3. Mansiyon (Studio FORA + WE’re), Efeler Belediyesi Hizmet Binası Mimari Proje Yarışması

Mimari Proje Raporu

Yarışma alanı eskiden kent otogarı olarak kullanılan, tarihi tren garı, belediye hizmet binası ve kent meydanı ile kimlikleşen kent merkezinden güney yönüne doğru uzanan Adnan Menderes Bulvarı’nın güneybatı bitiminde bulunan bir kent parçasıdır. Yakın doğusunda, ağırlıklı olarak kamu hizmet yapıları ve bu yapılara tren garı aksından uzanan Sağlık Caddesi bulunmaktadır. Kentsel değişimle oluşan doğu komşuluğundaki kent yapılaşması, Sağlık Caddesi ile yarışma alanı arasına bir engellik teşkil etse de, Garaj Caddesi kısmen de olsa bu iki aksı birleştirme görevini taşımaktadır. Yarışma alanının kuzey yönünde bulunan ağırlıklı konut yapılaşması, kent merkezinden gelen kentli akışını ara sokaklarından kılcallar şeklinde bu alana taşımaktadır. Güney yönünde, halihazırda yapılan yeni çevre yolu ile yoğunluğu kısmen azalacak, fakat halihazır yoğunluğu ile bir kent bariyeri niteliğini koruyan İzmir Bulvarı bulunmaktadır. Yarışma alanının doğusunda ise ileride ticaret işlevi ile işlevlendirilmesi düşünülen bir komşu parsel bulunmaktadır.

İmar planı ve yukarıda belirtilen kent yaklaşımları üzerinde durulduktan sonra kente dair okumalara benzer bir okuma ile tasarıma dair ilk yaklaşımlar oluşturuldu.

• Belediye yapısının verilen yarışma alanına nasıl konumlanacağı,
• Programdan ötürü yoğun bir yapılaşmaya sahip olacak bu yapının çevresi ile nasıl bir iletişim kuracağı, çevre yapılar ile olan ilişkisinin nasıl olacağı,
• Maksimum zemin kat ve sosyal program kullanımının nasıl düzenleneceği, kentli ile nasıl buluşturulacağı ve gece kullanımı.
• Yapının batı komşuluğundaki petrol istasyonundan doğan çekme mesafesi ile ilişkisi,
• Proje alanına doğru kentin ana yaklaşımı olan Adnan Menderes Bulvarı yönü, bu alanda bulunan komşu parsel ve bu parselin proje alanı ve kentle olan ilişkisinin nasıl ele alınması gerektiği,

Yukarıda belirlediğimiz bu sorunsallara birtakım çözüm önerileri geliştirerek yapı kurgusunu oluşturduk. Ana kent aksı yaklaşımında kurgulanan meydan ve ona hakim bir belediye yapısı Adnan Menderes Bulvarı’ndan gelen kentsel aksların proje alanına doğru uzanan ana yaklaşım olduğunu düşündük. Bunu göz önünde alarak, yarışma alanına yoğun bir şekilde dağılan bir yerleşim yerine, doğu kısmına yaslanan bir yapılaşma üzerinde durduk. Bu sayede hem yapı önünde kent merkezinden gelen aksı karşılayacak nitelikli büyüklükte bir belediye meydanı kurgulayabildik hem de kuzey yönü konut cephelerini minimum da engelleyerek, meydana hakim bir belediye yapısı ile belediye meydanına görsel komşuluğu olan bir periferi oluşturmak istedik.

Çevre yaklaşımlarla oluşan kütle ve bir kent mekanı olarak belediye hizmet binası Adnan Menderes Bulvarı üzerinden gelen ana yaklaşım dışında, belediye meydanına uzanan başka ikincil yaklaşımlar da bulunmaktaydı. Denizli yönünden İzmir Bulvarı üzerinden gelen kentli yaklaşımı bunlardan biriydi. Bu iki yaklaşım doğu-batı yönünde yapı içerisine nüfuz edecek şekilde devam ettirilerek yapı kütlesinin oluşması sağlandı. Bununla birlikte yapılan çevre yolu ve alınması düşünülen trafik kararları ile trafik yoğunluğu yavaşlatılması düşünülen İzmir Bulvarı’nın güneyinden gelen diğer ikincil yaklaşım arsanın kuzeyindeki Garaj Caddesine ve konut bölgesine bağlandı. Yapı tabanı bu yaklaşımların bir araya gelmesi ile mekan-kent pasajı olarak kurgulanarak, meydanla iç içe geçen ve kentlileri toplayan bir platforma dönüştü.

Belediye meydanının komşu parselle olan ilişkisi

Proje alanına getirdiğimiz belediye hizmet binası önerimiz yarışma alanı sınırları içerisinde kentin nefes almasına izin verecek, kentlinin etkin zaman geçirmesini olanaklı kılacak, kamu binasının çevresiyle güçlü etkileşim kurmasını destekleyecek ‘belediye meydanı’ kurgusunu yaşatmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda mevcut parsel sınırları içerisinde nitelik ve nicelik olarak güçlü, okuma ve analizlerimize dayandırılarak, kentlinin yarışma alanına ulaşmak için izleyeceği ana arterleri ve sokakları dikkate alarak tasarlanan bir belediye meydanı oluşturulmasını hedefledik. Halihazırda yapılaşma bulunmayan ve doğu yönünde kalan komşu parselin ise belediye meydanının bir parçası olarak dönüşmesinin kentin gelecek vizyon planında olması gerektiğini düşünmekteyiz. Bu sayede parsel sınırları içerisinde tasarlanan meydanın daha da gelişmesi ve genişlemesi gerektiğine inanmaktayız. Kentin zamanla büyümesi ile ortaya çıkacak açık alan kullanım ihtiyacının bu değişimi gerektirdiğine inanmaktayız.

Farklı zemin kotları yaratmak

Yarışma programında bulunan kamusal kullanımlar göz önüne alınarak yapının kullanılan zemin katının farklı kotlara dağıtılması ve kent yaşamının yapının farklı kotlarında hayat bulması amaçlandı. Bu amaçla yapı meydanı -5.00 ve 0.00 kotlarına dağılacak şekilde zenginleştirildi. Programda bulunan kafe, çok amaçlı salon ve sergi alanı 0.00 kotunda, kentlilerin günlük belediye kullanımlarının en yoğun olduğu muhasebe birimi ve vezneler ile birlikte ele alındı. Muhasebe birimi üzerinden olacak giriş dışında, +4.00 kotunda ikincil bir alan oluşturularak, diğer belediye işlevlerini kullanacak ziyaretçilerin ayrışması sağlandı.. Konferans salonu, satış birimleri, kütüphane ve çocuk bakım gibi kentli kullanımına açık diğer alanlar oluşturulan bir alt sokak etrafında kurgulandı. Bu aks ön belediye meydanından başlayıp, petrol istasyonu ile yapı arasında kurgulanan yeşil doku ile çevrelenen arka rekreasyon amfisine uzatıldı. Gece gündüz sürekli yaşayacak bu mekanlar için bir kent sokağı-sosyo kültürel aks oluşturulmak istendi. Bununla birlikte giderek şeffaflaşan ve halkla iç içe geçen belediyecilik anlayışına atıfla, meclis kurgusunun bu aks üzerinde kurgulanıp kentle doğrudan ilişkili olmasını amaçladık.

Meydan kurgusu

Proje alanının meydan kurgusunu ve kamusal altyapısını oluştururken ilk olarak ana yaklaşımın Adnan Menderes Bulvarı üzerinden olduğu fikri üzerinde durulmuştur. Yapının program dahilindeki birincil işlevlerinin mümkün olduğunca batı yönündeki benzin istasyonuna yaslanacak şekilde yerleştirilmesindeki temel unsur, proje alanının doğu yönünde etkin, kamusal ve 7/24 yaşayan bir meydan kurgusu oluşturmaktır. Kent meydanı kurgulanırken meydan yaşantısının binanın zemin katları arasına rahatça girebilmesi ve proje alanının 0.00 kotunda herhangi bir kesintiye uğramadan yaşantının devam edebilmesi en temel kamusal kriter olarak ön plana çıkmaktadır. Meydan yönünden binaya girişte iki adet belirgin aks göze çarpmaktadır. Bu akslar meydan ile yapının zemin kotları arasında doğrudan bir geçiş – etkileşim imkanı tanıdığı gibi, peyzajda tasarlanan dış mekan elemanları ve peyzaj grafiğinin de referans noktasını oluşturmaktadır. Kent meydanında halkın gündelik kullanımına hizmet edecek, hafif strüktür modüler kioskler yer almaktadır. Bu kiosklar Tralleis Antik Kenti’ ne giriş bileti temin etme, bilgi alma noktası gibi kamu işletmesi dahilinde kullanıma sahip olabileceği gibi, küçük işletme tarzı yerel üretimlerin de satılabileceği kiralanabilir birimler olarak da değerlendirilebilir. Kiosklar aynı zamanda meydanda özellikle yaz aylarında gölge oluşturması beklenerek yerleştirilen kanopilerin altında bulunmaktadır.

Meydanda halk otoparkına düşeyde bağlanan bir yaya giriş – çıkış noktası bulunmaktadır. Yapının batı tarafında kalan alanında belediyenin ve kent otopark girişleri bulunmaktadır. Otopark girişlerinin bu bölüme yerleştirilmesiyle Kent Meydanı ana yaklaşma noktası yönünden araç trafiğinden tamamen arındırılmış olup tümüyle yaya kullanımına bırakılmıştır. Kuzey – batı yönündeki protokol otoparkı ile güney – batı yönündeki açık otoparklar da yine meydan kurgusunu bozmayacak şekilde yapının benzin istasyonu yönüne yerleştirilmiştir. Kuzeydeki Garaj Caddesi’nin ortak kullanım sokağına dönüştürülmesi düşünülmektedir.