3. Ödül, Bornova Belediyesi Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi Mimari Proje Yarışması

Proje raporu:

Neolitik:

1. Taş Devri’nin son çağı ile ilgili
2. (Yun. neos: yeni; lithos: taş) Cilalı taşların kullanıldığı ve bir yere bağlı tarımın yapıldığı Cilalı Taş Devri
3. Cilalı Taş Devri ya da Yeni Taş Çağı, tarihöncesi çağlardan biri

Höyük:

1. Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılan yerleşme bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesiyle oluşan ve çoğu kez içinde yapı kalıntılarının gömülü bulunduğu yayvan tepe
2. Toprak yığını, küçük tepe, tepecik
3. İki tepe arasındaki alçak yer
4.Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılan yerleşme yerlerinde yıkıntıların üstüste yığılmasıyle oluşan ve çok kez içinde yapıt kalıntılarının gömülü bulunduğu yayvan tepe
5. Çok eski bir yerleşme yerinin zamanla toprakla örtülüp tepe biçimine gelmiş hali

Tümülüs:

1. Üzerine tepe biçimi toprak, yığılmış, eski uygarlıklardan kalma mezar
2. Bir mezar ya da mezarlık içeren, toprak yığılarak oluşturulmuş tepecik

Megalit:

1. Anıttaş
2. Ataların ve toplum içinde önemli yeri olan kimselerin adlarına ve anılarına dikilen büyük taş
3. Bir yapı veya anıt oluşturmak amacıyla kullanılan büyük taş. Bu yapılar bir veya birkaç megalitten oluşabilir. Megalitler başlıca iki grupta toplanabilir: Dayanak gerektirmeden ayakta duran taşlar; bunlar yalnızken “Menhir” , bir doğru veya daire şeklinde dizilirse “Cromlech” (Kromlek) adını alırlar.

Menhir:

Tarihöncesi zamanlardan kalma dikili tek parça sütun biçiminde taş anıt

Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi Projesi tasarım süreci konu ile ilgili zihnimizde canlanan kareler ve imgeler ile başladı. Bu çağrışımsal süreci, konu ile ilgili terminolojinin irdelenmesi ve çağrışımlar ile terimler arasındaki dönemsel-anlamsal ilişkilerin kurulması izledi. Bu bağlamda projede tasarlanacak komplekse sembolik bir değer atfedildi. Yapılar bütününün imgesel/simgesel boyutu ön plana çıktı. Bu yanı ile kompleks hem yaya ölçeğinde yakın plandan, hem de uzak plandan özellikle taşıt yollarından farklı bir şekilde algılanacak ve ilgi uyandıracaktı.

Ziyaretçiler komplekse yaklaşırken sadece arası yarılmış bir tepecik (höyük-tümülüs) ve bu tepeciğin önünde dizili megalitleri (menhirler-kromlek) algılamaktadırlar. Yapılar bu tepecik algısını yaratan ve kazı alanına doğru planda ve kesitte açılan yeşil çatılı plakların altında yer almaktadır. Tepeciğin içindeki yarık ana giriş platosudur. Bu platodan ziyaretçi merkezine, kazı evine ve kazı alanına giriş yapılmaktadır. Eğimli plaklardan oluşan ve planda dikdörtgen bir geometriye sahip kompleks her iki ucunda sınırlandırılmış korunaklı açık alan düzenlemelerini barındırmaktadır. Bu alanlar Deneysel arkeoloji alanı (Neolitik Köy) ve kazı evine hizmet eden açık çalışma ve dinlenme alanıdır. Ziyaretçi Merkezi’nin tasarımında program üç ana başlıkta ele alındı:

1. Büyük alanlı – serbest planlı hacimler

2. Orta büyüklükte alana sahip – parçalı hacimler

3. Sirkülasyon alanları – holler. Bu bağlamda büyük alanlı – serbest hacimler anıttaşlar olarak ifade edilebilecek ve yaya yaklaşım alanı tarafında konuşlandırılan kaya formlu kütlelerde çözümlenmiştir. Bu kütlelerin hem dışarıdan hem de iç mekandan algısı önem taşımaktadır. Orta büyüklükte alanlara sahip – parçalı hacimler kazı alanı tarafında yer alan 3 adet diktörtgen bloğun içinde çözümlenmiştir. Söz konusu amorf ve rasyonel hacimlerin arasında yer alan ve iki farklı kotta çözümlenmiş boşluk ise yapının sirkülasyon alanları ve holleri olarak değerlendirilmiştir.

Kazı evinin tasarımında depo ve genel ıslak hacimler dışında tüm birimlerin kazı alanı ile ilişkili olması hedeflenmiştir. Giriş, restorasyon atölyesi ve dokümantasyon odası ana giriş platosu ile ilişkilendirilmiştir. Böylelikle ziyaretçiler yapılan çalışmaları da görme imkanına sahip olabilecektir. Yemek ve dinlenme salonu açık çalışma ve dinlenme alanına açılmaktadır. Programda yer alan tüm teknik hacimler kazı evinin altında düzenlenen kısmi bodrum katında yer almaktadır.

Şartnamede koruma amaçlı üst örtü öngörülen alana kompleksin mimarisi ve mekansal düzenlemesi ile ilişki kuracak bir şekilde yapısal özellikleri inşaat mühendisliği raporunda açıklanan basit bir strüktür önerilmiştir. Önerilen üst örtünün ana giriş platosu ile kuracağı ilişki biçimini belirlemiştir.

Alanda yer alacak zeminden kopuk duran yükseltilmiş ve yere asgari sayıda temas edecek şekilde detaylandırılan seyir terasları ve gezi platformları mevcut açmalar göz önüne alınarak şekillendirlmiştir. Ancak belli noktalardaki mafsallar ile zaman içindeki kazı programına bağlı olarak önerilen taslak platforma yeni rotalar eklemlenecektir.