3. Ödül, Erzurum Yakutiye Eğitim Kampüsü Proje Yarışması

Yaklaşım ve Kavramlar

Mimarlık üzerinden mekan kurabilmenin ilk şartı problemi anlamak, yeri anlamak , özneyi anlamak olmalıdır. Tanımlanan Eğitim Kampüsleri bu çerçevede irdelenmeli, olumlu ve olumsuz yanları evrensel ve yerel değerler ile birlikte sorgulanmalı ve problemlere kendine özgü çözümler üretilebilmelidir.
Bu çerçevede tasarım sorununu; ülke ölçeğinde eğitim politikalarından, yerel ölçekte liseli gençlerin kişilik gelişimlerine kadar değişen ölçek ve konularda inceleyip bir senteze varmayı amaçlıyoruz. Bu sentezin mekansallaştığı bir mimarlık temsili bu sürecin şimdilik sonunu tarif etmekte.

Eğitim Politikası, Sorunlar, Tespitler

Yarışmanın çıkış amaçlarından en önemlisi eğitim yapılarının yeterli olmaması, yeterince derslik olmaması , var olanların yeterli seviyede olmaması ve iyileştirilmesi gerekliliği olarak açıklanabilir. Tüm bunlarla birlikte şartnamede de belirtilen rakamlar her sene öngörülen dersliklerin yapılması durumunda dahi istenilen noktaya gelmek için on yılların geçmesi gerekmekte. Bu sebeplerden ötürü kısmen bazı illerde lise odaklı eğitim kampüslerinin yapılmasını anlayabilmek mümkün olabilir. Genel olarak Türkiye de özellikle doğu illerinde yapılan yatırımların çoğu zaman yeterli niteliğe sahip olmaması ve ülke kaynaklarının kısıtlı olması bu yaklaşımı destekleyen diğer hususlardır.

Yine de söz konusu tasarımın en çıkmaz noktası 10.000 liseli öğrencinin bir arada olmasının getireceği handikaplar. Bu handikapların mimarlık eliyle bir miktar iyileştirilebilmesi mümkün. Ama yinede bazı sorunların aşılması çok kolay görünmüyor. Kısmen merkezileşmiş bir eğitim kampüsü olanakları ve kaynakları da bir araya getirebilme gücü olduğu için olumluyken, merkezileşmenin bir araya bir yere toplanmanın başka sorunlarını da oluşturması kaçınılmaz. Mimarlık bu merkezi olma halinin yaratacağı sorunların ne kadarını bertaraf edebilir ve yeni nesil için ilham verici geliştirici bir ortamı nasıl üretebilir sorusu bu tasarım için sorduğumuz esas soru olmalı.

Ulusal Bir Müfredat ve Yerellik

Eğitim sisteminin kaçınılmaz bir ucu müfredattır. Müfredat aslında eşit bir şekilde ülkenin her yerindeki çocukların , gençlerin aynı eğitimi belirli standartlarda alması için kurgulanmış bir düzendir.

Ancak her ne kadar bilgi aynı olsa bile bilgiyi ileten, öğreten, mekan , araçlar ve en önemlisi öğrencilerin altyapıları aynı olmadıklarından, sonuçlarda çok farklı olur.

Bir tip müfredat ile eğitilen her biri farklı bölgelerde farklı bakışları olan insanlar. Bu farklılıklar ve ayrışmaların aslında artı bir değer olduğu ve bu tip olan ile yerel olan arasındaki bağlantının bir anlam ifade edip etmediğini sorgulamak bu tasarımın temel çıkış noktası olabilir.Buna Yerelde-Evrensel bakışlarda diyebiliriz.

Yerellik, Yerelin Gücü, Anonimite

Mimarlık için çok çözülememiş bir mevzudur kendiliğinden olma hali, ANONİMİTE. Bu hal insanların, aslında hayatın kendi akışı içinde olan gelişmelerle, ortak bir akıl ile idare edilmeyen kurguları tarif eder.

Ne üst ölçekli bir plan vardır nede yazılı kurallar. İnsanlar birbirlerini ve yerin koşullarını gözeterek üretirler.

Bu anonim yerleşimlerin, insanlara kendilerini iyi hissettiren, kendilerine ait ölçek ve nişler kurgulatan sihirli bir gücü vardır.

Örneklerde Erzurum ve yakın çevresindeki köy yerleşimleri incelenmiştir.

Merkezin Dağılması, Asimetrik Merkez

Kent merkezi fikri ilk yerleşimlerden beri işlenen temel bir fikirdir. Daha çok merkezde ne olduğu değişkendir. Merkezi plan kurgularının belirli boyutlara kadar iyi çalışan işlek şemalar oluşu büyüdüklerinde de kolayca çalışacakları anlamına gelmez.

Kentler gelişirken genelde bir yada birden çok merkezden dışarı doğru çekilerek büyürler. Bu büyüme ticari doğrultular, yada çekim merkezleri üzerinden olur.

Eğitim kampüslerinde büyüyebilecek bir sistem öngörülmediği için merkez ve o merkeze bağlı alt merkezler fikri benimsenmiştir.

Tip Yerleşimler, Anonim Yerleşimler

Bahsedilen anonim yerleşimler ile tip proje olarak nitelendirebileceğimiz yer ile bağ kurmayan tipolojiler arasında kendi ölçeğini ve mekanını kurabilecek bir eğitim yapısı kurgusu üretilebilir mi?

Bu arada kalacak yeni tip hem yerel, anonim yerleşim formlarının ölçek hassasiyetine hem de tip projelerin pervasız ama standartları sağlayan eğitim yapısı kurgusunun olumlu yönlerini sentezleyebilir mi?

Bu çerçeveden çıkacak sonuç YEREL-EVRENSEL bir melez tipolojiyi türetebilir mi?

10.000 Çocuk Nasıl Bir Arada Eğitim Görür?

Tasarımın en can alıcı sorularından biri budur ! Lise yılları, gençlerin karakter özelliklerinin geliştiği, özgüvenlerinin oluştuğu özel bir dönemdir. Abartısız ,mimarlık ve eğitim politikası kolayca silik kendine güveni olmayan kaybolmuş bir nesil yetişmesine sebep olabilir. 10.000 gencin kontrol edilebilir, iyi koşullarda bir kampüste, kendi kişiliklerini geliştirebilecekleri ortamlar kurabilmek bu tasarımın temel hedefi olmalıdır.

Bu sebeplerden ötürü tasarımda parçalanıp kendi alt ölçeklerine bağlanan bir eğitim yapısı modeli önerilmiştir. Bu modelin kurduğu merkezi mekana bağlanan alt mekanlar ile birlikte, anonim yerleşim dokularında olduğu gibi öğrenciler kendilerine ait alt parçalarda aidiyet duygularını geliştirebileceklerdir.

Programın Oluşturulması

Verilen program ışığında eğitim yapıları 4 temel blok içinde çözümlenmiştir. Her blok yine kendi içlerinde 4 alt birime parçalanmıştır. Böylece ana merkezden alt merkezlere doğru bağlanan bir eğitim yapısı modeli kurulabilmiştir. Her alt yapı birim kendi ölçeğine uygun bir merkeze sahiptir.

Mimari Tasarım Prensipleri, Tasarım İlkeleri

Tasarım ön raporda da belirtildiği üzere çok fazla öğrencinin bir arada kullanacağı bir eğitim yapısı sistematiğini alt ölçeklere bölünebilir şekilde tasarlamak üzerine kurgulandı.

Merkezi karaktere sahip yerleşime 3 noktada ulaşım mümkündür.

Ana giriş, şehir yönüne doğru bakan kapıdan gerçekleşir. Bu giriş servis araçlarının duraklaması için yol boyunca bir park alanı ve çeperde otopark alanları ile birlikte düşünülmüştür. Ana giriş olarak nitelendirilen bu giriş doğrultusu doğrudan tüm eğitim yapılarının açıldığı merkezi bir alana bağlanmaktadır.

İkinci giriş yurtlar girişidir. Yurtlar girişi ana girişlerden bağımsız olarak kurgulanmıştır. Benzer şekilde otopark alanları ile bağlantılı şekilde çözümlenmiştir. Cami ve anaokulu yapıları yine bu girişten kolayca ulaşılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Bu giriş doğrultusu da doğrudan merkez alana ulaşımın sağlanabileceği bir arter olarak kurgulanmıştır.

Üçüncü giriş servis ve spor alanlarına ulaşılan giriştir.

Bu giriş yemekhane servisinin sağlanması için önerilen tali bir giriştir.

Merkezi Yerleşim ve Alt Merkezler

Eğitim yapıları birbirlerine eklemlenen bloklardan oluşmaktadır.Bu blokların her birinin bir iç mekan boşluğu ve bahçesi vardır. Her yapı zinciri ana blok kurgusu ile merkezdeki alana ve arkad doğrultusuna bağlanır. Böylece mekanlar genelden özele doğru ölçeği giderek küçülen bir kurgu ile tasarlanabilir. Bu alt birimler yükseklikleri giderek düşen farklı gerilimlerde yapılar olarak ele alınmıştır.

Saçak ve Merkez Karakteri

Merkezde yer alan Tören alanı , yada ana toplanma alanının etrafı tüm blokları birbirine bağlayan bir saçak ile çevrelenmiştir. Bu saçak kışın sert koşullarına maruz kalacak kampüste dolaşımın sağlıklı şekilde dış mekanlarda sağlanmasına yardımcı olacaktır. Ana tören alanı kısmen yada tamamen kar altında kalsa dahi saçak altından kampüs’ün önemli bir bölümüne ulaşmak mümkün olabilecektir.

Yerleşim ve Cephe Karakteri

Yerleşimin Anonim ile yeni tip arasında durma hali cephe karakterlerinde, ve imalatında da sürdürülen bir tavırdır. Cephe sistemi betonarme bir karkasa bağlanan prekast modüler yapı birimleri ile tasarlanmıştır. Bu cephe karakteri çeşitli işlevler için farklı özelliklerde açıklığı olan bir dil üretmiş böylece 3. Boyutta kendine özgü bir doku üretme fikri takip edilmiştir.

Bu çerçevede tasarlanan yapı dili tek başına anonim çoğaldıkça bir dil üreten tekrar ve bir araya gelişlerin derinleştirdiği bir yapı plastiği algısı üretebilmektedir.

Peyzaj ve Açık Alan Stratejileri

Kampüs içeri, merkeze doğru çekilerek dış cidarlarında yeşil alanların yoğun olması sağlanmıştır. Bu yoğun yeşil doku merkeze doğru yükselen ve büyüyen yapıların aralarına sızarak yeşil dokunun merkezde de hissedilmesi hedeflenmektedir.

Diğer Yapılar

Çok amaçlı salon ve spor salonları Ana girişe bağlı olarak dışarıdan da kullanılabilecek şekilde kurgulanmıştır. Bu yapılar eğitim yapılarında kullanılan yerleşim stratejisine bağlı kalınarak, modüler ve türetilebilir sistemler olarak tasarlanmışlardır. Yurtlar, cami ve kreş yapısı kampüsün kuzey girişine yakın şekilde çözümlendiler. Böylece Ana giriş doğrultusunun yoğunluğu azaltılarak 2. Alternatif bir giriş doğrultusu oluşturulmuştur.