3. Ödül, Torbalı Belediyesi Belediye Hizmet Binası Pazaryeri ve Otopark ile Yakın Çevresi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Açıklama Raporu

Proje alanının konumu ve işlevi, sunulacak öneriler düşünüldüğünde, bir kentin dönüşümüne ve daha önemlisi kentlinin hayat standartlarının yükselmesine sebep olacak nitelikte ve büyüklüktedir.

Torbalı ilçesini incelediğimizde, Türkiye genelinde birçok ilçeyle aynı temel sorunları yaşadığını, kent yerleşimi ve kır yerleşimi arasında tanımsız bir bölgede kaldığını görmekteyiz. Bu doğrultuda belki de en anlamlı çözüm bu arada kalmışlığı daha önce tanımlanan herhangi bir olguya benzetmeye veya taklit etmeye çalışmak değil bu yeni dili estetik ve kullanıcı dostu kılmaktır.

Bu doğrultuda geliştirilen önerinin ilçe ölçeğinde ilk amacı, kentleşme ve kırsal alan arasındaki keskin bir fiziksel bariyer olan izban hattını farklı noktalarda penetre edebilecek projelerin ilkini sunmaktır. Proje alanının bariyerin iki yanına yayılı olması ve onu kapsaması, ilçede bu konseptin güçlü olarak uygulanabileceği noktalardan biri olmasını sağlamaktadır.

İzban hattının batısında kalan bölgeye baktığımızda, Muzaffer Kebapçıgil Koruluğu ve stadyum arasında bulunan alan bölgenin baskın ve belirleyici mekanlarını sunmaktadır. Bölgenin konut yerleşimini incelemeye devam ettiğimizde, ilk aşamada uydu görsellerinden gözlemlenen yeşil dokunun sokak düzleminde kasıtsız yeşil alanlar, bir diğer deyişle boş arsalar ve özel bahçelerde bulunan ağaçlardan oluştuğunu görmekteyiz. İzban hattının doğusunda kalan bölgeyi incelediğimizde ise tren yolunun, yerleşimin tipolojisinde keskin bir ayrım oluştururken, kentin ve kentlinin nefes alacağı alanlar arasında da bir sınır niteliği taşımakta olduğunu söyleyebiliriz. Varolan sınırın bulanaklaştırılması doğrultusunda önerilen yeni meydan, yeşil alanların ileride geliştirilebilecek yeni projelerle, şehrin içerisine esnemesinin ilk adımı olmasını ön görmektedir.

Yerleşim planı oluşturulurken tasarım kararı olarak binalar kentin iki tarafınada uzaylı sayılabilecek basit geometrik formlardan oluşturulmuştur. Bu yabancılık ile, proje alanını ilçe içerisindeki farklı tipolojilerden mesafelendirerek, yeni ve bütünleyici bir merkez oluşturmak hedeflenmiştir. Düşünsel olarak farklılıkların bir bütünleyici olarak kullanılması, proje alanında görsel süreklilik ile somutlaştırılmıştır. Bir park olarak kurgulanan şehir meydanında önerilen yeni binaların izban hattının her iki tarafından da kolay algılanır olması, kentilinin aklında tel örgülerle beliren bariyerin bu noktada bulanıklaşmasını hedeflemektedir.

Tasarlanan yeni binaların işlevleri önemlidir, zira düşünülen bu açıklık, merkezinde bir binaya, yeni bir sembole ihtiyaç duymaktadır. Odağa yerleştirilecek bina bir tapınak yada sunak olarak algılanmamalı, toplumu merkezine koyarak kent sakinlerine hizmet eden bir toplanma yeri olarak düşünülmelidir. Bu doğrultuda belediye meclis salonlarının kullanımını incelendiğinde, salonların meclis toplanmadığı günlerde faaliyetsiz kaldığı tespit edilmiş ve meclis salonunun belediye binasından kopartılarak, alanın merkezine yerleştirilmesi önerilmiştir. Belediye binasından koparılan meclis salonu sadece ayın ilk haftası meclis toplantılarına ev sahipliği yapmak yerine düzenli olarak kullanılabilecek, ilçeye, merkezinde yeni bir çok amaçlı salon ve sergi alanı olarak düşünülmüştür. Tasarlanan meclis binası, zeminden kopartılarak yüzer bir kütleye dönüştürülmüş ve park düzleminde görsel sürekliliği kesmeden, yarı açık bir mekan olarak hizmet etmesi planlanmıştır.

Belediye binasının girişi, projenin merkezinde yer alan meclis binasına yönlenmiş ve bu iki bina arasında bulunan kamusal alanın bina içerisinde devam ettiği algısını yaratacak şekilde kurgulanmıştır. Bina; vaziyet planında alınan kararları takip ederek zemin ve 1. katta merkezinde çekirdeği konumlandıracak şekilde transparan düşünülmüştür. Bu sayede insan ölçeğinde, zemin katta görsel sürekliliğin devamı planlanmış ve binanın sınırlarını yok ederek yüzen bir kütle oluşturulmuştur.

Bina içerisinde, katlar arasında galerili bekleme ve dinlenme alanları oluşturularak tekrar eden mekanlardan kaçınılmış ve farklı perspektifler düşünülmüştür. Servis edilen alanlar binanın çepherinde tasarlanmış ve servis eden alanlar merkezde toplanmıştır. Şeffaf belediyecilik anlayışının bir yansıması olarak arşivlerin bir kısmı merkezde cam kutular olarak tasarlanmıştır.

Meclis binasının kuzeyinde kalan alanda, pazar alanı üst örtüsü planlanmıştır. Örtünün yerinin belirlenmesinde oluşturulan yeni meydanda kurgulanan kullanım şekilleri etkili olmuştur. Yeni meydanı, kentlinin kullanımı için planlanan farklı gölge organizasyonları tanımlamıştır. Meydanın şehir tarafından girişinden başlayarak içeriye doğru haraketi gölge ve ışıkla anlatacak olursak; yarı gölgeli diyebileceğimiz ağaçlık alan, kentlinin güneşi değerlendirebileceği göglesiz alan ve pazar alanı örtüsü altı yani tam gölgeli alan olarak sınıflandırabiliriz.

Torbalı pazar alanı ve benzerleri incelendiğinde, bu mekanların günlük kullanıma elverişli olmamasının sebebi iki temel probleme dayandırılmıştır; kalitesiz ve yetersiz gün ışığı, örtünün tek parça ve etrafını domine eder olması.

Belirlenen problemlerin çözümü doğrultusunda çatı parçalanmış, kullanıcıyı küçültmeyen ve ışık boşluklarıyla, belli noktalarda gün ışığının doğrudan içeriye düşmesine izin verecek şekilde tasarlanmıştır. Örtünün meclis ve yeni kent merkezine bakan cephesi genişliğini perdeleyecek ve meclis binası ile önündeki parkı tamamlayacak şekilde düşünülmüştür. Arkada kalan bölüm, pazar alanının elektrik ihtiyacını karşılamak üzere takılabilecek pv panellerinin yerleştirilebilmesi için güney-kuzey ekseninde kırılmış ve altında planlanan program sebebiyle, taşıyıcıların aralıkları geniş tutulmuştur. Otopark girişi pazar alanı ile bir kontrast oluşturularak dairesel düşünülmüştür. Pazar alanının altında kalan otopark, 3 katta 684 araç kapasiteli olarak tasarlanmıştır.

C alanına önerilen 194 araç kapasiteli katlı otopark, proje alanındaki meclis ve belediye binasının basit geometrik formlarla oluşturduğu görsel sürekliliğin, izban hattının diğer tarafında da devam etmesini sağlamak amacıyla bir silindir olarak düşünülmüştür. Silindiri, spiral yaparak yükselen 7 metre yol genişliği, 5 metre park alanı ve 6 metre yarım çaplı iç merkeziyle toplamda, 12 metre genişliğinde döşeme, 18 metre yarıçapında bir rampa oluşturmaktadır. Rampanın eğimi %6 olarak hesaplanmış, araç gidiş gelişleri ve park alanı aynı rampa üzerinde planlanmıştır. En üst katta yer alan restoran bütün katı kaplamakta ve Torbalı mevkiinin panoramik izlenmesine olanak sağlamaktadır.

Jüri Değerlendirme Raporu

Planlanan işlevleri, ayrı ayrı ‘arketip’ler olarak yapılaştırarak onları yarışma alanı üzerinde sadece yakınlık – uzaklık (proximity) ilişkilerine göre dağıtması, bu öneriyi yarışmanın en dikkat çekici katılımcılarından biri yapmıştır. Belediye binası bünyesinde yer almasına alışageldiğimiz ‘meclisi’ bağımsız bir kütle olarak ayrıştırıp, pazaryerine – gündelik hayatın yakınına yerleştirmesi başlı başına güçlü bir yaklaşım olarak görülmüştür. Tarihsel / modernist referansları çok açıktır; belediye meclisi = bouleuterion, belediye = ofis binası, otopark = spiral yapı, pazaryeri = klasik makaslı çizgisel yapılar, vs… Maket ve çizimlerindeki güçlü mimari temsili niteliklerine karşın, önerdiği yapılardaki iç çözümlerin ‘rasyonalist’ tutumu ile bağdaşmaması ve zayıf kalmalarından dolayı 3. ödüle layık görülmüştür.