3. Ödül, Çanakkale Belediyesi “Yeşil” Yerel Yönetim ve Kültür Merkezi Binası Yarışması

Mimari Rapor

Kent Kültürü ve Çanakkale

Çanakkale Kenti kendine has dokusu, ölçeği, deniz ile olan ilişkisi tarihi kökleri ve kentlilerinin kendine özel çeşitliliği ile Marmara’yı Egeye bağlayan noktada egenin başladığı yerde durur. Kent hem kara yoluyla hem de deniz yoluyla çok miktarda transit yolcunun gelip geçtiği bir konumdadır. Bu hareket ile birlikte özellikle turizm kentin yüzünün değişmesine sebep olmaktadır. Sadece Troya 2011 yılında 600.000 yerli yabancı turisti ağırladı. Ayrıca Çanakkale şehitliği çok sayıda yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Son yıllarda yapılan ve yapılmakta olan yatırımlarla bu akımın giderek güçlenmesi beklenmektedir.

Bu çerçevede Çanakkale kenti önümüzdeki on yıl içerisinde şimdi olduğundan daha önde, kalkınmış ve potansiyellerini daha iyi kullanabilir bir pozisyonda olma şansına sahiptir. Çanakkale’nin bir başka karakteristik özelliği açık görüşlülüğü ile öne çıkan insanı, tartışma ve demokrasi kültürünü benimsemiş kentlilerinin varlığıdır. Bu çerçevede kentte sivil toplum kuruluşlarının ve hareketlerin aktif oldukları söylenebilir. Tüm bu özellikler ve daha fazlası ile birlikte bu kent yolcuların geçip gitmek yerine konakladığı, sakinlerinin içinde yaşamaktan çok daha fazla keyif aldığı bir yer olabilir mi?

Bu sorunun cevabını belki en başta Çanakkale Belediyesinin vermesi gerekir. Belediyeler bir kentin yönetim merkezi olarak , kentin gelişimine, vizyonuna katkı yapması gereken kurumların başında gelir. Öyle ki Belediye belki kentlisinden beklediği davranışları, yaklaşımları en önce ve önde kendisi göstermeli, uygulamalı ve örnek olmalıdır.

Kanımızca sürdürülebilirlik konusu ön planda tutularak bir belediye yapısı tasarımını yarışma yolu ile elde etmek isteyen bir Belediye aslında kenti geleceğine yön vermek adına çok önemli bir adımı da atmıştır. Özellikle sürdürülebilirlik konusuna vurgu yaparak açılan yarışma benzerleri arasında öncü bir tutumdur.

Bu anlamda bir belediyenin kentini temsil edebilecek, onun özelliklerini yansıtabilecek bir yapıya sahip olması ve bu yapı ile kentlilerine bir söz söylemesi çok önemlidir. Tasarım Belediye ve Kentli arasındaki bu ilişkiyi kendisine en önemli, birinci veri olarak alır.

Kent Ağı

Her kent üzerine örülmüş taşıt, yaya, yeşil dolaşım arterleri ve yapı adlarından oluşur. Bu konuyu bir tasarım problemine dönüştüren mevzu ise hangi öğelerin kime hizmet ettiğidir! Kentliye mi? Taşıtlara mı? Yapılara mı?… Özellikle Türk kentleri ölçekleri büyüdükçe plansızlık ve gelişigüzellik ile birlikte taşıtlara hizmet eden yaya dostu olmayan kurguların içinde boğulmaktadır.

Çanakkale bu anlamda şanslı bir noktada yer alır. Halen ölçeği neredeyse tüm kent ölçeğinde yaya olarak ulaşımın mümkün olduğu bir noktadır. Ayrıca kent nispeten yüksek kot farklılıklarının olmadığı bir alana yerleşmektedir. Bu anlamda bisiklet kullanımı belediye ölçeğinde desteklenip teşvik edilebilir. Böylece geleceğe yönelik yapılacak planların yaya ve bisiklet dostu örnek bir kent oluşturmada faydası olabilecektir.

Unutulmamalıdır ki her yapı aslında kent ağına eklenmiş ve bu ağa az yada çok entegre olmuş bir parçayı tanımlar. Bu çerçeveden bakınca Çanakkale Belediye binası ve kültür merkezi kent ağına nasıl bağlanmalıdır?

Kent ulaşım ağı çevre yol bağlantısı hiyerarşik olarak kurgulanmış denize paralel ve dik yol arterlerinden oluşur. Bu yol kademelenmesi kentin gelişimi ile birlikte şekillenen , kentin farklı bölgelerini de işaretler.

Yarışma arazisi mevcut belediye binasının da üzerinde bulunduğu Cumhuriyet bulvarını devamında Demircioğlu cad. – Atatürk Caddesi kesişimin de yer alır. Demircioğlu cad Çanakkale’nin en önemli ulaşım arterlerinden birisidir. Bu doğrultu feribot limanı ve eski kent meydanı-sahil bağlantısını sağlamaktadır. Yine güçlü arterlerden birisi olan Atatürk caddesi zeminde ticaretin geliştiği bir doğrultu olarak gözlemlenmektedir. Belediye arazisi bu iki caddenin kesişimin de köşe parselde yer almaktadır.

Çanakkale için çok önemli yaya arterlerinden birisi kuşkusuz sahil hattıdır. Bu alanda Belediye yeni düzenlemeler yaparak trafiği yavaşlatmış ve sahil yaya hattı genişliğinde arttırmıştır. Bu doğrultu batı yönünde saat kulesi meydanına ve oradan yayalaştırılmış çarşı caddesine bağlanmaktadır. Tarif edilen bu yaya arteri kentin iç kesimlerine doğru yeterince sıçrayamamış, daha çok sahil bandında kalmıştır. Tasarımın ana hedeflerinden biri Cumhuriyet bulvarı üzerinden Belediye arazisine doğru gelişen ticaret doğrultusunu yaya akışıyla güçlendirilmesi ve kentsel bir çekim alanı oluşturmaktır.

Bu anlamda Sahil bandına bağlanan Valilik ile ilişkili Halk bahçesi, Çanakkale içindeki en büyük ve nitelikli yeşil alanı tarif etmektedir. Sahil, Halk bahçesi, Devlet hastanesi sokağı üzerinden yapılacak yaya ağırlıklı kentsel yeşil bağlantı güzergahı gerekli düzenlemeler yapılarak belediye arazisinin kuzey cephesine çekebilmek mümkündür. Bu çerçevede tasarım ile birlikte mevcut benzin istasyonunun kaldırılması ve bu alanın belediye ye giriş niteliğinde bir park olarak değerlendirilmesi önerilmiştir.

Bu şekilde Belediye arazisi batı cephesinden mevcut ticari doğrultunun güçlendirilmesi ile yaya akışını içine alan diğer taraftan rekreatif yeşil doğrultunun kuzey ucundan bağlandığı kentsel bir yönlendirme aracı olarak kurgulanabilir. Böylece belediye yapısı sadece bir yapı değil, sadece mevcut kent ağına eklemlenen ve onun olanaklarını kullanan bir organizma değil, aynı zamanda bu ağı idare eden yönlendiren, katkı koyan bir rol üstlenebilir.

Mimari Tasarım

Tasarım bahsedilen tüm potansiyelleri, arazinin imkanlarını , kentlinin ihtiyaçlarını, ve kentin gelişimine yöne verme görevi düşünülerek kurgulandı.
Bu çerçevede Mimari anlamda bir yapı yapmaktan önce kente tam entegre olma sonra onu olumlu yönde dönüştürme ve yeni bir kentsel cazibe noktası oluşturma parametreleri üzerinde duruldu.

Bu anlamda uzaktan bakılan meydanında sadece oturulan bir tasarımdan ziyade katılımcılığı teşvik eden, kentlinin içinde olmaktan zevk alacağı ve keskin ayrımları olmayan bir tasarım tercih edildi.

Yarışma kapsamında ‘Belediye yapısı zemine oturan bir yapı olmak yerine zemini boşaltarak kent düzlemini kente ve kentliye bırakan bir tasarımla şekillenebilir mi?’ sorusuca cevap arandı. Kent zemini daha önce bahsedildiği üzere araç dolaşımı için yollar, yaya dolaşımı ve yapılar ile tanımlanır. Zemin kullanımını farklı stratejiler ile tekrar kente bırakmak belediyenin işleyişini güçlendireceği gibi alternatif zemin kullanımlarından ötürü çekim alanı oluşturacaktır.

Bu çerçevede belediye yapısı 2 katlı yatay bir blok olarak arazinin üzerine yerleştirildi. Kolonlar üzerinde yükseltilen bu yatay belediye bloğu aslında alanı yarı örten yarı kapsayan dev bir şemsiye gibi işlev görmektedir. Bu şemsiye yer yer avlu açıklıkları ile ışıklanan yer yer örten halleri ile farklı gerilimlerde alt mekanlar kurma potansiyeline sahiptir.

2 katlı bu yatay blok üzerinde 3 adet açıklık oluşturulmuştur. Bu açıklardan en büyüğü Demircioğlu caddesine yakın şekilde ana kent meydanı olarak kurgulanmıştır. Bu meydan aslında aynı zamanda belediyenin avlusudur. Diğer bir açıklık kuzey cephesinde yer alan mevcut benzin istasyonu arazisi ile bağlantı kuran avludur. Mevcut benzin istasyonu arazisi, tasarım çerçevesinde park olarak önerilmiştir. Bu park sadece bir yeşil alan olarak değil kentsel strateji başlığında belirtildiği üzere sahil bandından uzanan yeşil arterin devam ettiği bir alan olarak tasarlanmıştır ve belediye zemin peyzajının önemli bir parçasıdır. Bu park alanı 80 cm kadar çökertilmiştir bu şekilde sel anında park ufak bir gölete dönüşecek suyun vereceği zararı azaltılacaktır.

Zemin düzleminde Yemek salonu, Kafeler, Sergi salonu, Kreş, Medyatek gibi zemin kullanımın güçlendirebilecek işlevlere yer verişmiştir. Ayrıca, Başkanlık girişi ve büyük bir ana atriuma açılan belediye girişi de zemin katta yer alır. Bunun yanında zemin kat ile sıkı ilişkisi olan zabıtada bu seviyede çözümlenmiştir.

Nikah salonları ve çok amaçlı salon -5.60 kotunda yer alır. Demircioğlu caddesinden ve Hüseyin Avni Baksı sokaktan aşağı doğru inen merdivenler -5.60 kotunda geniş bir sokağa ulaşır. Bu sokak doğu yönünde salon fuayelerine batı yönünde otopark katlarına ulaşımı sağlar. Alt sokağın Hüseyin Avni Baksı sokağa ulaştığı bölümde alışveriş ve ticari birimler yer almaktadır.

Zemin kattaki ve -5.60 kotundaki serbest yapı kütleleri kentin farklı yönlerinden gelecek yaya ve kurgulanan bisiklet güzergahlarını yönlendirecek şekilde düzenlenmiştir. Bu anlamda Belediyenin terk ettiği zemin kat üzerinden geçecek yoğun yaya dolaşımını organize etmek ve yönlendirmek tasarımın temel hedeflerinden biridir.

Belediye zemin ile bağlantısını ana atrium üzerinden kurgular. Ana atrium veznelerin, giriş, lobi, ve bekleme işlevlerinin olduğu 3 boyutlu bir hacmi tarif eder. Bu büyük hacim yeşil çatı kotuna kadar uzanan cam bir çatı ile sonlanan alanı tarif etmektedir.

Blok üst yüzeyi yeşil çatı olarak tasarlanmıştır. +14.40 kotunda yer alan çatı ile ilişkili yemek servisi yapabilen bir kafeterya tasarlanmıştır. Bu kafeterya aynı zamanda belediye atriumu ile de ilişkilidir.

Peyzaj Prensipleri

Tasarım prensiplerin de bahsedildiği üzere zemin ilişkileri tasarımın çıkış noktalarından biridir. Bu bağlamda zemin döşemesi çoğulluğu, çeşitliliği temsil eden bir peyzaj fikri ile el alınmıştır. Farklı sert zemin ve yumuşak zemin karakterleri bir bütünü oluşturacak şekilde bir arada kurgulanmıştır. Çim taşı, Küp taş, Bazalt kaplama gibi kaplamlar yumuşak zeminlerle kombine edilmiştir.

Yağmur suyu zemin düzleminde peyzajın ayrılmaz bir parçası olarak da kullanılmıştır. Zemin düzleminde yer alan su havuzları birbirlerine 30 cm genişliğinde kanallar ile bağlanırlar. Belirli havuzlarda toplanan su, yağmur suyu depolarına ve arıtmalarına aktarılır. Ayrıca yaz aylarında kanallar vasıtasıyla havuzlarda hareket edecek su ortam sıcaklığını düşürecektir.
Yağmur suyunun alınması depolanması, sel için alınan önlemler ‘ Yeşil bina Kriterleri ‘ raporunda ele alınmış ve tasarıma adapte edilmiştir.