3. Mansiyon, Kayseri Melikgazi Buluşma Noktası Ulusal Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

Alan/Potansiyeller/Referanslar

Kayseri’nin merkez ilçesi Melikgazi’de Seyyid Burhaneddin Bulvarı ile dış kale surları arasında kalan yaya tretuvarının genişlemesiyle oluşan alan tasarım alanı olarak tanımlanmıştır. Kayseri’de ticari ve kültürel olarak yoğun olarak kullanılan İç kale ve Kapalı Çarşıya ve ayrıca Cumhuriyet Meydanı’na da yürüme mesafesindedir. Meydandan güneye doğru Seyyid Burhaneddin Bulvarı aksında ilerlendiğinde dış kale surlarıyla karşılaşılmakta surun köşe burcu ise bu bölgede adeta bir nirengi noktası olarak algılanmaktadır. Alışılagelmiş tretuvar genişliklerinin belirleyici olduğu yaya ulaşımı dış surların önünde birden genişlemekte ve en kesiti 25-30 metre mesafeye ulaşan bir alanla kullanıcıyı baş başa bırakmaktadır. Yüksek sur duvarı ve burcu ile taşıt yolu arasında kalan alan kullanıcıyı kısmen tanımsız ve biraz da ölçeksizlik hissiyle karşılamaktadır.

Tasarıma başlarken bu ölçeksizlik problemine çözüm üretilmeye çalışılmıştır. Bu çözümü gerçekleştirebilmek için 3000m2’den büyük bir alanda insanların buluşması için gereken yeri belirlemek ve tasarım nüvelerini buraya konsantre etmek gerektiği düşünülmüştür. Alanda dış surlar tarafından belirleyici bazı referanslar tespit edilmiş, buluşma noktasının veya minimize edilmiş buluşma alanının bu referansları kullanabileceği düşünülmüştür. Bunlardan ilki sur duvarlarından daha yüksek ve daha iri bir kitlesel etkisi olan burcun alana bakan yüzüdür. Bu alan burç tarafından gölgelenmekte ve sıcak geçen aylar için kullanıcı konforu açısından öncelikli olmaktadır. Ayrıca burcun yanı caddeden içe doğru çekilmiş korunaklı bir niş olarak insanı ölçekli bir mekan hissine kavuşturmaktadır. İkinci referans ise sur duvarında bulunan 6.30 m yüksekliğindeki dış sur kapısıdır. Kapı, surların içerisinde bulunan yapılara ve alanın batısındaki yaya yollarına ulaşmak için bir kısa yol olarak kullanılmaktadır.

Bir Buluşma İmgesi Olarak “Kıpırtı”

Yukarıda alan üzerinde yapılan tespitlerin ardından buluşmak üzere önerilen bölgenin sur kapısı ve burcun gölgesini alan kısımlarda konsantre edilebileceği düşünülmüş ama bu alan üzerindeki tasarımsal düşüncenin fiziksel karşılığı üzerine yeni tartışmaların üretilmesi hedeflenmiştir. Bu tartışma temelinde kentsel mekan üzerinde insanların buluşmak üzere bir noktayı belirlerken belirgin imgelerin etkili olduğu düşüncesiyle yeni bir boyut kazanmış ve bu imge üzerine düşünce üretilmeye çalışılmıştır. Bu alanda Kayseri- Melikgazi ilçesi için dış surlar zaten belirleyici bir imge olmakla birlikte bunu ikincil bir pozisyona düşürmeden “var” olana “yeni” olanın imgesini eklemek ve bunu yaparken işlevin ve mekanın nitelikleri üzerinden tasarımın gerçekliğini cesur bir şekilde ortaya koyması gerektiği kararına varılmıştır. Bu eksende temel çıkış noktası surların “durağan” ve “masif” görünümlerinin aksine hareketli (fiziksel olarak hareket edebilen) doğal koşullardan etkilenen bir takım açık mekan tanımlayan elemanların alana yerleştirilmesi üzerine tasarım girdileri şekillenmiştir.

Alanın içinden ya da yakın bir görme mesafesinden algılanabilecek olan bir takım “kıpırtı”ların buranın buluşulabilecek bir röper olarak tanımlanmasına yardım edeceği düşünülmüştür. Yüksek sur duvar ve burçlarının ya da çevredeki yapılarının hareketsizliği “kıpırtı”nın algılanması ve dikkat çekmesini artırmaktadır.

Tasarım Elemanları 1 / Rüzgarla Dönebilen Üst Örtü Panelleri

11 adet farklı büyüklük ve farklı yüksekliklerde tasarlanmış üst örtü panelleri farklı iki küme halinde alana yerleştirilmiştir. Bu iki küme arasında dış sur kapı aksının tanımladığı boşluk korunmaya çalışılmıştır. Üst örtü panelleri farklı dönme yarı çap ve yüksekliklerinin elverdiği ölçüde birbirine yakın konumlandırılmaya çalışılmış yer yer dönme çapları birbiriyle kesiştirilmiştir. Bu kesişim hem zeminde oluşan gölge hareketlerini hem de 3. Boyuttaki hareketin algısını pozitif yönde etkilemektedir. Ayrıca fiziksel olarak kesişmenin üst örtülerin temel işlevi olan birleşme-buluşmanın kullanıcıdaki algısı ile örtüştüğü düşünülmüştür.

Çelik direkler üzerine yerleştirilen ve yatay pervane gibi çalışan hafif paneller ayrı bir eksenel mil mekanizmasıyla sistemle birleşmektedir. Hafif dolgu malzemesi ve ince alüminyum kaplamasıyla yapılan ve yapılarda spandrel panel olarak kullanılan elemanlardan oluşan paneller rüzgar etkisiyle dönebilmektedir. Paneller merkez taşıyıcıya iki noktadan rulmanlar aracılığı ile bağlanmaktadır. Rulmanlar alt ve üst başlıkta olmak üzere iki yatay eksende sistemle birleşmekte, düşey eksende taşıyıcı mile bağlanmaktadır.

Rüzgarın şiddetine göre artabilen dönme işleminden oluşan mekanik enerji bir dinamo yardımıyla elektrik enerjisine dönüşmekte bu enerji aydınlatma, wi-fi, telefon şarjı gibi donanımlara enerji desteği vermektedir.

Üst örtü panellerinin yükünü zemine aktaran çelik taşıyıcı ise bir kentsel mobilya olarak kullanılabilmekte, üzerinde ilan panosu, çöp kutusu vb. elemanlar monte edilebilmektedir.

Tasarım Elemanları 2: Sergi Duvarı / Yönlendirme / Bilgilendirme

Özellikle Cumhuriyet Meydanı yönünden alana ulaşımda kullanıcıları karşılayan, alanın ölçeğine alıştıran ve buluşma noktasına yönlendiren kıvrımlı bir duvar önerilmiştir. Duvar üzerinde Kayseri’de bulunan mimari mirasın tanınmasını sağlayan “kültür yolu haritası”nda bulunan yapılara ilişkin bilgiler yer almaktadır. Buluşmaya gelen veya alanda beklemek-dinlenmek isteyen kullanıcıların tarihi sur duvarı önünde kentin tarihine ilişkin bilgileri edinmeleri amaçlanmıştır.

Tasarım Elemanları 3: Zemin / İşlevsel Ayrım

Mevcut zeminin öneri tasarım ekseninde yeniden ele alınması gerektiği düşünülmüş ve sert zemin alanı azaltılarak özellikle sur duvarı-zemin birleşiminde bir yumuşatmanın gerekli olduğu görülmüştür. Bu eksende yaya sirkülasyon alanları dışında kalan ve yaya kullanımı açısından elverişsiz olan bölgelerde yeşil alanlar önerilmiştir. Sert zeminlerde ise sur duvarı eksenine dik koyu renk bazalt bantlarının arasına açık gri granit plakalardan oluşan bir kaplama dokusu tasarlanmıştır. Altında oturma elemanlarının da olduğu dairesel üst örtülerin zemindeki iz düşümlerine ise derzsiz olarak uygulanabilecek dökme terrazzo zemin kaplaması ile zemin tasarımı sonlandırılmıştır.

Tasarım Elemanları 4: Oturma Birimleri

Dairesel alanları tarayan üst örtü panellerinin zeminde oluşturduğu izi kendine sınır olarak alan oturma alanı bu alanda serbest ve kıvrımlı hareketler yapan lineer oturma birimlerinden oluşmaktadır. Oturma elemanları tekil bir birim gibi ele almak yerine bulunduğu alanın sürekliliğine katkı yapabilecek bir tasarım bileşeni olarak ele alınmıştır. Oturma yönünü caddeye, sur duvarlarına veya başka bir yöne dönük olarak koşullamak yerine kullanıcıya istediği yönü seçme şansı verebilecek iç bükey-dış bükey elemanlar önerilmiştir. Prekast betondan üretilebilecek olan bu birimlerin yerleşimi etrafında oluşan yaya sirkülasyonunu engellememesi ve bu hareketin organik gelişimine katkı sağlaması düşünülerek şekillendirilmiştir.

Tasarım Elemanları 5: Aydınlatma / Tasarımın Gizli Bileşeni

Aydınlatma düzenlemesi tasarımın ana çizgilerinin ışık kirliliği yaratmayacak düzeyde minimum aydınlatma elemanıyla kullanıcılara algılatmak fikri üzerine oturmuştur. Tasarımın ana belirleyici ve yönlendiricileri olan bilgilendirme duvarı ve dönebilen üst örtü panelleri kendi potansiyellerini öne çıkarabilecek şekilde aydınlatılmıştır. Üst örtü panellerinin arasına ve taşıyıcıyı merkeze alan noktada aydınlatma elemanı önerilmiş, gece dönme hareketiyle ışığın anlık kesintiye uğraması ve hareketin aydınlatmayla birleşerek gece de “kıpırtı”yı devam ettirmesi arzulanmıştır.