4. Mansiyon, Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bizimköy Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

1. Mimari Proje Raporu

Önerilen projede çevre özellikleri, işlevsel program ve kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun yaşanabilir mekân üretme amaçları doğrultusunda çözümler geliştirilmiştir. Tasarım yaklaşımı yerleşkenin yapısal ve bitkisel değerlerine saygılı ve duyarlı bir yapı topluluğu oluşturma ilkesine dayanmaktadır. Yerleşkedeki var olan ağaç varlığının korunması, var olan yapıların uygun işlevlere göre düzenlenmesi ve yeni yapıların mevcut değerlere uyumu amaçlanmıştır. Tasarımda kullanıcıların benimseyebilecekleri, kolay algılayabilecekleri, uyum sağlayabileceği, insan ölçeğine uygun kapalı ve açık mekânlar elde edilmeye çalışılmıştır.

Kütlelerin yerleşkedeki konumlanması aşamasında arazideki ağaçsız mekânlar, mevcut girişler, mevcut yapılar ve çevre doku dikkate alındığında sınırlı bir yapı alanı kalmaktadır. Bunun için iki temel strateji izlenerek kütle kompozisyonu oluşturulmuştur. Birinci strateji mimari programın ihtiyaçlara, yönetmeliklere ve standartlara uygun asgari düzeyde belirlenmesi ve yapının verimli kullanılmasıdır.

Bu yaklaşım aynı zamanda yapım ve işletme maliyetlerinin de asgari düzeyde tutulmasını sağlayacaktır. İkinci strateji ise yapılar arasında kapalı hacimle doğrudan erişim sağlayacak bir bütünsel yapı kütlesi elde etmektir. Programın yoğunluğunun yarattığı büyük ölçekli bir yapı ortaya çıkma sorununu azaltmak için ise arazideki açık mekanlara beş blok yerleştirilmiştir (A, B, C, D, ve E blok). Ağaçlar arasında konumlandırılan bu bloklar arasında kapalı alan bütünlüğü sağlamak amacıyla iki düzeyli açık ve kapalı dolaşım hacmi (bahçe içinde kapalı omurga) tasarlanmıştır. Bu omurganın zemin katında açık mekanlarla etkileşimi sağlamak için açık dolaşım (bahçe patikası) üst katında ise kapalı sirkülasyon önerilmiştir. Yapılar içindeki yataklı birimler, çalışma alanları ve özellikle güvenlikli olması gereken birimlerin ışık ve hava ihtiyacını karşılamak için bodrum ve zemin katlarda avlular ve bahçeler tasarlanmıştır. Ek yapıların mevcut yapılar karşısında uyumsuz olmaması için kat yüksekliği zemin üstü üç kat olarak önerilmiştir. Bunun yanı sıra birinci bodrum katta (alt zemin kat) güvenlik gerektiren yataklı birimler ve servis mekânları konumlandırılarak avlu ve bahçelerden faydalanmaları amaçlanmıştır.

Alanın belleğinde önemli yere sahip olan ve dönemlerine ait karakteristik özellikleri barındıran dört adet kagir yapı yarışma şartnamesinde verilenler doğrultusunda;

Amatem Kliniği A2, bahar merkezi ve sanat atölyeleri fonksiyonları için,

Pul Servisi A1, binası kreş olarak,

Kadın Psikiyatri Kliniği K1, Psikoterapi merkezi olarak,

İdari bina olarak kullanılan Süleyman Çakır Pavyonu ise yeniden idari amaçlı bina olarak kullanılması önerilmiştir.

Sağlık yerleşkesinin tasarımında yeni yapılacak olan yapılarda ve alanın genelinde alandaki doğal, kültürel ve tarihi değerler, grup nitelikli ağaçlar ve hassas eko sistem göz önüne alınarak parçalı, az katlı, geçmişin izlerine saygılı ve bugünün ihtiyaçlarını karşılayan bir tasarım anlayışı benimsenmiştir.

Bu kaygılar doğrultusunda kaldırılan yapıların yerine, yoğun ağaç dokusuna zarar vermeden, yakın çevresi ile duyarlı şekilde ilişki kuracak kapalı mekan – açık alan kurgusu ile fonksiyonlara göre ayrışan farklı kotlar ile insan ölçeğinde güvenlikli bahçe ilişkileri olan yapılar tasarlanmıştır.

Alan geçmişten gelen izlerden yola çıkılarak doğu batı yönünde mevcut patika izinde ve alanın en doğusunda kuzey güney yönünde 2 önemli eksen üzerinde kurgulanıp ana mekanlar bu eksenlerde tasarlanmıştır. Alanın doğusundaki kuzey güney doğrultulu eksen ana girişlerin olduğu ve buradan alt birimlere erişim sağlayan ana koridoru oluşturmaktadır. Zemin katta acil servis ve poliklinikler gibi birimler tasarlanmıştır. Doğu batı yönündeki eksende ise kaldırılan yapıların yerine ve ağaç dokusunun izin verdiği ölçüde psikiyatri klinikleri yerleştirilmiş ana kütleye de bağlanan tüm bu klinikler bir geçit ile de birbirine bağlanmaktadır.

Yapının farklı kotlarda dış mekan ile etkileşimini sağlamak amacıyla birinci bodrum, zemin ve birinci katlardan girişler önerilmiştir. Yapı çevresinde gölge oluşturmak, zemin kata erişim sağlamak ve yapı plastiğini tamamlamak amacıyla ızgara bir çerçeve oluşturulmuştur. Ağaçlara zarar vermeyecek şekilde özel strüktürel çözümler ile bu geçit zaman zaman ağaçların denk geldiği yerlerde geri çekilmeler yapmakta yine ağaçların izin verdiği yerlerde de çıkmalar yaparak ortak sosyal alanları içerisinde barındırmaktadır. Bu geçit aslında projenin ana omurgasıdır.

Bu kütleler her ne kadar ayrı birimler olsalar da kendi özel bahçe kullanımları var ama ana omurga ile hem alt kottan hem üst kottan A blok yapısı olan ana kütledeki önemli birimler ile bağlanmaktadır.

Çağdaş, bütüncül bir tasarım anlayışla ve alanın tüm potansiyellerinin değerlendirilerek mekânsal kalitenin yükseltilmesi amacıyla yataklı kliniklerde kapalı mekânların tasarımı ile açık alanların ilişkisi maksimumda tutularak farklı kotlarda özel, korunaklı iç bahçeler, yeşil teraslar tasarlanmıştır.

Öneri A Blok; Alanın sunduğu durumdan dolayı parçalı ama kolay algılamayı ve rahat erişimi sağlayacak düz bir aksla bağlanmaktadır.

-2.kat 1765 m² : laboratuvar

-1.kat 3880 m² amatem erkek kliniği

Zemin Kat 3522 m² acil servis, erkek psikiyatri

1.kat 3820 m² Nöroloji servisi, yoğun bakım ünitesi, amatem kadın kliniği, çematem kliniği

2.kat 3750 m² Poliklinikler

3.kat 3180 m² Poliklinikler

-1, zemin ve 1.katlarda doğrudan bahçe ilişkisi kurması için yataklı klinikler olarak tasarlanmış parçalı olması da insan ölçeğinde, düzayak özel bahçelerin olmasını sağlamıştır. 2. ve 3.katlarda da poliklinikler vardır.

Öneri B Blok; erkek psikiyatri kliniğinden oluşmaktadır.

Öneri C Blok; erkek psikiyatri kliniğinden oluşmaktadır.

Öneri D Blok; Kadın psikiyatri ve çocuk ergen psikiyatri kliniğinden oluşmaktadır.

Öneri E Blok; Nöroloji Kliniği (N1) olarak hizmet veren tek katlı Ziyaeddin Erim Çocuk Pavyonunun yerine konumu dolayısıyla diğer yataklı ünitelerden uzakta özellikli yataklı olarak adlandırılan Amatem Anne ve Bebek Kliniği ve Erkek Rehabilitasyon merkezi ve Amatem Kapalı kliniğinden oluşmaktadır.

Alandaki iki adet tescilli ahşap yapı sosyal ve kültürel amaçlar doğrultusunda işlevlendirilerek üç katlı ahşap köşk restoran, tek katlı ahşap köşk ise acil servisin olduğu bahçede kafe olarak belirlenmiştir.

Yapılardaki malzeme seçimleri ve yapı teknolojileri çevre dostu yaklaşımlarla tasarlanmış bu aynı zamanda da güvenlik sağlamıştır. Yapı dış mekânında çift cidar oluşturan güneş kırıcı önerilmiştir. Kullanıcıların güvenliği için korumalı pencereler gerektiğinden pencere dışında 20cm. mesafede dikey güneş kırıcı elemanlar önerilmiştir. Güneş kırıcı sistemde çelik taşıcıyı destekli kaplamalı alüminyum profiller önerilmiştir. Hem güvenlik hem de uygun gölge ve ışık dengesi sağlamak için profiller arasında 20cm. genişlik hesaplanmış ve buna göre dış cidar yapısı oluşturulmuştur.

Programa uygun hacimler elde etmek, depremsellik ve yapım maliyetleri dikkate alınarak yapının dikey taşıyıcı sistemi 7m*7m aralıklı ızgara betonarme sistemde önerilmiştir. A blok güneydoğu şeridinde kolon aralıkları 7m.*9,50m. Akslarına yerleştirilmiştir. Kolonların kesit boyutları 55cm*55cm. ölçülerinde hesaplanmıştır. Döşeme boyutu, iklimlendirme ve diğer tesisat boyutları dikkate alınarak yapıların uygun kat yüksekliği 4m. Ölçüsünde tasarlanmıştır. Yapılarda döşeme kalınlığı 30cm. kalınlığında betonarme plak sistemden oluşmaktadır. Sarkık kirişlerin dikey boyutu 50cm. olarak hesaplanmıştır. Mekanik ve medikal tesisat için döşeme altında net 50cm. hacim bırakılmıştır. Oda ve servis mekânlarında net 3.00m. iç mekan yüksekliği elde edilmiştir. Konferans salonunun eni 12,80m, boyu ise 22,80m. Boyutlarında tasarlanmıştır. Bu mekanın üst döşemesi yerinde yapım ön gerilmeli betonarme sistemden oluşmaktadır. Konferans salonu üst mekanı personel dinlenme terası vb. amaçlarla kullanılmaya uygun tasarlanmıştır. Konferans salonu iç yüksekliği girişte 4m., sahne üstünde 8m. dir.

2. İnşaat Mühendisliği Raporu:

Yapının sistem çözümü, yapısal donatı ve malzeme seçiminde jeolojik ve jeofizik parametreler dikkate alınarak öneriler sunulmuştur. Yapılar içinde A blok iki bodrum kattan (-8.00m), yüksekliği ise 4 kattan (+16.00m.) oluşmaktadır. Yapının temel derinliği zemin gerilme parametrelerine göre radye temel kullanılacağı kabul edilerek net -8.80m., zemin iyileştirme nedeniyle brüt hafriyat derinliği -9,00m. dir. Yapıların konumlandığı yerlerin çevresinde ağaçların olması ve yapının derinliği dikkate alındığında çelik pulplunge kullanılarak diyafram perdesi önerilmiştir. Toprak altı perde duvar kalınlığı 30cm.dir. Yapılarda standart kolon aralıkları 7m*7m. olduğundan ve C40 beton kullanılması önerildiğinden uygun kolon kesiti 55cm*55cm. olarak hesaplanmıştır. Konferans salonu 12,80m*22,80m boyutlarında ve olduğundan üst döşeme için yerinde yapım ön gerilmeli betonarme sistem önerilmiştir. Yapı blokları homojen bir yapı sistemine uygun olduğundan ayrıca özel çözümler gerekmemektedir.

3. Peyzaj Mimarlığı Raporu

Bitkisel peyzaj önerileri geliştirilirken mevcut bitki dokusu, iklim ve kullanıcıların duygu durumları dikkate alınarak öneriler geliştirilmiştir. Herdem yeşil ağaç dokusuna (özellikle Pinaceae familyasına) ek olarak yaprak döken ağaçlar önerilmiştir. Kullanıcıların duygu durumlarında ferahlama, rahatlama, dinlenme, keyif almalarına katkı sağlamak için mevsimsel değişiklik gösteren uygun bir renk ve koku kompozisyonu önerilmiştir (Cercis siliquastrum, Robinia pseudoacacia, Wisteria sinensis, Tilia Cordata). Açık alan tasarımlarında farklı bahçe tipolojileri belirlenmiştir. Sanatsal üretimi ve sportif etkinlikleri teşvik edecek sanat bahçeleri, amfi tiyatro ve spor alanları tasarlanmıştır. Sağlık alanında peyzajın iyileştirici etkileri üzerinde durulmuştur. Permakültür alanları, terapi bahçeleri, duyu bahçeleri, yansıma bahçeleri tasarlanmıştır. Alanın güneyindeki boş alan ise yapı yapılmayarak tamamen açık yeşil alanlara bırakılmıştır. Ağaçlandırılarak terapi bahçeleri, hasta açık spor alanları ve personel spor alanları olarak kurgulanmıştır.

Yapısal peyzaj elemanları olarak dayanıklılık ve yapılarla uyum amacıyla yoğun kullanımlı yaya dolaşım mekanlarında brüt beton zemin döşemesi önerilmiştir. Dinlenme mekânlarında traverten döşeme önerilmiştir. Diğer açık mekânlardaki toprak zemin ve yer örtücüler göre korunmuştur. Gölgeli dinlenme ve oturma mekanları elde etmek için ahşap strüktürlü, ızgara döşeme ve dikey taşıyıcı sistem önerilmiştir.

Bahçeler birçok özelliği açısından iyileştirici ve tedavi edici olabilir. Doğal ya da doğala benzer ortamlarda açık havada olmak, güneş ışığını hissetmek, ağaçları ve çiçekleri seyretmek, su ve kuş seslerini dinlemek, bahçeyi süsleyen bahçe bileşenlerini fark etmek hastalar üzerinde stres azaltıcı etkilere sebep olur (Akın, 2006). Proje alanındaki mevcut orman dokusu insan boyutundaki kullanıcılar için dış alandan izole bir mekan sunmaktadır. Bu alan içerisinde hastaların iyileşme sürecine yardımcı olacak mekanlar yaratmak ana hedeflerden birisi olmuştur.

Kullanıcıların mevsimleri, doğayı fark etmelerini, bireysel ve sosyal davranışlarını geliştirmeyi ve duyularını harekete geçirmelerini sağlayacak mekanlar oluşturulmuştur. Bu tip iyileştirici bahçelerde, aktif ve pasif rekreasyon alanlarına yer verilerek; kullanıcılarda fiziksel rahatlama, stres azaltma, iyi olma hissini artırma, hafızalarını yenileme, fiziksel hareketliliklerini ve motivasyonlarını artırma gibi etkiler hedeflenmiştir. Proje alanının kuzeybatısında aktif ve pasif rekreasyonlara olanak veren spor alanları ve permakültür alanlarına yer verilmiştir. Suyun insan psikolojisi üzerinde olumlu etkisi tartışılamaz. Özellikle suyu seyretmek, su sesini dinlemek, yakınında dolaşmak/oturmak, doğal habitattan dolayı oraya gelecek olan çeşitli canlı türlerini fark etmek ruhsal sorunlar yaşayan hastaları daha çok hayata bağlamaktadır. Bu tip mekanlar sadece hastalar için değil, hasta yakınları, hastane personelleri ve diğer kullanıcılar için de önem taşımaktadır. Bu nedenle yaya omurgasının kenarlarında şerit biçiminde nilüfer havuzları tasarlanmıştır.

Alanın genel tasarımına yayılan çizgisel akslar bu alanda devam ettirilmiştir. Hastayı denetleyenlerin görüş açısını kapatacak büyük, perdeleyici ağaçların kullanımından kaçınılmıştır.

Bitki seçiminde dokusu, formu, yaprak ve çiçek rengi ile etkili, genellikle sakinleştirici renkte bitkiler kullanılmıştır. Bu türlerden bazıları; Lavandula angustifolia (Lavanta), Syringa vulgaris (Leylak), Jasminum officinale (Beyaz Yasemin), Rosmarinus officinalis (Biberiye), Pittosporum tobira (Yıldız Çalısı) dır.

Hastaların kendini güven içinde hissedebileceği, yalnız kalabilecekleri, kaybolmuşluk hissi oluşturmayacak, kafa karışıklığı yaratmayacak, güneşin etkisinden faydalanabilecekleri açıklık mekanlar oluşturulmuştur. Bahçede tekerlekli sandalye kullanımına olanak sağlayan aks, alanın ortasına kadar erişim sağlamaktadır. Rampaların eğimi en fazla %7 olarak öngörülmüştür.

Proje alanında mevcut doğal bitki örtüsü korunmuştur. Yapı alanına gelen ağaçların transplantasyon yöntemiyle taşınması öngörülmüştür. Toplam taşınacak ağaç oranı % 4’tür.