3. Ödül, Sarıkamış Harekatı Anma Alanları Fikir Yarışması

“Sonsuzluğa açılan taç kapıya giden yolda karla yeniden ortaya çıkan ve vücut bulan heykeller!”

Bir yol, 15 günlük bir tarih yolu, sonsuzluğa, umuda, özgürlüğe ve kurtuluşa açılan bir kapıya doğru giden ve orada sonlanan bir yol bu yol…

Bir kapı, bu kapıdan herkes geçti ölenler de kalanlar da… Onların ruhlarıyla yükselen abideleşen bir taç kapı bu… Sonsuzluğa doğru, ebediyete doğru, umuda, özgürlüğe doğru, ölenlerin kişisel hayalleri ve son arzularına doğru açılan bir kapı…

Askerler, kar beyazı bir ölüm gibi yağan karla birlikte ortaya çıkmaya, varolmaya başlayan figürlerden oluşuyor. Her kar yağdığında ortaya çıkacaklar onlara ölüm getiren kar, onları bu kez var edecek. Karla bütünleşen, karla kaderleri karışan, karla sonsuza dek yaşayacak olan asker figürleri bunlar. Yağan karın tüm süreçleri, paslanmaz çelik çubuklardan oluşan bir kostrüksiyonla örülen görülür görünmez (transparan) bu figürlerle yaşayacak. Artan kar yağışıyla dizlerine, bellerine kadar kara gömülecekler, rüzgarla sarsılacak yer yer açılacaklar, donacaklar, güneşle eriyecek yağan karla tekrar var olup ortaya çıkacaklar.

Konum: Asker figürleri Makinalı Tüfek Tepesi’nden Kazım Paşa Tepesi’ne doğru giden ve taç kapıyla sonlanan yola, bu 15 günlük tarih yoluna yerleştirilecek. Yoldaki 6 durakta savaşın ve bu ölüm yürüyüşünün günlük raporları, bir günce gibi dökümante edilecek. Böylece anma ve diğer günlerde ziyaretçiler olayı daha bilinçli, daha derinden kavrayabilecekler.

Ayak izleri, tarih yolunda, yer yer askerlerin ayak izlerine rastlayacağız. Bu izler hem yürüyüş güzergahını belirleyecek hem de güneşli havalarda askerlerin kardaki ayak izlerine gönderme anlamı taşıyacak.

Hayat Ormanı: Ölüme karşı yaşamı ve yaşatmayı, unutmamayı ve hatırlamayı, onları yeniden yaşatmayı öngören bir anlayışla Makinalı Tüfek Tepesi’nden Kazım Paşa Tepesi’ne çıkan tarih yolunun çevresine 90.000 ağacı yurdumuzun her ilinden gelecek gönüllüler eliyle dikilmesini, böylece bütün yurdu kapsayacak bir eylem bir kampanya haline dönüştürerek, vicdanlarda yeniden yeşertmeyi düşünüyoruz.

Mimari Açıklama
Kazım Paşa Tepesi’ndeki Tanıtım Merkezi, anıtla sonlanan Tarihi Anma Yolu sonunda ve bu yolda yaşanan deneyimlere dramatik duygulara dahil olmadan, taraf tutmadan kendisini gizlemektedir. Böylelikle bu yolda her bir bireye katıksız bir biçimde burada yaşanan olayları kendi zihninde ve bedeninde hissetme firsatı verilmektedir. Tanıtım merkezi tam da bu katıksız bireysel deneyimin ardından sonsuzluk kapısına ulaşanların, o anı doya doya yaşamalarına izin vererek, hiç acele etmeden sadece bu deneyimi bitirip hazır olanlara ve daha fazlasını öğrenmek isteyenlere kendisini anıtsal merdivenleri ile göstermeye başlamaktadır. Bu merdivenler ile bu olayın altında yatanların neler olduğunu aydınlatan tartışmalarının, enformasyon bombandımanlarının yapılacağı mekanların kapısına ulaşılmaktadır. İç mekanda yapının barındırması gereken temel işlevler olan toplantı salonu, fuaye ve sergi mekanları merkezde ve birarada tutularak diğer yardımcı işlevler ise yanlara saklayacak bir biçimde kurgulanmıştır.

Kentin batısındaki Tema Parkı bölgesindeki sonradan eklenmiş anlamın bulunmasına sebep olan bütün yapıların kaldırılması önerilmektedir. Böylelikle alan hazırlanmış olacaktır. Bu bölge için öngörülen Tanıtım Merkezi programının ise genişletilerek Kültür Merkezi programına dönüştürülmesi gerektiği önerisi getirilmiştir. Böylelikle sadece olayın tanıtımının yapılmasının yerine bu olayla igili kültürel birikimin oluşmasına da olanak tanınmış olacaktır. Alanın ortasında yer alan Cer Atölyeleri’nin, olayla ilgili tarihi bir işlev üstlenmiş olmaları ve şehrin merkez caddesinin tema parkına uzatılmasıyla elde edilen aksın sonunda yer almaları sebebiyle bu yeni işleve ev sahipliği için uygun oldukları tespit edilmiştir. Dönüşüm ise Cer Atölyeleri’nin mevcut hiçbir dokusuna zarar vermeden ama harap olmuş bölümlerini de restore etmeden (restorasyon geçmişin izlerinin silinmesine sebep olacaktır) cam ve çelik malzemelerle yapı tamamlanacaktır.

Kentsel Tasarım – Peyzaj Açıklamaları
Yarışma alanları sınırları içerisinde olan Eski Sarıkamış Bölgesi’nde düşünülen Tema Parkı’nın röpar noktalarından ilki sınır boyunca uzanan, yöre etrafındaki sulak alanların ana damarı olan Sarıkamış Çayı’dır. Cer Atölyeleri’nin karşısındaki alanda bu çay gölete dönüştürülerek hem alana dahil edilmiş hem de atölyelerin etkisi vurgulanmıştır. Kışın oluşan soğuk hava koşulları ve görülen don etkisi düşünülerek 6 aydan daha fazla süren kış aylarında bu gölet buz pateni pisti olarak kullanılacaktır.
Çayırı çevreleyen yaya yolu ise harekatın özü olan uzun yürüyüşü simgeleyerek alanın daha iyi algılanmasına da yardımcı olmaktadır.

Ayrıca park içerisinde yol zaman zaman karlı tepeli örtüler altına girerek harekatta “karın altında kalma hissi”ni simgeler. Harekatta yaşanılan trajedi bu Karlı Tepeli Örtüler altında hayata dönüşmektedir. Çeşitli sosyalleşme alanları (çay bahçesi, yeme-içme), fuar ve festival alanları, sergi alanları gibi fonksiyonel alanlar bu yarı açık sistemler içerisinde çözümlenmiştir. Bununla birlikte Sarıkamış Çayırı alanında tasarlanan çok amaçlı açık alan tema parkı dahilinde Sarıkamış Harekatı’nın multivizyon gösterilerine anma etkinliklerine de ev sahipliği yaparken, Cumhuriyet kent merkezinden buraya kadar uzanmaktadır. Alanın güneybatısında kalan orman fidanlığı tema parkı ile bütünleştirilip geliştirlecektir.

Kar festivali etkinliklerinin düzenlenebilmesi için açık alan sistemetiğinin en baş elamanını oluşturan Sarıkamış Çayırı üzerinde açıklıklar bırakılmış, bu çayırı çevreleyen alan bitkisel tamponla desteklenmiştir. Spor alanları parkın girişinde çözümlenirken bu alanın karşılayan alanda ana yolla bağlantılı olarak otopark çözümlenmesi yapılmıştır.

15 gün boyunca süren Sarıkamış Harekatı boyunca çetin hava ve doğa koşullarından dolayı Sarıkamış’a girilememiş olunması gerçeğine dayanarak, Kazım Paşa Tepesi üzerinde düşünülen tören alanı ile kentsel tema parkının bağlantısı kuzey çeperden Anma Yürüyüşü Yolu ile sağlanmıştır.

Varolan sarıçam ormanları korunarak açık yeşil alan sistematiği içine dahil edilmiş ve bitkisel doku olarak değerlendirilirken, 90.000 Ağaç Projesi ile oluşturulan tarihsel yol boyunca desteklenmiştir.

Genel olarak kentsel tasarım tema parkı konsepti savaşın aksine yaşamı tercih etmek ve sadeliktir. Sarıkamış Harekatı’nın izlerini hala hissedilirken, aynı zamanda bu bölgeye yüklenen farklı fonksiyonlarla yeniden can bulmasıdır.