ve fiziksel olarak doğrudan ilişkilidir. Bu sayede “zemin kat” olarak tariflenen alan iki kota yayılarak yapının kentle temas yüzeyi artırılmıştır.

“Kovuk” bina cephesi boyunca dinamik biçimde yükselerek yapının düşey sirkülasyon omurgasını oluşturur. Ofis katlarının faydalanabileceği açık, yarı açık ve kapalı ortak kullanım alanlarını da içinde barındırır. Kat holleri, buluşma noktaları yeşil balkonlar halini alarak İzmir’in yarı açık mekan kullanım kültürüne referans vermektedir. Bu alanlar kullanıcılar için nitelikli sosyalleşme alanları oluştururken yapıyla meydan arasında arayüz oluşturarak yapının mimari dilini tanımlamaktadır.

+0.00 da bulunan giriş holüne yapının dört tarafından giriş imkanı bulunmaktadır. Meydan ve Gediz Caddesi girişleri ana giriş olarak kabul edilmiştir. Bu alanda danışma ve ikram köşesi oluşturulmuştur. Kuzeyden yaklaşımda oluşturulan giriş tahakkuk ve tahsilat servisi ve zabıta müdürlüğü için ayrılmıştır. Zemin katta yapılan mekansal düzenlemeler sayesinde belediye personeli ve diğer kullanıcılar kolaylıkla yönlenebilmektedir. 198 sokak tarafında bulunan batı girişi Başkanlığa ayrılmıştır. Başkanlık holü, giriş ve sirkülasyon olarak ayrılmasına rağmen mekansal olarak ana giriş ve meclis girişi ile bağlantılıdır. Bu durum belediye yapısının ulaşılabilirliğini artırıcı bir unsur olarak düşünülmüş aynı zamanda da giriş holünün kimliğini güçlendirmiştir. Başkanlık makamı Belediye işleyişine ve meydana hakim konumda olacak şekilde +7.60 kotunda planlanmıştır. Asansör ile doğrudan 5.00 kotunda bulunan meclis ile bağlantı sağlanmıştır. Katın geri kalan alanları ve +11.40 katı Başkan yardımcıları ve Başkanlık makamı ile doğrudan ilişkili müdürlüklere tahsis edilmiştir. +15.20 ile +26.60 arasında bulunan 4 kat müdürlüklere tahsis edilmiştir. Müdürlükler kendi aralarında olan ilişkiler doğrultusunda yerleştirilmiştir.

Lineer çekirdekler etrafında oluşturulan net plan şeması sayesinde bütün ofis alanlarının doğal ışıktan rahatça faydalanabileceği esnek ve konforlu mekanlar yaratılmış ve bu sayede işletme maliyeti düşürülmüştür. Yapıdaki düşey sirkülasyon ağırlıklı olarak asansörlerle sağlanmaktadır, ancak düşey sirkülasyon “kovuk” içerisinde bulunan ve katları birbirine bağlayan merdivenler ve yangın merdivenleri ile desteklenmektedir. Başkanlık makamı için protokol girişi ve meclis fuayesine bağlayan asansör planlanmıştır.

İklimsel veriler dikkate alınarak batı doğu ve güney cepheleri için güneş kontrollünü sağlayacak metal örgü cephe sistemi önerilmektedir.