4. Mansiyon, Bakırköy Cumhuriyet (Özgürlük) Meydanı ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

“Gölgesini kaybetmiş bir İstanbul, Bakırköy Meydanı’nda serinliyor.
Ay ışığı doluyor yerin unutkanlığına, her meydan kendi insanını arıyor,
kucaklamak için…”

Anonim

I-GENEL YAKLAŞIM

Kent

Toplumsal hayata, bireyler arasındaki ilişkilere şekil veren, sosyal mesafelerin en aza indirgendiği ve yoğunluk kazandığı alanlardır. Cansever (1994)

Kent Meydanları

Kentle birlikte gelişen, değişen ve kentin bu değişimler sonucu katmanlaşmasına yakından tanıklık eden meydanlardır. Kentle yaşıt olan bu meydanlar kentlinin kendini özgür ve o yere ait hissedebildiği alanlardır.

Çarşılar

Türk mimarisinde önemli bir yere sahip olan kentlinin ihtiyaçlarını karşıladığı ve sosyalleştiği alanlardır.

İstanbul’un en eski yerleşim yerlerinden biri olan Bakırköy ve buna tanıklık eden,

Cumhuriyet Meydanı:

Son yıllarda meydan kullanımını büyük ölçüde etkileyen yeni ulaşım kanallarının meydan çevresinden geçmesi meydandaki kullanıcı profilini değiştirmiştir. Meydana giren insanlar, ya meydanın meydan olduğunun farkına varamıyor ya da meydanı sadece geçiş alanı olarak kullanıyor. Bunun yanı sıra meydana giren yaya aksını kesintiye uğratan düzensiz trafikle birlikte meydan tanımsız bir yer haline gelmiş oluyor. Hâlbuki meydanlar kentlinin kolayca erişebildiği, sosyal paylaşımının en yüksek olduğu kentlinin dinlenebildiği ve aidiyet duygusunun pekiştiği kent sahneleridir.

Fahri Korutürk Caddesi – Yeraltı Çarşısı

Tüketici toplumunun vazgeçilmezlerinden biri olan alışveriş merkezleri sayıca en fazla Bakırköy’de yer almaktadır. Yarışma alanı çevresinde bulunan alışveriş merkezleri eskiden yoğun kullanılan yeraltı çarşısını neredeyse atıl duruma getirmiştir. Üzerine eklenen havalandırma problemleri çarşı esnafına ve kullanıcılara rahatsızlık vermektedir. Oysaki çarşılar insan ölçeğinde, kentlinin ihtiyaçlarını karşılayabildiği ve güzel vakit geçirebileceği mekanlar olmalıdır.

Kentsel-Omurga ve Düğüm Noktaları

Proje Alanı, İncirli Caddesi ve Fahri Korutürk Caddelerinin birleşmesiyle oluşan ana kent omurgası üzerinde yer almaktadır. Ana omurgayla yatay aksların kesişim noktaları ve kentin sahip olduğu diğer dinamikler alanımızdaki düğüm noktalarını oluşturmaktadır. Bu düğüm noktaları aynı zamanda projenin odak noktaları olduğu için odaklar ayrı ayrı ele alınarak çözümlenmeye çalışılmıştır.

Odak 1 –Transfer Merkezi

Bu alandaki araç ve yaya trafiği tekrardan ele alınarak düzenlenmek istenmiştir. Bu sebeple mevcut halinde Kaymakamlık ve İlçe Emniyet Müdürlüğü binaları bulunan alan bütünüyle kesintisiz yaya erişimine bırakılmış, zemin üstünde atölyelerin, esnek kullanım alanlarının ve rekreasyon alanlarının olduğu, zemin altında ise araçlar için alt geçit, otobüs hatları ve meydandan kalkan minibüsler için transfer merkezi düşünülmüştür. Diğer mevcut minibüs hatları ise yaya erişimine uygun konumlara yerleştirilmiştir.

Bunun yanı sıra transfer katının altına iki kat araç otoparkı (210 araç) düşünülmüş olup bütün katlara erişen, yangın güvenliğini sağlayan sirkülasyon elemanları da düşünülmüştür.

Odak 2- Cumhuriyet Meydanı

Meydanı kullanan insan profilleri ve kullanım amaçları gözlemlenmiş olup bu doğrultuda bir tasarım yapmak istenilmiştir.Meydan kullanıcı ihtiyaçlarına göre alt ve üst meydan olarak iki kotta çözümlenmeye çalışılmış , alt meydan fikri ile meydanda vakit geçirecek yayalara rekreatif alanlar, atölyeler , sosyo-kültürel aktiviteler sunulmuştur. Meydanı bir geçiş alanı olarak kulanacak yayalar için ise üst meydanda yaya akışını kesen tüm öğeler kaldırılmış ve toplu taşıma araçlarına erişimi olan bir yaya güzergahı oluşturulmuştur. Öte yandan meydanı dört taraftan çevreleyen sütunlar genişlemek isteyen bu meydanı sınırlandırmaktadır. Bu sebeple meydanın daha geçirgen olacağı düşünülerek bu kolonatlı sistem kaldırılmıştır.

Odak 3- Fahri Korutürk Caddesi-Yeraltı Çarşısı

Yoğun yaya akışının olduğu Fahri Korutürk Caddesi üzerinde , bu yaya sirkülasyonuna yeteri kadar rekrasyon alanlarının olmadığı tespit edilmiş olup alana gelen kullanıcılar için dinlenme, yeme-içme alanları ve yaya akışları tekrardan ele alınmıştır.

Yeraltı çarşısı kullanıcıları (esnaf-müşteri) ile görüşülüp onların istekleri doğrultusunda çözümlemeler düşünülmüştür. Bu doğrultuda öncelikle kapanan eski girişler tekrardan açılmış ve çarşıdaki havalandırma sorununa çözüm getirmek adına doğal havalandırma sağlayacağı düşünülen, zeminde yarıklar açılmıştır. Tüm bunlara ek olarak meydan tarafındaki girişin konum itibariyle tanımsız olduğu düşünülmüş çarşı girişi yeniden konumlandırılarak meydana geçilen köprüden daha okunabilir hale getirilmiştir.

Odak 4- İstanbul Caddesi

Via Egnatia Yolu; tarihi öneme sahip olan bu yol Doğu Bizans’ı Batı Bizans’a bağlayan ana akslardan biridir. Günümüzde İstanbul Caddesi aksına denk gelmektedir. Bakırköy, bu aks etrafında oluşmaya başlamış ve zaman içerisinde genişleyerek günümüze ulaşmıştır. Bu sebeple bu cadde Bakırköy belleğinde önemli bir yere sahiptir.

Yoğun yaya trafiğinin aktığı Fahri Korutürk Caddesi ile Ebuziya Caddesi’nin İstanbul Caddesi’yle kesildiği yer bir düğüm noktası oluşturmaktadır. Bu noktada insanların Bakırköy tarihinin sergilendiği açık sergide vakit geçirme ve dinlenme mekanı olarak kullanabilecekleri ara-geçiş mekanı düşünülmüştür.

Odak 5-Kültür-Sanat

Aya Yorgi Rum Kilisesi ve Surp Astvazazin Ermeni Kilisesi, yaya akışında farkedilmemektedirler. Bu sebeple yaya akşını yavaşlatan kent mobilyaları ve zemin döşemesiyle oluşturulan hareketlerle insanların bu tarihi-kültürel yapıları farketmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu alan sokak sanatçılarına performanslarını sergileyebilecekleri alan olarak da düşünülmüştür. Ebuziya Caddesi ve Taşevler Sokağı’nın birleşiminde bulunan çay bahçesi ve avlusu Türk kültüründe bir buluşma ve dinlenme noktası olarak yer edindiği için korunarak yeniden düzenlenmiştir.

II-DİĞER TASARIM DETAYLARI

1-Esnek Kullanım alanları

Proje alanı için farklı etkinliklere olanak veren esnek kullanım alanları düşünülmüştür.Özellikle meydan tasarımı yapılırken esnek kullanım göz önünde bulundurulmuştur. Meydan;

• Konser alanı kullanımı
• Miting alanı kullanımı
• Kermes kullanımı
• Performans gösterimi

için de uygundur.

2-Kent Mobilyaları

Alanda ergonomik açıdan rahatsız eden kent mobilyaları yerine daha sürdürülebilir, ergonomik tasarımlar düşünülmüştür. Bunlar ;

• Oturma-dinlenme alanları
• Duraklar
• Sergi ve Bilgilendirme Panoları
• Performans alanları

3-Ticari Birimler

• Proje alanında bulanan büfe ve kafeteryalar tekrardan tasarlanmış ve yeniden konumlandırılmıştır.
• Fahri Korutürk caddesi üzerinde yer alan ticarilerin cephesi tek dil olması için tekrardan tasarlanmıştır.
• Marmaray durağı inşaatı öncesi köprü üzerinde bulunan 6 ticari birim için köprü üzerinde 3, köprü ile Hat Boyu Caddesinin birleştiği yerde 3 olacak şekide TCDD ‘nin köprü üzerinde tasarlamak istediği 6 ticari birim için öneri sunulmuştur.

4-Tescilli-Tarihi Yapılar

Tescilli yapıların tamamı korunmuş olup hali hazırda özel bir restoran şirketi tarafından kullanılmakta olan beyaz köşkün işlevi değiştirilerek Bakırköy halkına hizmet eden, içersinde çeşitli atölyelerin bulunduğu bir Halk Eğitim Merkezine dönüştürülmesi düşünülmüştür.

Alanda bulanan diğer tarihi yapılar arasında bu tahihi yapıları bir gezi rotasyonunda yer yer zemin hareketleri ve diğer yönlendirmelerle gezdirilmek amaçlanmıştır.

5-Bisiklet Yolu

Proje alanının üst kısmı (meydan-transfer merkezi) için alanı bisikletle deneyimlemek isteyenlere bir bisiklet parkuru düşünülmüştür.

III-PEYZAJ KARARLARI

İstanbul/Bakırköy bölgesinin ekolojik altyapısı incelendiğinde, toprak ve bitkisel örtü bilgileri göz önünde bulundurularak, genel tasarıma peyzaj kararları da eklenmek istenmiştir. Öncelikle mevcutta bulunan ağaçlar korunmuştur. Tasarım gereği bazı ağaçların yine alan içerisinde başka lokasyonlara taşınması uygun görülmüştür.

Sahilden başlayıp İncirli Caddesi aksı sonuna kadar kesintisiz bir yeşil bir bant düşünülmüş olup bu yeşil bantları besleyen yer yer yoğun yeşil alanlar ve bunlara ek yatay yeşil bantlar da eklenmiştir. Alandaki ağaçlandırma, bitkilendirme Bakırköy iklimine uyum sağlayacak bakımı kolay ve çevresel döngüde bütüncül bir sistem oluşturan ağaç ve bitkilerle bir araya getirilmiştir. Alana eklenmesi düşünülen ağaçlar ve bitkiler mekan kullanımı ile ilişkilendirilip, kategorize edilmiştir. Ayrıca taşınan ağaçlar ve zemin yapısı münasebetiyle organik ağaçlandırılma yapılamayan yerlerde saksıda ağaç düşünülmüş olup bunların hem oradaki yeşil algısını yaşatmak hem de gölge işlevini yerine getirmesi hedeflenmiştir. Tüm bunların yanı sıra Fahri Korutürk Caddesi’nde tasarlanan saçaklarla yağmur suyunu ahşap ızgaralar aracılığı ile geri kazandırılması ve yeraltı çarşısında düşünülen iç bahçeyi sulama gibi altyapı kararları da düşünülmüştür.