3. Ödül, Çanakkale Belediyesi Kent Meydanı ve Çevresi “Yeşil” Kentsel Tasarım Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

Makro Ölçek Bakış

Öncelikli olarak tarihsel geçmişi, gerek Türkiye gerek dünya için önemli mirasa sahip olan Çanakkale, coğrafi konumu ve boğaz geçişi ile de önemli yerdedir. Kademeli olarak gelişime açık bir konumdadır.

Gündemde olan boğaz köprüsü geçiş, hava alanı genişletilmesi ve ust ölçek proje olan marmara rıng demiryolu projeleri ile Marmara Bölgesi gelişiminde İstanbul-İzmit-bursa merkezlerinden sonra ileri düzeyde gelişime açık bir yerdir. Esas düşünülmesi gereken bu gelişimin kademeli, kontrol edilebilir ve planlanmış düzeyde olarak tarihi geçmişe, boğaza, kente artı ve eksilerini hesaba katarak yönetmektir.

Bu bağlamda, ulaşım ve erişebilirlik, mekansal ve işlevsel yaklaşım, sosyal ve kültürel yaşam, başlıkları altında makro ölçekte bağlantıları kurarak yönetmek esastır.

Ulaşım ve Erişebilirlik

• Yeşil konsept mantığında, yaya kent merkezinde ve kıyı bandında yay öncelikli ve yeşil dostu bisiklet ve diğer ulaşım araçları ile ulaşım öncelikli,

• Kent mekezinde, tarihi sit alanı, kıyı bandı ve yeşil bölge olarak belirtilen alanlarda çoğunlukla yayalaştırma veya hafifleştirilmiş yada kontrol edilebilir yollar düzenlenmiştir.

• Karşı kıyı ile ilişkide, önceden kullanılan feribot iskesi güneye , barbaros mh. Bölgesine taşılarak kent merkezi rahatlatılmış ,bu alan sadece yaya taşımacılığı ve özel yat/yelken marina alanı ile ulaşıma yönlendirilmiştir.

• Mevcut konumu itibari ile kuzeyde esenler mahallesi ile güneyde kepez bölgesi arasında kalan kent merkezi ve yaşam alanlarına , ayrıca hava alanı ve yeni feribot iskelesi alanına ulaşımın , atatürk bulvarı üzerinde “hafif raylı” sistem önerisi ile bağlanması, ikinci etapda ise bu sistemin marmara bölgesi ana hatta bağlanarak tüm marmara ve türkiye’deki sisteme ilişkilendirilmesi önerilmiştir.

• Kent merkezi cidarlarında önemli meydanların altlarında, ulaşım sistemine entegre kapalı otoparkların yapılması önerilmektedir.

Mekansal Yaklaşım

• Gerek kıyı bandı gerek kent meydanları ve bulvarlarında açık ve kapalı alanlarda ilişkiler kurulmuş, yalınlık, ulaşılabirlik ve iyileştirilmiş mekanlar geliştirilmiştir. Cumhuriyet meydanında öerilen ticaret ve turizm merkezi ve bu bağlamda cephe iyileştirme önerisi, bağlı bulunduğu çevreyi de etkileyerek sürdürülebilir.

• Çanakkale kent merkezi doku alanının yerinde iyileştirilmesi “inşa edilenin yerinde yeniden inşaası” mantığı ile geliştirebilir dokular çıkarmak amaçlanmıştır.

• Kent mekrzinde yetersiz olan yeşil alan, halk bahçesi “orjinli” olmak üzere yeşil bölge öneri alanı olarak tanımlanan, stadyum ve çevresi ile belediye meydanını da içesirine alan bu alan ile “kent ormanı” bağlamında bir gelişme bölgesi oluşturması önerilir.

• Kentsel donatıların “tüm çanakkale merkezde” aynı dil ve kurgu ile işlevlenmesi, tüm meydanların ve izlerin aynı yönelim ile doku oluşturması önerilir. Özellikle zemin izlerinin yaya yönelimi düşüncesi ile kıyıya dik izler ile oluşturulması özellikle düşünülmüştür.

İşlevsel Yaklaşım

• Gerek meydan gerek yeşil alan ve gerekse bulvar ve kıyı bandı kullanımları tamamen, dinlenme, eğlence, vakit geçirme, kültürel etkinlik, gezi alanı ve yeme-içme ve spor etkinlik başlıkları altında işlevler verilerek, gece- gündüz kullanımlarını, yaya – araç trafiğini ve yoğunluk haritasını düşünerek organize edici izler ve yönelimler önerilmiştir.

• Halk bahçesi ve meydanı ile yeni oluşturulan kıyı meydanı merkezli olup , kuzeyde özgürlük parkından güneyde hamidiye tabyasına kadar, yine doğuda kent çeperi (stadyum, hafif raylı sistem, belediye meydanı, vb.) İle batıda iskele, marina ve kordon boyu arasında oluşan yoğunluk farklı aktiviteler ile birbirleriyle kısım kısım ilişkilendirerek bağlanmıştır. Akışkanlık sağlanmıştır.

Sosyal ve Kültürel Yaşam

• Sosyal ve kültürel etkinlikler için, dar alanda kalan kıyı bandında mevcut feribot iskelesinin kaldırılarak mevcut dolguya eklenen yeni dolgu alan ile geniş bir meydan oluşturulması aynı zamanda halk bahçesi güneyinde muammer aksoy ve cumhuriyet meydanının birleşimini mümkün oldukça geniş tutulması şeklinde yorumlayarak oluşturulan meydan, bu meydanlar ve bulvarlara eklenen işlevsel öğeler ile geliştirilmiştir.

• Kıyı meydanı ve yeni oluşturulan meydanı gerek bünyesine gerek ise çeperlerine doğru akışkanlık sağlanması. Kuzeyde özgürlük parkı ile güneyde sarıçay rekreasyon alanı ve hamidiye tabayasına kadar oluşturulan bağ ve iyileştirme.

• Tarihi sit alanı bölgesinin “konsept yaşam alanı” konjoktürü ile işlevselleştirilmiştir. Alanın tamamen yayalaştırılması, kent merkezi ile sarıçay kıyısı arasındaki ilişkiyi kurarak hem sit alanını, hem sarıçay kıyı bandını canlandırmak amaçlanmıştır.

• Yine Sarıçay kıyı bandını canlandırmak amaçlı ve güneydeki hamidiye tabyasına ulaşım aynı zamanda çimenlik kalesi görünümünün algısını kuvvetlendirmek amaçlı, kıyı bandı sürekliliği güneye doğru kalenın önünden devam ettirilmiştir. Diğer yaya köprülerine ek bir yay köprüsü kesintisiz ulaşım için önerilmiştir.

Yakın ve Uzak Çevre İlişkileri

Uzak çevre : alan makro ölçekte kuzeyde trakya (tekirdağ ve edirne), kuzey doğu ve doğuda bursa ve balıkesir ile aynı zamanda istanbul ile dolaylı olarak ve güneyde turizm bölgeleri ile yeterli düzeyde kurulmamış “ilişkiyi yoğunlaştırmaya açıktır.” Gerek boğaz köprüsü geçiş alanı, gerek izmir-istanbul otobanı, gerekse marmara ring demiryolu projesi ve aktifleşecek olan edremit ve çanakkale havalimanlarının durumu bu bölgenin potansiyeli göstermekte ve ileride oluşacak ileri kentleşme baskısına karşı şimdiden yapılacak düzenlemelerin önemi üzerinde durulmalıdır.

Yakın çevre : çanakkele merkezi kıyı bandı düzenlemesi ve kent içi açık alan yeşil-meydan kurgusu ve araç yoğunluğunun azalması ile birlikte merkezi kuzeyde esenler mahallesi ve güneyde kepez ve barbaros mahallesi ile bağlayarak farklı merkezlere dağılım ile büyüme organize edilebilir.

Etaplama Yönetimi

Etap 1 : halk bahçesi, muammer aksoy parkı ve cumhuriyet meydanını içine alacak şekilde, kapalı otopark ve sert zeminlerin yapılması, turizm ticaret merkezinin yapımı, 21. Adanın kamulaştırılması ve sit alanında çoğunluğu yayalaştırılan ara sokakların yayalaştırılmasına devam edilmesi. Cumhuriyet bulvarının düzenlenmesi.

Etep 2 : sarıçay kıyı bölgesi rekreatif alanın düzenlenmesi. Sert zemin ve yeşil peyzajın yapımı, spor tesisleri ve konsept kafelerin yapımı, yaya köprüsü ve bisiklet yolunun yapımı, balıkçı kayık parkının sarıçay batısında daha iç bölgeye taşınması.

Etap 3 : mevcut düzenlemiş kordon boyu projesi yeni düzenleme ve izler ile ilişkisi kurulur. Marina içerisindeki yat/tekne park alanı düzenlemesi sadeleştirilir ve kıyıdan uzaklaştırılır. (promenad da manzara yönünden olumsuz etki). Feribot iskelesinin kaldırılması ile mevcut dolgu alana ek olarak balıkçı barınağı olarak da kullanılan mendirek birleştirilerek geniş bir kıyı meydanı kazandırılır. Tüm alan sert zeminleri ve donatı alanlarının yapımı.

Etap 4: önerilen yeşil bölge – kent ormanı etki alanında bulunan bölgenin yeşil dokusunun artırılması, içerisnde bulunan kamu yapıları ve diğer yapılarının yeniden işlevlendirilmesi ve yerinde yeniden inşası. “inşa edilenin inşası”.

Etap 5: daha önce yarışması açılan ve yapılması düşünülen belediye binası ve meydanı ile kıyı bandı ve kent ormanı ile ilişkilendirilen diğer meydanların aynı izler doğrultusunda yapımı.

Not: Daha ileri etaplamalarda, kordon boyu düzenlemesinin özgürlük parkına kadar düzenlenerek kıyı ile parkı bütünleştirme, kıyıyı kuzey bölgelere daha ulaşılabilir klılma ve aynı zamanda özgürlük parkı kullanımı artırma ve canlandırma elde edilmiş olur.

Yine kıyı bandının dar olması aynı zamanda kent ile kıyıyı koparan yüksek yapıların ileri aşamalarda kamulaştırarak kente açık alan olarak kazndırılması veya alç ak yapı tipolojisi ile kıyıya hizmet veren işlevsel kullanım alanlarına çevrilmesi önerilmektedir.