3. Ödül, Şişli Lisesi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Şişli Lisesi Ulusal Mimari Proje Yarışması'nda 3. Ödül kazanan projenin mimari raporu şöyle:

Yarışma projemizin mimari konsepti öncelikli olarak dört ana paremetreye yanıt arıyor.

– Gençlerin eğitim sürecinde ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak ve eğitim aldıkları mekanın geometrisi, ışık ve boyut algısının mimari etkisini kullanarak iletişimi güçlü ve üç boyutlu düşünen insanlar olarak gelişmelerine yön verebilmek.

– Değişen şartlara ve ihtiyaçlara esnek şekilde yanıt verebilme özelliği.

– İnşaat sürecinde ve kullanım sırasında enerji optimizasyonu, yenilenebilir malzeme, enerji kaynaklarının kullanımı ve ihtiyacı olan enerjinin bir kısmını üretebilme kapasitesi.

– Çevresel veriler ve iklim koşulları.

Sınıfların doğal yollardan havalanmaları ve aydınlatılmaları önemli olduğu için okul yarışma parselinin güney cephesinde trafik yoğunluğu, gürültü yükü ağır bir caddeye bakması ve kuzey cephesinde sakin olan caddenin ise hiç bir şekilde ışık ve hava alamayacak şekilde bir gökdelenin bitişiğinde kalması sebebi ile sınıfların normal şartlarda da ideal olan şekilde öncelikli olarak doğu ve batı ışığı alacak şekilde yerleştirilmesi kararı ana tasarım prensibi olarak benimsendi.

Yapılacak binanın programının yoğunluğu ve arazinin imkanları incelendiğinde öğrencilerin dış mekan ihtiyaçlarına yanıt verecek ve kolay ulaşılır bir şekilde çatısı teras olarak kullanılabilir bir bina tasarlanmasına karar verildi.

Parselin iki cephesini sınırlayan yollar arasında batı cephesinde sadece öğrencilerin kullanımlarına açık bir rampa ile bu iki yolun birbirine bağlanması vasıtası ile öğrencilerin topografik yapıdan dolayı karşılaşacakları güçlüklerin aşılmasına ve öğrencilerin kullanımlarına açık yan birimler (spor, çok amaçlı salon) ile güçlü bir bağ kurulmasına gayret edildi.

Okul parselinde ilave olarak yapılacak otopark yakındaki hastahaneye de hizmet verebilecek şekilde iki caddeye de yaya çıkışı olacak şekilde, spor salonu ve çok amaçlı salon ise tamamı ile dışarıdan ulaşılabilecek ancak fuayesine ve oyuncu girişlerine okul içerisinden kontrollü bir şekilde bağlı olacak şekilde tasarlanması kararı alındı.

Arazideki kot farkının bir avantaja dönüşebileceği ve kütlesi ile çevreye saygılı bir mimari çözüm arayışı benimsendi.

Kendi içerisinde geçirgen, her noktasına doğal hava ve ışık alabilen ancak enerji tasarrufu ve kontrolüne imkan tanıyacak şekilde kompakt, dış yüzey alanı çok fazla olmayan bir bina yapılmasına çaba gösterildi.

– İnşaat sürecinde ve kullanım sırasında enerji optimizasyonu, yenilenebilir malzeme, enerji kaynaklarının kullanımı ve ihtiyacı olan enerjinin bir kısmını üretebilme kapasitesi.

Okulun inşası sırasında okul yapısının yıkılarak yerine yeni bir okul yapılacak olması burada okumaya devam eden öğrencilerin hayatlarına olumsuz etki edeceği için inşaat sürecini kısaltmaya ve yapının kalitesini arttırmaya yönelik önlem olarak mümkün olduğu kadar kuru inşaat teknolojisi kullanılmasına ve klasik inşaat tekniklerinden daha ekonomik ve çevreci olan prefabrik sanayi elemanlarının okul binasında kullanılmasına karar verildi.

Yapının toprak altı kotlarda betonarme, üst kotlarda çelik iskelet yapısı üzerinde yerinde dökülen beton döşemelere kıyasla inşaatı çok daha süratli ve ekonomik olan ön germeli boşluklu beton hazır döşeme panelleri kullanarak inşa edilmesi ile süratli ve ekonomik bir sonuca ulaşılması hedeflendi.

Yapıda kullanılacak olan çelik iskelet kısım yapının toplam alanında çok büyük bir alanı kaplamadığı için toplam inşaat maliyetine yüzde beşten fazla bir ilave maliyet getirmeyecek iken inşaat sürecinin kısaltılması, büyük açıklıklar geçilmesi, sınıfların daha esnek kullanılabilmesi, daha fazla ışık ve hava alabilen sınıflar yapılmasının sağlanması gibi yapıya vazgeçilmeyecek artılar kazandırmakta.

Yapının avlularının dışından geçen cepheleri ile kompakt formu minimum dış yüzey ve minimum enerji transferi anlamına geliyor.

Yapıdaki cam yüzeylerin tamamı kışın güneş enerjisini kullanarak kontrollü bir şekilde yapıyı ısıtmaya katkı sağlayacak şekilde tasarlandı.

Derslikleri saran kabuk enerji tasarrufu, kontrolü ve üretme maksatlı tasarlandı; tamamı ile fonksyoneldir. 70 m uzunluğunda olan olan güney cephesinde dışı cam olan iki yüzey arasında siyah renkli su boruları dolaştırılarak yapılan kompozisyonda ısı hücreleri oluşturuldu, ısıtma ve kullanım maksatlı sıcak su üretilmesine ihtiyaç fazlasının çevreye dağıtılarak model bir proje oluşturulması önerildi.

Yapının teraslarındaki bitki örtüsünü mümkün kılan 25 cm yüksekliğindeki toprak ısı kontrolü ve enerji depolamak için yardımcı olması için düşünüldü.

Doğu batı istikametinde yerleştirilmiş olan dersliklerin avlulara bakan duvarlarında da 210 cm den yüksekte kalan kısımları tavana kadar cam ile geçildi bu şekilde mümkün olduğu kadar yapay aydınlatma ihtiyacını minimuma indirecek şekilde gün ışığından maksimum şekilde yararlanılması sağlandı.

Dersliklerin giriş cephelerine bakan avluları örten cam yüzeyler, üzerlerindeki güneş enerjisinden elektrik üreten güneş kırıcı elemanlar ve avluların alt kotlarındaki doğal hava giriş kanalları mevsim şartlarına göre avlulardaki havanın konfor seviyelerinde olmasını kontrol ediyorlar. Kış aylarında bu kısımda ısınan hava dersliklerin içlerine alınarak ısınmaya katkı sağlarken yaz aylarında ise açılan güneş kırıcı elemanlar bir taraftan elektrik enerjisi üretirken diğer taraftan avluların yazın gölge altında ve konforlu bir şekilde öğrenciler tarafından kullanılmasına imkan tanıyorlar.

Dersliklerin dışa bakan üzerlerinde güneş kontrol ve enerji panelleri olan açılı camları güneş enerjisinden maksimum olarak faydalanmak için tasarlandı.

– Gençlerin eğitim sürecinde ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak ve eğitim aldıkları mekanın geometrisi, ışık ve boyut algısının mimari etkisini kullanarak iletişimi güçlü ve üç boyutlu düşünen insanlar olarak gelişmelerine yön verebilmek.

Duvarları (sınırları) olmayan bina….

18.300 m² büyüklüğündeki yapının tamamı her noktasına ışık alacak ve bünyesinde eğitim alacak ve çalışacak insanlara bahçeler içerisinde iki katlı bir binada bulunuyormuş hissi verecek şekilde tasarlandı.

Yapının içerisindeki yatay asansörü de barındıran bir cephesi ile bahçeye açılanan sirkülasyon hattı ve servis koridorları dışında koridorlarının tamamı avlulara bakacak doğal ışık ve hava alacak serbest bir plan anlayışı ile tasarlanırken öğrencilerin birbirleri ile sürekli görsel iletişim halinde olabilecekleri veri akışının çok hızlı olduğu birbirleri ile ilişkili bir çok orta ölçekli rekrasyon alanından oluşan bir informasyon ağı planlandı.

Bu ortak alanlar öğrencilerin sosyal bağlarının güçlenmesi ve kolay iletişime geçebilmeleri için düşünüldü.

Spor yapan öğrencilerin spor alanlarının okul içindeki avlulardan takip edilebilmesi sağlanarak ve bu kısımda yer alan küçük tribün vasıtası ile izlenebilmesi ile okulun içerisindeki her noktaya gün ışığı almaya ve öğrenciler arası iletişimi güçlü tutmaya gayret edildi.

Öğrencilerin zamanlarının çoğunu geçirdikleri tamamı önlerindeki avlunun ve teras bahçenin üzerinden doğal şekilde ışık ve hava alacak, doğu istikametindeki fulya vadisini görebilecek şekilde avlunun ikinci katında planlanan ana derslikleri eğitim alan öğrencilerin tenefüs ihtiyaçları için kendi yaş guruplarında birlikte buluşabilecekleri ve oyun oynayabilecekleri teras bahçeleri ve avlu iç bahçeleri sınıflarına en yakın konumda dikeyde en fazla bir kat hareket etmelerini gerektirecek şekilde kendi ıslak hacimleri ile birlikte düzenlendi.

Avluya bakan laboratuvar gibi mekanlarda ise öğrencilerin daha araştırmacı bir şekilde yetişmeleri için bu mekanlar ile avlular arasında geçirgen cam cepheler tasarlandı ve okul içerisindeki bütün akışın herkes tarafından okunabilir, takip edilebilir olması sağlandı.

Oyun avlularının içerisindeki bitkiler ve güney kuzey cephesinde iç bahçe kullanım kotunda kabuğun altındaki dış mekana açılan cam cepheler iç dış mekan ilişkisini arttırarak doğayı yapının içlerine sınıfların bitişiğine kadar sokarken öğrencilerin doğaya ve yeşile ilişkisini güçlendirmesi, çatıların belirli kısımlarında öğrencilere biyolojik tarım yaptırılarak öğrencilerin yine doğaya olan bağlarının güçlenmesi ve sorumluluk duygularının arttırılması hedeflendi.

Yapıdaki taşıyıcı strüktürün tamamı öğrencilerin değişen ihtiyaçlarına cevap verebilecek, esnek kullanımı olanaklı kılacak şekilde tasarlandı.

Proje anlatımı

Şişli Etfal Hastahanesi ile parselimiz arasında kalan Dr. Şevket Bey Sokağı’nda servis araçlarının durabilecekleri bir cep tasarlanmış, bu caddeden yapıya emniyetli bir şekilde (okul çıkışı trafiğe yaya çıkışı) giriş çıkışı sağlayacak bir giriş hunisi tasarlandı.

Bu giriş ile ulaşılan okula tören alanı hizmeti de veren giriş bahçesine okulun servis girişlerinin ve salon, kütüphane girişlerinin de bulunduğu Veteriner Hilmi Sokağı arasında bir rampa bağlantısı sağlandı.

Bahçe üzerinden okul binası ana kapısından girdiğimiz üst kısmı camla kaplı ana giriş avlusu kış aylarında tören alanı hizmeti vermekte, diğer zamanda ise tenefüs ve sergi maksatlı kullanılmakta.

Giriş avlusundan güney cephesinde Dr. Şevket Bey Sokağı’na paralel olarak yer alan dolaşım aksı merdiven ve bir yatay asansör vasıtası ile binanın ana dolaşım omurgasını oluşturuyor.

Bu dolaşım aksı ve servis girişleri, acil çıkışların bulunduğu Veteriner Hilmi Sokağı arasındaki bağlantıyı üst kotlarda koridorlar, orta kotlarda iç bahçeler ve alt kotlarda sevis koridorlarından oluşan kuzey güney istikametinde dersliklerin ve diğer mahallerin sıralandığı dört yardımcı aks sağlıyor.

Bu aksların sonlarında yerleştirilmiş yangın merdivenleri hem en fazla iki kat üzerinden binanın süratli bir şekilde boşaltılmasını hem de bina içi bağlantıyı sağlayacak şekilde bina içi dolaşım akslarını birbiri ile bağlıyor.

İç bahçeler altında kalan atölyeler ve servis mekan ve koridorlarına avlu zeminlerinde yapılan cam ışıklıklar vasıtası ile ışık ve temiz hava alınıyor.

Bu dolaşım aksının sonunda yer alan açık ve kapalı oturma alanları olan kantin ön bahçeye ve bir açık spor alanına açılıyor.

Ana dolaşım aksından bağlanan avluların girişlerinde ıslak hacimleri bulunuyor. İlk avluda spor alanının izlenebileceği küçük bir tribün de yer alıyor.

İkinci avluda yer alan kütüphaneye servis koridoru üzerinden dışarıdan giriş yapmak ve okulun iç işleyişine karışmadan hizmet almayı mümkün kılan bir ayrı giriş bulunuyor.

Çok amaçlı salon ve spor salonu her ikisi de oyun alanının içerisinde 7.00 m kiriş altı yükseklik ve çevre mesafeleri yeterli olacak şekilde birbirleri ile ilişkili olarak tasarlandı.

Veteriner Hilmi Sokağı’ndan ortak bir giriş fuayesi ile girilebilen iki salon gerekli hallerde iki spor alanı ya da daha farklı gösterilere olanak sağlayacak şekilde bütün bir gösteri salonu olabilecek şeklilde tasarlandı. Bu salonlara dışarıdan ziyaretçi girişine ilave olarak okul içerisinden birinci avludan bu fuayeye direk ulaşım imkanı veren bir bağlantı ayrıca oyuncu girişleri tasarlandı.

Spor alanı üzerindeki ışıklıklardan okul giriş avlusu zemininden küçük tribünlerin olduğu ilk avludan ve güney cephesindeki yırtıklardan gün ışığı almakta.

Spor müsabakalarında yaralanmalar olabileceği de göz önüne alınarak revir bu kısımda ambulans ulaşımına da olanak sağlayacak şekilde dış cephe ile ilişkili bir şekilde yerleştirildi.

Giriş avlusunun Veteriner Hilmi Bey Sokağı cephesi tarafında yer alan yönetim birimi okulun içindeki genel şeffaflık anlayışına uygun bir şekilde iki dış cephesi ve bir avlu cephesi olacak şekilde tasarlandı.

Giriş avlusunun üzerinde bulunan dersliklerden doğu cephesindeki ana derslik bölümü diğer derslikler ile aynı özelliklere (iç bahçe, teras bahçe) sahip iken batı cephesindeki branş derslikleri sadece sınıflardan oluşuyor.

Yapının tamamı bir yatay bir düşey asansör ile her noktasında engellilere hizmet edecek şekilde tasarlanmış olup girişin bulunduğu yönetim katı ve ana derslikler arasında iki, labratuvarlar arasında en fazla üç kat bulunmakta.

Yapıyı saran teknik özellikleri ile enerji tasarrufu ve kontrolü sağlayan kabuğun avlu kısımları üzerinde güneş kırıcı elektrik enerjisi üretebilen paneller yer almakta.