3. Ödül, Elazığ Belediyesi Gazi Caddesi Kentsel Yenileme ve Cephe Rehabilitasyonu Yarışması

PROJE RAPORU

Gazi Caddesi, Elazığ’ın tarihi ticaret bölgelerinin hemen yanı başında, on yıllardır Elazığ’ın en önemli caddesi olmuş, kentin idari ve ticari kalbi olmuştur. Ancak son yıllarda Elazığ kenti batıya, Malatya ve Keban yolları istikametinde hızla genişlemiş, kentin bazı idari binaları, yeni alışveriş merkezleri gibi çekim merkezleri Gazi Caddesi civarından batıya doğru kaymıştır. Tüm bunlara caddenin taşıt yolu olarak darlığı, yapı stokunun çoğunlukla 2000 yılı öncesinde inşa edilmesi ve cephelerinin bakımsız kalması ve de oluşan ciddi tabela kirliliği de eklenmiş, böylece Gazi Caddesi kentsel ve mimari estetik olarak da geride kalmıştır.
Önerilen proje, Gazi Caddesi’ni tekrar bir çekim merkezi yapmaya yönelik önerileri içermektedir. Projenin önerilerini ve tasarım kararlarını üç ana başlıkta toplamak mümkündür:

1. KENTSEL ÖLÇEKTE TASARIM KARARLARI

• Gazi Caddesi’nin yayalar için daha güçlü bir çekim merkezi olabilmesi ve bunu destekleyici işlevlerin yerleştirilebilmesi için caddenin motorlu taşıt trafiğine kapatılması önerilmiştir. Ancak acil durumlarda itfaiye, ambulans vb. araçların ulaşabilmesi ve dükkân sahiplerinin akşam belli saatlerden sonra mal sevkiyatı yapabilmesi için bir servis hattı bırakılmıştır.
• Caddenin, yayalaştırma sonucunda şehir için önemli bir çekim merkezine dönüşeceği ve cadde ekonomisinin büyük bir hızla büyüyeceği öngörülmüştür. Günün değişik saatlerinde çeşitli aktivitelere ev sahipliği yapmasıyla, insanların burada daha uzun vakit geçirmesinin sağlanması ile bölgenin hem cazibesi hem de ticari değeri artacaktır.
• Caddenin kullanımının artması amacıyla projemiz kapsamında, cadde üzerinde interaktif kent meydanı, bir amfi tiyatro, yeme içme birimleri için açık oturma alanları, bedava kablosuz internet noktaları, çocuklar için su oyunları ve kentin önemli simgelerinden Karaçalı Çeşmeleri önerilmiştir. Bunun yanında, aktif yeşil de ihtiyaç programının bir parçası kabul edilmiştir. Bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla da birçok noktada bisiklet kiralama ve park alanları oluşturulmuştur.
• Gazi Caddesi’ndeki yeşil yoğunluğunun arttırılması, caddenin kentsel bir yeşil aksa dönüşerek, doğuda İzzetpaşa Meydanı, batıda ise Öğretmenevi’nden başlayan peyzaj düzenlemesi ile birlikteliği sağlanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, cadde zemininde ağaçlandırma yapılmasına ek olarak yapı cepheleri üzerinde de sürekli bir yeşil aks yaratılmıştır. Bitkilendirme çalışmasında mümkün olduğunca endemik türlere yer verilmiştir.

2. CEPHE TASARIMINA DAİR TASARIM KARARLARI

• Cephe tasarımın en önemli özelliği, tüm cadde cephesine ortak bir karakter kazandırırken, cephelerdeki yeşili arttırması ve sürdürülebilir malzeme kullanmasıdır.
• Cephe tasarımı, düzensiz, birbirinden çok farklı cephe karakterine sahip binalara ortak ve çağdaş bir cephe dili getirmeyi hedeflemektedir. Bu amaçla mevcut cephelerin önüne ikinci bir cidar inşa edilmesi önerilmiştir. Bu cidar, mevcut binaların cephesine monte edilen, tasarlanmış X sayıda modülün tekrarından oluşmaktadır ve her mülk sahibi kendi dairesinin ya da ofisinin önüne gelen cidar modülünü seçebilecektir. Modül tasarımında balkonlar, konut pencereleri ve ofis pencereleri dikkate alınmış, her modülde açılır kapanır güneş kırıcı, çiçeklik ve klima saklama ünitesi düşünülmüştür. Dış cidarın tasarımında ana taşıyıcı elemanlar için çelik, kaplama malzemesi için su ve neme karşı işlem görmüş ahşap ve alüminyum kullanılmıştır. Tüm sistem önünde durduğu binaya ankre edildiği için zeminde ekstra bir taşıyıcı gerekmeyecektir.
• Bölgedeki yapıların genelinde ısı yalıtımı olmadığı düşünülerek, öneri cidarın arkasındaki yapı kabuğuna öncelikle 5cm ısı yalıtımı ve beyaz, krem ve açık gri kaplama malzemesi yapılması önerilmiştir.
• Tasarımda tabela ve reklam boyutları sınırlandırılmış, tüm tabelalar sadece modüllerde ayrılan alanlara toplanmıştır. Firmaların kurumsal renklerini engellememek adına renk sınırı getirilmemiştir.
• Cadde boyunca karakteristik özellikleri olan bazı bina cephelerine müdahale edilmemiştir.

3. CADDE ZEMİNİNE DAİR TASARIM KARARLARI

• Önerilen projede Gazi Caddesi yayalaştırılmış, buna göre de zemin kaplamasının tümüyle değiştirilmesi önerilmiştir.
• Cadde üzerinde cazibe merkezleri üretilmiştir. Bunların en önemlileri, kimi zaman kente dair bilgilerin halka ulaştırıldığı, kimi zaman ise film gösterilerinin yapılacağı “İnteraktif Kent Meydanı” ve çeşitli sahne sanatlarının sunulabileceği “Çökertilmiş Amfi” alanlarıdır. Kentteki bazı aktivitelerin bu alanlarda yapılması önerilmektedir. Bunun yanında çağdaş kent yaşamının gereği olan ücretsiz kablosuz internet erişim noktaları ve Elazığ’ın önemli sembollerinden olan Karaçalı Suyu çeşmeleri de caddede konumlandırılmıştır.
• Sokak zemininde aktif ve pasif yeşil olabildiğince arttırılmıştır. Bitki seçimi açısından İran-Turan bitki alanında bulunan Elazığ’ın endemik bitki türlerinden seçim yapılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda gölge veren armut (Pyrus syriaca) ve badem (Amygdalus communis) ağaçlarının caddenin kuzeyinde sık aralıklarla ekilmesi önerilmiş, böylece yazın gündüz bile caddenin kuzeyinde gölge bir yürüyüş aksı elde edilmiştir. Bina cidarlarında ise sarılıcı bitkilerden olan Hazan dalı (Parthenocissus quinquefolia var. murrorum) kullanılmış, bitkinin mevsimsel renk değiştirmesinin caddenin mekansal kalitesine katkısı olacağı düşünülmüştür. Cadde zeminindeki aktif ve pasif yeşil alanlarda ise Harput Gülü ve Peygamber çiçeği (centaurea saligna) kullanılmıştır.
• Caddenin aydınlatması projenin önemli noktalarından birisidir. Projede 3 tip aydınlatma elemanı kullanılmıştır: Genel, bölgesel ve yönlendirici aydınlatma. Sokağın genel aydınlatması az enerji tüketmesi sebebiyle LED Sokak aydınlatma elemanları aracılığıyla sağlanmıştır. Bu elemanlar sokak boyunca belli bir ritim oluşturacak şekilde cadde boyunca yerleştirilmiştir. Gazi Caddesi üzerindeki kamusal odak noktaları ile kafe açık alanları için bölgesel aydınlatma düşünülmüştür. Bu aydınlatma elemanları karşılıklı iki bina arasında asılan kare şeklinde LED aydınlatma elemanlarıdır. Cadde’nin aksiyel karakterini yansıtmak ve bu aks boyunca yaya sirkülasyonunu yönlendirmek amacıyla oturma elemanlarının altına şerit şeklinde, yeşil alanların içine noktasal olarak aydınlatma elemanları yerleştirilmiştir.