3. Ödül, ÇEDBİK Sürdürülebilirlik Fikir Yarışması 2023

Atalay Saray, Elif Ustaoğlu, Eren Beleş ve Tilbe Kurt, ÇEDBİK Sürdürülebilirlik Fikir Yarışması’nda 3.'lük ödülünü kazandı.

Yaşam Dörtgeni – Ç2578 Proje Raporu

Afetler, insanların yaşamlarını ve topluluklarını aniden ve sıklıkla yıkıcı bir şekilde etkileyen doğal veya insana bağlı olaylardır. Sel, deprem, ani sel, kuraklık, kasırga, toprak erozyonu ve toprak kayması gibi çeşitli düzensiz doğal afetler şehirleri etkileyen önemli doğal afetlerdir (Yeşildal,2020). Her yıl yaşanan bu doğal afetler toplumsal yaşamı ve toplum güvenliğini de olumsuz etkilemektedir. Buna ek olarak ülke ekonomisine de negatif etkileri bulunmaktadır. Bu doğal afetler önlenemediği gibi, öncesinde tedbir alarak zararları minimuma indirilebilir.

Doğal afetler sonucunca karşılaşılan en büyük problem barınma ihtiyacıdır. Evlerine zarar gelmiş insanlar için acil bir şekilde belli standartlara sahip barınma tipleri sunulmalıdır. Ülkece yaşanılan 20 Şubat Kahramanmaraş depreminden sonraki süreçte barınma probleminin ne kadar büyük bir sorun olduğu ve ülkece depreme karşı hazırlıksız olduğumuz bir kez daha anlaşılmıştır.

Tüm bu deneyimlerden yola çıkarak Afet Sonrası Modüler Barınma ve Dönüşüm Projesinde çalışma alanının analizleri yapıldıktan sonra, afet sonrası hızlı, etkili ve sürdürülebilir mücahedeler için çözüm üretilmesi amaçlanmıştır. Afet öncesinde sürekli kullanılabilecek kentsel mekân sunulurken, afet sonrasında barınma alanlarını temel alarak, temel ihtiyaçların karşılanabileceği mekanlara dönüştürülmüştür. Proje tasarlanırken toplumun dayanıklılığı arttırma ve uzun vadede sürdürülebilirlik sağlamak da temel amaçlardır.

Proje Açıklaması

Proje alanı Çanakkale ili Merkez ilçesi Barbaros Mahallesinde bulunmaktadır. Yarışma alanını, proje alanı ve etkileşim alanı olmak üzere toplamda 10.5 hektardır. Alanda yüksek eğim bulunmamaktadır. Denize yakınlığıyla dikkat çeken alan aynı zamanda birden fazla karayolunun kesişim noktasıdır.

Proje; olası bir afet durumunda, afet sonrası sürdürülebilir geçici barınma alanları oluşturmayı ve barınmanın yanı sıra temel ihtiyaçları karşılamaya yönelik alanlar tasarlanmayı amaçlamaktadır. Proje sürdürülebilirliği merkezine almaktadır ve kentsel mekânın kullanımının sürdürülebilir olmasına odaklanmaktır. Bundan dolayı hem afet öncesi hem de afet sonrası yaşayacak bir alan tasarlanmıştır. Proje alanı tasarlanırken şehir plancıları odasının hazırladığı geçici barınma alanları yer seçimi ve yerleşimi rehberi incelenmiştir. Rehberden yola çıkarak, barınma alanları konumlandırmaları kümeler ve zone (mahalle) olarak ele alınıp ihtiyaçlar buna göre tasarlanmıştır. Ayrıca etkileşim alanı tasarımında olası bir genişleme ihtiyacı duyulduğunda konsept planda gösterilen rekreasyon alanı çadır alanı olarak kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır.

1. Etkileşim Alanı

Mekanların konumlarına karar verilirken, erişilebilirliğe dikkat edilmiştir. Etkileşim ve proje alanının birbirini destekler nitelikle bir bütün olarak çalışmasına dikkat edilmiştir. Depo, acil durumlarda ihtiyaç duyulan temel malzemelerin ve yardımların depolandığı merkezi bir noktadır. Afet sonrasında başka şehir ve ülkelerden gelecek yardımlar öngörülerek, deniz, kara ve hava ulaşımı bir noktada kesiştirilmiş ve istenilen depo bu ulaşım ağlarına yakın bir noktada konumlanmıştır. Ayrıca deponun kendi otoparkına ek, mevcut alışveriş merkezinin otoparkına yakın bir noktada yer almaktadır. Deponun proje alanında konumlandırılmamasının sebebi, koordinasyon problemlerini minimuma indirmek ve dağıtımın kontrollü olmasını sağlamaktır. Alanda yaşanacak kargaşanın önüne geçmek istenmiştir.

Etkileşim alanı, deprem öncesinde rekreasyon alanı olarak Çanakkalelilere sunulmaktadır. Bundan dolayı alanda otoparklar, oturma mekanları, sosyalleşme alanları ve spor sahaları önerilmektedir. Deprem sonrasında spor sahalarının sahip olduğu büyük sert zeminler, sahra hastanesinin kurulması, eğitim alanlarının oluşturulması için altlık olacaktır. Bu alanların yanında bulunan otoparklar da deprem sonrasında acil durum hizmetleri olan ambulans, itfaiye gibi hizmetler için ayrılacaktır.

Bunlara ek olarak, enerji depo alanı, atık su ve içme suyu arıtma tesisleri alanın güney batısında konumlandırılmış. Tüm kullanımlar konteynerler ile yer altına gömülecektir, böylelikle görüntü kirliliği, ses ve koku problemleri minimuma indirgenecektir. Tüm alana hizmet verecek olan tesisler, gerekli altyapı sistemleri ile alanda servis edilecektir.

2. Proje Alanı

Proje alanı 3 ana zone ayrılmıştır. Bu karar verilirken alanın kümeler ve mahalleler mantığı ile düzenlenmiştir. Çadırların alandaki konumlanması kümeler halinde tasarlanırken, her zone’da bir konteyner yapısı ve çadırların kullanabileceği servis alanları bulunmaktadır. Her zone bir mahalle gibi çalışmaktadır.

Proje alanı tasarlanırken acil durumlarda alana girecek taşıt yollarına dikkat edilmiştir. Bu yollar normal zamanda taşıta kapalı olacak iken, afet sonrasında servislerin sağlanması (yardımların dağıtılması, çöplerin toplanması gibi) için belirli aralıklarla taşıt girmesine izin verilecektir.

Proje alanı afet öncesi zamanda sosyal mekan olarak kurgulanmaktadır. Alanda yeşil alanlar, oturma alanları, çocuk parkları ve mobilite alanları bulunmaktadır. Konteynerlerin bulunduğu iskelet ise afet öncesinde sosyal mekanlar ile kurgulanmıştır.