3. Ödül, Ödemiş Belediyesi Kent Merkezi ve Yakın Çevre Ulusal Mimarlık ve Kentsel Tasarım Fikir Proje Yarışması

Projenin temel amacı kentsel fonksiyonları bütünleştirerek yeni bir kurgu oluştururken yeşil ve yaya sürekliliğini sağlamaktır. Bu bağlamda tanımlı ve tanımsız fiziksel kent mekanlarının yeniden organize edilerek kentlinin sosyal ve kültürel zenginliğinin artırılması hedeflenmiştir.

Kentin en karakteristik özelliği fiziksel yapısıdır. Kent içindeki yeşil akslar, meydanlar ve boşluklar kentin sosyal, kültürel ve fiziksel anlamda gelişimi için avantaj olarak görülmektedir. Bu nedenle proje kapsamında kentin düşey ve yatay eksendeki açık alan ve mekânsal potansiyeller bir bütün olarak ele alınmıştır.

Genel Kurgu
Projenin ana kurgusu dört farklı işlevsel aks, onları birleştiren iki fiziksel aks ve bu aksların karşılaştığı noktada dönerek yükselen bir imge üzerine kurulmuştur. Bu iki aks düşeyde bir imge ile birbirine bağlanırken yatayda yeşil bir aks ile bağlanmaktadır. Böylece kuzey güney aksı boyunca yeşilin sürekliliği sağlanmaktadır. Bu izler kent makroformunun ana omurgasını oluşturmaktadır.

Kent içinde oluşturulan izlerden birincisi rekreasyon aksı ile kültür aksının birleşimidir. Kentin güneyindeki yeşil alan batıdaki yeni kültür merkeziyle sonlanacaktır. İkinci iz ise batıdaki Tayyare parkı ve Tören Meydanı ile sonlanan etkinlik aksı ile kuzeyde Saraçoğlu Stadyumu ile biten stadyum aksıdır.

Kentsel Tasarım Kararları

Etkinlik Aksı
Etkinlik aksı kent merkezi ile Tayyare parkı arasındaki alan olarak tanımlanmıştır. Aks içinde yer alan birbirinden kopuk ve sınırlarla (bahçe, duvar…) ayrılmış olan kentsel öğeler birleştirilmiştir. Sınırlar ve yapılar arasındaki kayıp alanlar kaldırılmıştır. Bu bağlamda THK, İlçe Emniyet Müdürlüğü, Hükümet Konağı, Ege Üniversitesi binası, Sağlık Meslek Yüksek Okulu ve Kültür merkezi bir bütünün parçası haline getirilmiştir. Farklı mekansal işlevleri ve kullanıcı profilini bir arada bulunduran aks çeşitli etkinliklere hizmet edecek şekilde tasarlanmıştır. İşlevler arasındaki engellerin kaldırılmasıyla insanların rahat dolaşımı sağlanmıştır. Mevcuttaki Tayyare parkı ise aksı tanımlayan yeşil doku olarak yeniden düzenlenmiştir.

Stadyum Aksı
Stadyum aksı kent merkezi (Kurtuluş meydanı) ile Eğitim alanı arasındaki alanı kapsamaktadır. Mevcutta ulaşım sistemin değiştirilmesiyle yaya sürekliliği sağlanmış, parçalı yaya mekanları ve peyzaj öğeleri birleştirilmiştir. Böylece Stadyum aksı boyunca yaya ve yeşil bütünlüğü elde edilmiştir.

Kültür Aksı ve Yeni Kültür Merkezi
Kültür aksı Eski Gar binası, yeni belediye binası ve meydanı, tescilli yapılar ve kültür merkezini kapsamaktadır. Yükselen platformlar olarak tasarlanan kültür merkezi kültür aksının bitimini temsil etmektedir. Meydan döşemesinin izleri yükselerek belediye meydanı için seyir platformu olarak da hizmet edecek şekilde tasarlanmıştır. Çok amaçlı salon istenildiğinde batıya yani belediye meydanına ve doğuya doğru genişleyebileceği gibi hareketli sahne sistemi ve hareketli cephe sistemi sayesinde meydanı bir seyir alanı haline ve kendisini de büyük bir sahneye dönüştürebilmektedir. Cumhuriyet caddesinin yer altına alınmasıyla da Eski Gar binasının önü yayalaştırılarak meydana katılmıştır. Böylece Eski gar binası Yeni belediye binası ve meydanı kültür merkeziyle bütünleştirilmiştir.

Rekreasyon Aksı
Kentin en büyük kent içi açık alanı demiryolu hattı nedeniyle ikiye bölünmekte ve böyle bir alan etkin kullanılamamaktadır. Bu alanın yeni kurgusu demiryolu hattının cadde kenarına doğru kaydırılması, yeşil sürekliliğinin kesilmemesi için demiryolu üstünden peyzaj alanının kentin güney yakasına bağlanması ve Garın güneye taşınmasıyla yeşil dokunun kent merkezinin içine kadar devam ettirilmesi temeli üzerine belirlenmiştir. Kentin rekreatif ihtiyacını karşılayacak olan bu alan doğa parkı olarak kullanılacaktır. Doğa parkında kırsal peyzaj bitkilendirmesi uygulanacaktır.

Tarihi Kent Dokusu
Tarihi kent dokusu ile Etkinlik Aksının arasındaki geçiş bölgesi yayalaştırılacaktır. Gürcüzade Camii Meydanı ile etkinlik aksını bağlayan Savaş Sokak iyileştirilecektir. Gürcüzade Camii önü yayalaştırılarak geçiş alanıyla birlikte çalışan bir meydan olarak düzenlenecektir.

Ayrıca Gürcüzade Cami ile güneydeki Hacı Abdi Ağa Camii arasında koruma amaçlı imar planında özel proje alanı olarak belirtilen yapı adası ikinci toplanma alanı ile meydanı tanımlayan bir yapı tasarlanacaktır. Meydanın altı kapalı otopark olarak kullanılarak yakın çevrenin otopark ihtiyacı karşılanacaktır.

Kent İmgesi
Kente yeni bir kimlik kazandıracak olan kent imgesi kentsel aksların buluşma noktasını simgelemektedir. Bu yapı, aksların kırılması metaforu üzerinden dönerek yükselen bir imge olarak tasarlanmıştır.

Ulaşım Kararları

Taşıt yolları
Kent merkezinin yaya ağırlıklı kullanılması için merkez içindeki ulaşım sisteminde düzenlemelere gidilmiştir. İlk olarak Cumhuriyet caddesinin Kurtuluş Meydanı bölümü alta alınmış ve Hürriyet caddesinin Cumhuriyet caddesinden Tayyare parkına kadar olan kısmı yayalaştırılmıştır. Böylece kent merkezi yayalaştırılarak Tören Meydanı, Kurtuluş Meydanı ve Stadyum kesintisiz yaya dolaşımı için bağlanmıştır. Ayrıca Cumhuriyet Caddesi genişletilerek iki yönlü trafik uygulanacaktır. Kurtuluş caddesiyle güçlü bir bağlantı sağlanacaktır. Mevcuttaki cumhuriyet caddesinin doğusundaki yollar yaya aksına katılacaktır. Yarbay ve İstanbul caddeleri çıkmaz sokağa dönüştürülecektir.

İkinci müdahale ise Merkezden geçen Atatürk caddesinin daraltılmasıdır. Daraltılan taşıt yolu daha akıcı taşıt trafiği sağlayacaktır. Ayrıca genişleyen yaya kaldırımı belediye meydanına ulaşımı güçlendirilecektir.

Atatürk caddesinin trafik yükünü azaltacak ikinci bir uygulama ise Tren garının güneye taşınmasıyla mevcut garın güneyindeki Çetin Kaya Sokak ile Nizam sokağın bağlanmasıdır. Böylece Atatürk Caddesine paralel, alternatif bir yol oluşturulmuştur. Bu alternatif yolun bir diğer avantajı ise yeni belediye binasına ulaşımın kolaylaştırmış olmasıdır.

Kenti ikiye bölen tren yolunun güneye çekilmesiyle Yeşim Sokak Şehit Özpulat Caddesi bağlanmıştır.

Menderes caddesi ile Zile Caddesi birleştirilerek doğu-batı aksı tamamlanacaktır. Cadde yeşil dokunun sürekliliğini kesmemesi rekreasyon alanının altından geçecektir.

Hürriyet caddesi yayalaştırılarak kent merkezinin yaya bütünlüğü sağlanacaktır.

Demiryolu Hattı
Mevcuttaki demiryolu hattının yeşil aksın ortasından geçmesi alanın etkili kullanımı engellemektedir. Böyle bir yeşil alanın kent için çok daha verimli kullanılması için gar binası Şehit Özpulat Caddesi ile Menderes Caddesi kesiştiği alanda konumlandırılırken, demiryolu hattı güneye caddeye doğru kaydırılmıştır. Böylece daha geniş kentsel boşluklar elde edilmiştir.

Bisiklet Yolları
Kentin topografik yapısının bisiklet ulaşımı için elverişle olduğundan alternatif ulaşım olarak kent içinde bisiklet güzergahları oluşturulmuştur. Bisiklet güzergahları ana arterlerde birincil hat olarak, diğer ikinci derece yollarda ikincil hat olarak belirlenmiştir.

Belli noktalarda özellikle kent merkezinde bisiklet parkları ve bisiklet kiralama yerleri ile kullanımı özendirilecektir

Yeşil Alan Kararları
Kentin en belirgin özelliği olan yeşil akslar, kent merkezinin kuzey ekseni boyunca uzanan ve stadyum ve eğitim alanlarıyla biten mevcut yeşil dokusu ile merkezin güney yeşil aksı demiryolu hattı boyunca uzanan yeşil alanı kapsamaktadır. Kentin mevcuttaki bu özgün dokusunun kent/kentli yararı açısından etkili kullanılması gereklidir. Bu yeşil akslar kent merkezini kentin çeperine ulaştıran koridorlar niteliğindedir.

Stadyum Aksı
Cumhuriyet caddesi genişletilerek çift yönlü trafik yolu yapılmıştır. Aksı tutan yapıların önünden geçen yol yayalaştırılarak merkez ile stadyum arasındaki alan genişletilerek kentsel peyzaj alanı olarak yeniden düzenlenmiştir. Kentsel peyzaj öğeleriyle kentlinin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tasarlanmıştır. Yeşil aks içerisinde ahşap oturma alanları, havuzlar, bitkilendirilmiş alanlar ile çim yüzeyleri kapsamaktadır. Aksın sonu düz çim alan ile tanımlanan amfi oturma alanı ile sonlandırılmıştır.

Rekreasyon Aksı
Güney eksenindeki yeşil doku tren garının güneye çekilmesi ve demiryolu hattının cadde kenarına taşınmasıyla oluşan boşluk kentsel yeşil alan olarak değerlendirilecektir. Kent merkezine yönlenen aksın okunurluğunun vurgulanması için yoğun ağaç dokusu aksın iki kenarında kullanılmıştır. Yeşil koridorun devamlılığının korunması için demiryolu hattının ve menderes caddesinin üstünden geçen bir arazi plastiğinin yeniden tasarlanmıştır. Böylece aksın monotonluğu kırılmış, hareketli arazi formu elde edilmiş olmaktadır.

Tayyare Parkı
Tayyare parkı “Etkinlik Aksı”nın bir parçası olarak yeniden kurgulanmıştır. Mevcut parkın sınırları kaldırılarak Tören Meydanı ve THK binasıyla birlikte tasarlanmıştır. Parkın yeşil alanı “Etkinlik Aksı”nı tanımlayan üçgen alan olarak yeniden düzenlenmiştir. Mevcut ağaçlar altındaki çim yüzey, sakin ve yalın yeşil alan olarak kullanılacaktır.

Stadyum Arkasındaki Yeşil Alan
Saraçoğlu stadı arkasındaki yoğun yeşil doku korunarak oturma ve dinlenme alanı olarak kullanılacaktır.

1/500 Tasarım Kararları

Kent Meydanı (Tören Meydanı)
Etkinlik aksının sonunda yer alan kent meydanı kentin çeşitli etkinliklerine (konserler, mitingler, anma törenleri) ev sahipliği yapmasına olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Kent meydanında sadelik ön plandadır. Toplanma alanı boş bırakılmış oturma alanları, kafe meydanın gerisinde konumlandırılmıştır. Meydan kotu 75 cm düşürülerek boşluk sınırlandırılmış ve tanımlanmıştır. Meydanda etkinlik olmadığı zamanlarda zeminden çıkan su oyunları kentlinin iyi zaman geçirmesine olanak sağlayacaktır.

Kent meydanında kapalı otoparktan çıkan havalandırma bacaları kentsel bir obje olarak aydınlatma kulesi olarak kullanılacaktır.

Kot farkından kaynaklanan Atatürk Caddesi tarafındaki merdivenler oturma elemanı olarak da kullanılacaktır.

Tayyare Parkı
Mevcut Tayyare Parkının bir bölümü etkinlik aksına dahil edilmiş geri kalan park alanı aksı tanımlayıcı bir öğe olarak kullanılmıştır. Park içinden Hürriyet caddesini kent meydanına bağlayan yaya yolları oluşturulmuştur. Çeşitli etkinliklerin sergilenebilmesi için Tayyare parkının peyzaj düzenlemesi düz çim alan olarak yapılacaktır. Sade ve fonksiyonel olan Tayyare parkı etrafında oturma elemanları bulunmaktadır.

Tarihi Kent Dokusu
Tarihi kent dokusuyla kent meydanı arasında kalan geçiş bölgesi yayalaştırılacaktır. Bağlantı yolu olan Savaş Sokak ticaret yolu iyileştirip yayaların rahatça tarihi meydana erişimi sağlanacaktır.

Gürcüzade Camii meydanında iki kotta çözümlenmiştir. Cami önü oturma ve dinlenme alanı olarak kullanılacaktır.

Belediye Meydanı ve Kültür Merkezi
Belediye meydanı sert zemin düşünülmüştür. Meydanın oturma ve dinlenme alanı kültür merkeziyle birlikte çalışacaktır. Atatürk Caddesi girişi bitkilendirilmiş yeşil alandan sağlanmıştır.

Stadyum Aksı Peyzaj Alanı
Stadyum aksında özel bitkilendirme yapılacaktır. Aks eksenine dik dilimler halinde tasarlanmış olan peyzaj alanı bazı yerlerde sert döşeme yapılarak yatay sirkülasyona imkan verilmiştir. Alan içinde ahşap platformlar üzerinde oturma elemanları ile farklı toplanma alanları yaratılmıştır. Bazı yerlerde ise süs havuzları ile alana zenginlik kazandırılmıştır.