3. Ödül, Elazığ Belediyesi Kent Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması

Proje Raporu

ELAZIĞ’DA KENTSEL ÖRTÜ

Proje alanı, Hükümet Konağı ve Gazi Caddesi arasında yer alan proje alanı, Elazığ kentinin en merkezi noktasıdır. Konumu sebebiyle bir cazibe merkezi ve kentin marka yüzü olabilecek bu alan, mevcut haliyle daha çok bir geçiş noktası olarak kullanılmaktadır. Proje alanı ve yakın çevresindeki bütüncül ve birbiriyle ilişkili olmayan düzenlemeler ve araç odaklı yaklaşım, bu bölgeyi kopuk ve kimliksiz bir hale getirmiştir. Önerilen proje kapsamında öncelikli olan ilk hedef, Elazığ’ın kentsel kimliğine, etkin ve güçlü bir değer katmaktır.

Bütüncül bir tasarım yaklaşımının geliştirildiği projede, tarihsel ve coğrafi bağlamına tutunan bir kentsel örtü tasarlanmıştır. Proje alanını çevreleyen önemli erişim akslarının isimlerini taşıyan kent kapıları, meydana ve meydandan türeyen kamusal platformlara, kentliyi adeta davet etmektedir. Kaliteli kentsel mekanlar ve donatılarla karşılaşan bireylerin bu çok karakterli kamusal boşlukta, kentin gündelik hayatındaki rutin aktivitelerini gerçekleştirecekleri ve proje alanını olumlu anlamda deneyimleyerek, yeni değerler katacakları öngörülmektedir.

– ULAŞIM ANALİZİ
Ulaşım ağına dair yapılan incelemelerde, ana ve ara yol değerlendirmeleri yapılmıştır. Proje alanı kentin merkezi olarak kabul edilebilecek bir kesişim bölgesinde yer almaktadır. Vali Fahri Bey ve Gazi caddeleri, kentin ulaşım ağının omurgası niteliğinde olması, proje alanını daha da önemli ve değerli kılmaktadır. Bu nedenle proje alanından geçen Gazi Caddesi bağlantısı araç geçişine kapatılarak, proje alanının kamusal gücü arttırılmıştır. Bu koşullarda araç geçişine kapatılan bu yolun yoğunluğu, Gazi Caddesi’nin kuzey yönündeki Muammer Çorbacı ve güney yönündeki Bahçeli sokaklarına yönlendirilerek, bu sokaklarda uygun genişletme ve düzenlemeler önerilmiştir. Tüm bu müdahaleler neticesinde, proje alanı tamamen yayalaştırılmıştır.

– YAPI YOĞUNLUK ANALİZİ
Proje alanı ve çevresindeki yapı yoğunluk incelemeleri sonucunda, proje alanının önemli bir kütlesel yoğunlukla çevrelendiği gözlemlenmiştir. Proje alanı sınırları içerisinde bulunan eğitim yapıları kaldırılmış ve bu yerlere, kent meydanı kimliğine uygunlukla mekansal düzenlemeler önerilmiştir. Proje alanıyla ilişkilenen Hükümet Konağı yapısının kamusal zeminiyle ilişki kurulması önerilmiş ve böylece Hükümet Konağı önünde yer alan kamusal mekan, yeni kent meydanıyla bütünleştirilerek, etkin bir kullanım imkanı sunulmuştur.

– YEŞİL DOKU ANALİZİ
Yeşil dokuya dair yapılan incelemelerde, proje alanının güney – batı yönünde, yeşil alan ve park düzenlemelerinin yapıldığı gözlemlenmiştir. Bu alanlarla ilişkileneceği öngörülen projemizde, mevcuttaki tüm ağaçlar korunmuştur. Bazı ağaçlarla ilgili taşıma önerilerinde bulunulsa da, tüm ağaçlar projeye dahil edilecek şekilde tasarım geliştirilmiştir. Korunan ağaçların dışında da, ekstra ağaçlandırmalar yapılarak, Elazığ’ın coğrafi dokusuna uygunlukta bitkilendirmeler yapılmıştır. Proje kapsamında önerilen kamusal mekan kurgusu, yeşil dokuyla desteklenecek biçimde tasarlanmış ve kent yaşamında, mevcut iklim koşullarında konforlu bir kullanım imkanı sağlaması için, yeşil doku en önemli tasarım faktörlerinden birisi olarak değerlendirilmiştir.

– ANA, ARA ODAKLAR
Tasarım sürecinde yönlendirici olacağı düşünülen ana ve ara odaklar belirlenmiştir. Proje alanının Gazi caddesiyle etkileşime geçtiği noktalar, Elazığ’ın bir diğer önemli caddesi olan Vali Fahri Bey Caddesi’nin, Gazi Caddesi’yle kurduğu bağlantı aksı, Hükümet Konağı ve önündeki kentsel boşluk ve Elazığ Kültür Park’tan proje alanına doğru uzanan aks; proje kapsamında yoğunlaşılması gerekli odaklar olarak tanımlanmıştır.

– KENTSEL ÖRTÜ
Kentsel meydan, bütüncül bir kurgu dahilinde kentsel bir örtüyle çevrelenmiştir. Gazi caddesi kesişiminden başlayan, öğretmen evini çevreleyen, tüm proje alanını sarmalayan, bağlamsal ilişkilere duyarlı, kentsel mekan kalitesini arttırma doğrultusunda biçimlenen, kent içindeki oryantasyon ve simgesel değerini saat kulesiyle güçlendiren ve Hükümet Konağı önündeki meydanla ilişkilenen bu örtü, Elazığ’a kimlik açısından bir değer katmaktadır. Kamusal mekan sınırlarını net bir biçimde tanımlayan ve bütüncül bir ifadeye sahip olan örtünün kurgusu da, bu gücü arttıracak yönde geliştirilmiştir.

KENTSEL ÖRTÜNÜN TASARIMI VE ORGANİZASYONU

a- Tasarım Aksları : Genel analizler doğrultusunda, proje alanının bağlamıyla kurduğu ilişki üzerinden tanımlanan akslar üretilmiştir. Ana ulaşım, Öğretmenevi’nin yapısal sınırları, Hükümet Konağı meydan düzenlemesi üzerinden biçimlenen bu akslar aynı zamanda proje kapsamında önerilen kentsel örtünün sınırlarını tasarlarken de, belirleyici olmuştur.

b- Yeşil Doku Kurgusu: Önerilen kentsel örtüde, dolu-boş kurgusu geliştirilmeden önce, mevcut yeşil doku sınırları belirlenmiştir. Mevcut dokunun olabildiğinde korunduğu tasarımda, kentsel ihtiyaçlara cevap verebilecek doğrultuda bir biçimlenme uygun görülmüştür. Bu sebeple bazı ağaçların, proje kurgusunu destekleyecek yönde taşınabilmesi söz konusudur.

c- Otopark ve Sirkülasyon: Proje kapsamında tasarlanması beklenen yeraltı otoparkı, proje alanının batısında konumlandırılarak, Vali Fahri Bey caddesi, Hükümet Konağı ve Gazi Caddesi ilişkilenmesinden meydana gelen yoğun sirkülasyonun kesişiminde yer alması sağlanmıştır. Yeşil dokunun, bu alanda etkisini kaybetmiş olması da, otoparkın bu alanda konumlandırılmasının bir diğer önemli sebebidir.

d- Mekansal Organizasyon: Kent meydanı olarak tasarlanması beklenen alanın bütününde, kent yaşamını dinamikleştirecek bir organizasyon önerilmiştir. Bu amaç doğrultusunda projede, yansıma havuzlarının olduğu bir su parkı, 0.00 ve -3.00 kotları arasında kademelenen bir çukur bahçe, açık hava etkinliklerinin (sinema, konser, vb.) yapıldığı kent amfisi ve sahnesi, çok amaçlı salon ve saat kulesi, oyun parkı, el emeği pazarı ve saçak altında konumlanan ve uygun bir işletme mantığında kullanılabilecek olan birimler (wc, kitapçı, dükkan, galeri, atölye, kafe, vb.) önerilmiştir.

e- Tarihi Dokuyla İlişkilenme ve Kent Kapıları: Tasarım süreci bağlangıcında Elazığ şehrinin kentsel dokuları konut-sokak/cadde-insan ilişkilendirmeleri üzerinden incelenmiştir. Bu incelemeler doğrultusunda, Elazığ’daki yapılarda kapıların önemli bir eleman olarak ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Önerilen kentsel örtüde de, proje alanını çevreleyen önemli ulaşım akslarını karşılayan noktalarda kent kapıları tasarlanmıştır. Tıpkı geleneksel ve kültürel yaklaşımlarda olduğu gibi, kent kapıları da meydana ve meydanla ilişkili kamusal platformlara davet eder niteliktedir. Bu kapılar da, yerel halkın ve Elazığ’a gelen ziyaretçilerin birbirleriyle etkileşime geçecekleri, sosyalleşecekleri aralıklar olarak tanımlanabilir. Kentsel örtüye eklemlenen bu kapılar, Gazi Caddesi, Kemal Şedele Caddesi, Şht. İdris Doğan ve Hükümet Binası kapıları olarak, karşıladıkları cadde ve önemli yapıların adlarıyla isimlendirilmiştir. Kentsel örtünün tamamen şehrin seyredildiği bir teras olarak kullanılabilmesi, çeşitli bakı noktalarının da var olmasını sağlamakta ve etkin bir kentsel kullanım imkanı sunmaktadır.