3. Ödül, İnegöl Belediyesi Hizmet Binası Yarışması

MİMARİ RAPOR

karāsta *

Coğrafi düzlemde hangi konumda ya da siyasi düzlemde hangi pozisyonda durduğundan bağımsız olarak günümüz yerel yönetimlerinin temel meşruiyet zemini işlevdir. İyi bir yerel yönetim, kent sakinleri için hayatı kolaylaştırır; mümkün olan her fırsatta gündelik kent hayatında artı değer yaratmaya odaklanır ve bu sayede kentteki yaşam kalitesini artırırken dolaylı yoldan kente ait kimlik değerini de yükseltir. Bu saf işlev odaklı döngüyü, tüm icraatlardan dolaylı olarak etkilenen, kişilerden ve kurumlardan bağımsız, kolektif biçimde şekillendiği için kolayca manipüle edilemeyen, aynı bir turnusol kağıdı gibi her seferinde doğru sonucu veren “kent kimlik değeri” dengede tutar. Kent kimliği, maddi imkanlarla veya yapay yollarla manipülatif olarak oluşturulamayacak kadar karmaşık bir değer biçimidir. Kentin tarihinden, kentlilere ait ortak bellekten, gündelik alışkanlıklardan, yaşam tercihlerinden, mekan ilişkilerinden, yapılı çevreden, coğrafi ve iklimsel özelliklerden beslenir. Bu yüzdendir ki yapıştırma sloganlar ya da ısmarlama kimlikler çoğu zaman kente tutunamazlar.

İnegöl’ün yerel yönetim yapısı için yaptığımız karāsta önermesi sembolik, tarihsel ve işlevsel açıdan kenti tarihinden, ekonomisinden ve ortak belleğinden sıkıca kavrar. Türkçede “kereste” sözcüğünün etimolojik kökeni olan karāsta, ilçenin geçmişinden bugüne uzanan ve ekonomisinin halen can damarını oluşturan ormancılık, ağaç, ahşap ve mobilya işçiliği alanlarına doğrudan bir atıftır. Dolaylı olarak ise kelime kökeni itibariyle “iş gören, işe yarar” bir yerel yönetim anlayışına işaret eder.

karāsta mekansal olarak lineer bir boşluk etrafında kurgulanan “işlev” birimlerinden oluşur. Farklı uzunluk, derinlik ve hizalarda şeffaf boşluğu saran bu bloklar ağırlıkla ahşap yüzeyler halinde tanımlanır. Ahşabın dokusu bazen sağır yüzeylerde, bazen güneş kırıcı elemanlar olarak, çoğu zaman da cephe geometrik artikülasyonunda kendini belli eder. Yapı, alandaki mevcut yeşil dokuya zarar vermeyecek biçimde kuzey aksıyla 60 derece açı yaparak orta boşluk üzerine oturur. Kent kurgusunda kuzey-güney doğrultusunda aktif bir yaya akışı yaratan ve Heykel / Saat Kulesi ile sonlanan Kuğulu Park aksı, alandaki korunan gelişmiş yeşil doku ile bütünleşir ve kent makroformunda Kültür Park’a uzanan anlamlı bir yeşil lekeye dönüşür.

karāsta kent mekanında kütlesel etki göstermesine rağmen yer düzleminde geçirgendir. Zemin kotunda ve alt zemin kotunda kendi lineer kurgusuna dik yönde fiziksel ve görsel penetrasyona izin verir. Orta boşluğun iki ucundan sağlanan ana girişlerle temel belediye ofis işlevlerine ve Kent Konseyi’ne ulaşılır. Yerel yönetimin en önemli unsuru Kent Meclisi 2. kat seviyesinde yeni kent meydanına hakim bir noktada konumlanır. Protokol girişi, yine zemin kotunda ancak meydan tarafından uzak uçta konumlanır. Kent meydanından inilen alt zemin kotunda ise belediye sosyal tesislerine (kreş, kafe, çok amaçlı salon ve restoran) ulaşım imkanı sağlanır. Alt zeminde de aynı zemindeki gibi yapıya dik biçimde fiziksel penetrasyon mümkündür. Yeşil bir amfi zemin kotundaki rekreatif düzlemi alt zemin kotuna taşır.

Adnan Menderes Caddesi toplu taşıma duraklarının konumu ile ve Park Caddesi doğal kent omurgası rolüyle kent içi yaklaşım akslarını tanımlarlar. Dr. Ahmet ufuk Tokcan Sokak, açık otopark, kapalı otopark, protokol cebi ve taksi durağı gibi ana cadde trafiğini etkilemeden yapıya yaklaşım sağlayacak servisler için kullanılırken, Başaran sokak taşıt sirkülasyonunu doğal olarak sağlayabilmek adına Park Caddesi’ne bir servis yolu özelliğinde bağlanır. Bu sayede önceden doğrudan kavşağa saplanan Kuğulu Park Sokak’ın Başaran Sokak ile kesiştiği noktadan sonrası tamamen yayalaştırılarak Heykel Meydanı ile yeni Kent Meydanının bütünleşmesi sağlanır.

Yapı Kuğulu Park Caddesi ve Adnan Menderes Caddesi yaklaşımlarında güçlü bir kütlesel etki verir. Heykel Meydanı ve Saat Kulesi ile bütünleşen meydan, arka planındaki geniş yapı fonu ile birlikte canlı bir kentsel odak yaratır. Rekreatif ögeler (mevcut ağaç grupları, yeşil bantlar, oturma alanları, su elemanları ve yeşil amfi) ile zenginleştirilen bu yeni odak, boşluğu diagonal biçimde ısıran yerel yönetim yapısı ile birlikte Kent Merkezi / Kültür Park omurgasına eklemlenir.

* Farsça karāsta كراسته “hazır, işe yarar, iş görür” sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük kardan “yapmak, işlemek” sözcüğünden türetilmiştir. (Nişanyan Etimolojik Sözlük / nisanyansozluk.com)