3. Ödül, “Yapısal Boşluğun Kentle Diyaloğu” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Yarışması

Proje Raporu

Activ[izm]

İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası ve çevresi İzmir için önemli referans noktalarını içinde bulunduran bir alanda; 18,19 ve 20 yy. yapılarını bir arada gördüğümüz bir konumdadır. Bu katmanlı çevrede her yapının birbirinden farklı dili ve belge değeri bulunmaktadır. Kültür varlığı olarak yorumlayabileceğimiz İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası ise 20. yy katmanı ile meydanda kamusal hafızayı korumaya yönelik bir yaklaşım sunar.

Peki meydanın kalbi olarak yorumladığımız yapı ve çevresine 21. yy katmanı nasıl eklenmelidir?

Bu katmanlı yapıya saygı duyan “aktiv[izm]” projesi yeni dönemin gerekliliklerine cevap veren bir aktivizm merkezi olarak yeniden kurgulanmıştır.

21.yy katmanı bağlamdan alınan girdiği yeniden bağlama vermeyi hedefleyen bir tutum sergiler. Yapının kentsel hafızasındaki yerini koruması yalnızca o mekanda oluşan hareket/eylem ile sağlanır. [yaşayan boşluk] Aktivizm mekanı doğal olarak eylem yaratır, bu eylem ise kamusallık ihtiyacını doğurur. Öncelerde belediye binası olarak işlev gören bu yapı ve kamusal mekanın gerekliliklerine olanak sağlayan zemin kot ilişkisi arasındaki tansiyonun potansiyelini araştırır. Bu programı aktivizm üzerinden yorumlayan proje yapıyı ve çevresini canlandırıcı bir katalizör olarak ele alır. Yapının daha önceki programlarını yeni programa dahil olacak biçimde dönüştürür ve aynı zamanda kamusal mekanlar oluşturur. Bu kararlar çerçevesinde İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası için yeni bir müdahale önerisi sunan proje; kamusal hafızayı korurken yapının belge, simge ve süreklilik değerine saygılı bir tutum sergiler.

-Boşluk nedir? Nasıl algılıyoruz? Nasıl kullanıyoruz?

Projeye göre boşluk yorumlaması, öngörülmemiş programlara izin veren, orada işlevsiz bulunabilmeye imkan veren mekanları temsil eder. Boşluğu herkesin kullanımına açık ve yaşayan mekanlar olarak yorumlayan proje, var olan mekansallığı boşluk üzerinden ele alarak yeni mekansallıklar ve yaşantılar önermektedir. Proje, bu mekanlar ile yapının var olan geçirgenlik potansiyelini arttırıp, sürekliliği sağlamak ve kamusal yaşantıya katılımı teşvik etmeyi, beklenmedik karşılaşmalar yaratmayı hedeflemektedir. Projenin mekandaki karşılığı olarak yapının içerisinden dışarısına taşan, tanımlı ama yapının önüne geçmeyen, var olanı koruyan ama kendi bütünselliği içerisinde özgür ve tutarlı olmayı amaçlar. Bu tutum, mimari program, yapı ve kent ölçeğinin birbirini besleyebileceği mutualist bir ilişkiye olanak sağlar. Öncelikli amaç önceki tasarımın kamusal yaklaşımı korunarak potansiyelinin güçlendirilmelidir. Zemin kat planının geçirimli etkisi korunarak yeni programlar ve alternatif rotalar ile desteklenmiş ve geçirimi arttırılmıştır. Böylece yapı ve yakın çevresi arasındaki sınır muğlaklaşmış, içeride veya dışarıda olmayan üçüncül bir mekan yaratmak hedeflenmiştir. Bu kesişim mekanı ise içeriden veya dışarıdan daha verimli olan üçüncül bir ekoton bölgesi yaratır.

Yapının kamusal program hedefleri nelerdir?

Yapının kendi içerisindeki boşluğu olan avlu ile meydanlarla kurulan ilişkiyi güçlendirmek hedeflenmiştir. Bu avludan dışarı taşan damarlar, kimi zaman bisiklet yoluna dönüşürken, kimi zaman bir oturma birimi veya oyun parkına hizmet etmeye başlar. Avlunun bina ile buluştuğu çeperlerinde bulunan destek birimleri yapının kalbinde oluşmuş ve kamuya hizmet etmek amacı ile avludan aşağıya taşan, diğer yönde yer yer yapının içerisine dalan ve cephe karakterini analitik duruşuna uyumlu ve onun referansları ile aşağılara sızan bütüncül bir zeminin kendisi olmaya başlar. Bir diğer kamusallık öneri ise kıyı aksı ile iki meydanın yaşantı olarak alternatif bisiklet yoluyla birleştirilmesi üzerinedir. Ayrıca yapıdan saat kulesine uzanan meydanda bulunan çim duvarlar karşı bir tavır olarak strüktürle kısmi delinerek geçirgenliği ve yapının meydandan kopmasını önleyici bir öneridir.

Hedef: “Aktiv[izm] merkezi

Tüm bu kamusal programın mekansal yansıması zaman içinde aktivizm merkezini doğurur. Yapının içerisinde bulunan destek üniteleri [hangar-performans alanları-kamusal kütüphane vb.] eylemlerin varış noktasıdır. Bütünleşmiş zemin kotundan destek ünitelerine kadar var olan mekanlar daha önceki mimari kurgunun desteği ile birlikte yeni bir birlikte var olma biçimi yaratır. Bu yeni “Aktiv[izm]” merkezi kurgusu geçmiş ve gelecek noktaları arasındaki lineer ilişkiyi kaybederek,yapıp-yıkmak yerine var olanın potansiyelinin araştırılmasının ve genişletilmesinin; farklı zamanların birleşip oluşturduğu farklı katmanlar ve karşılaşmalar üzerine söz söylemenin hem ilk hem de son adımı olarak var olur.