4. Mansiyon, Van İpekyolu Belediye Merkezi Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

Her şeyi yeniden tanımlamak zorundayız.
İnsan olmak ne demektir’den başlayarak…

Slavoj Zizek

Habermas’a göre eşitlik, insan hakları ve adalet kavramlarının ortaya çıkışı, politik sorunların akılcı tartışıldığı yer olan kamusal alanlar sayesinde olmuştu. Halk alanında bir çeşit akılcı fikir alışverişi ve eleştirel tartışma normu kılavuzdu ve kişinin tartıştığı fikirlerin gücü kişinin kimliğinden daha önemliydi.

KAMU…

Van İpekyolu Belediyesi Hizmet Binası bu fikirle yola çıkılarak öncelikle nitelikli ve güçlü bir kamusal alan olarak tasarlanmıştır. Devletle toplumun birbirlerine karşılıklı nüfuz etmeleri ölçüsünde yapı, kamunun sınırsız kullanımını destekleyerek belediye kavramını toplumun günlük yaşayışına entegre etmektedir. Yaratılan bu kamusal alan sosyal ve kültürel ölçütlerde herhangi bir ayrım gözetmeksizin herkesi kucaklamakta ve onları yapının asıl sahipleri kılmaktadır. Ayrıca, “kamusal” denildiğinde, akla ilk olarak devletin geldiği ülkemizde, devleti bir “kamu otoritesi” olarak tanımakla birlikte, devletin dışında, hatta üretilen politikaları denetleme, eleştirme işlevleriyle birlikte devletin karşısında konumlandırılmış bir “kamusal alan” anlayışının varlığı ve sağladığı olanaklar, yöneten-yönetilen ilişkisinin, hem kuramsal hem uygulamalı düzeyde incelenmesine yönelik önemli açılımlar sağlamaktadır. Devlet ile halk arasındaki ilişkide kamusallığın ve kamuoyunun konumunu ele aldığımızda, devlet, kamusallık ile kendisini halka açmaktadır. Halk da eleştirel ve aydınlanmış olma temel niteliklerine sahip bir kamuoyu dolayımıyla yanıt vermektedir.

KADIN…

Toplumumuzda hakim ataerkil aile yapısı kadının siyasal kanaat ve irade oluşumuna aktif katılımını önlemektedir. Feminizmin iki yüzyıldır mücadelesini verdiği, son dönemde yaygınlaşan özgürleşme isteği, vatandaşlık haklarının evrenselleştirilmesi çizgisinde yer almaktadır. Nüfusumuzun yarısını teşkil eden kadınların yasalarda eşitlik olmasına rağmen bu güne kadar çağdaş ve hak eşitliğine dayalı bir statü kazanamamasının en temel sebebi kadının toplumdaki algılanma biçimidir. Toplumda kadın-erkek eşitliği ve o toplumun uygarlık düzeyini belirten en önemli kriter toplumda kadının durumudur. Toplumsal cinsiyet toplumun kadına verdiği görev ve sorumluluklar, toplumda kadının nasıl görüldüğü, algılandığı ve beklentileri ile ilgili bir kavramdır. Toplumsal cinsiyet kişinin kültürel, toplumsal rolü, ruhsal-içsel tanımlanması ve onların temsil edilmesi anlamında kullanılmaktadır. Cinsiyeti doğa belirlerken toplumsal cinsiyeti kültür belirlemektedir. Kadınların erkeklere göre daha güçsüz daha değersiz görülmesi, ayırımcılığa yol açan geleneksel yaklaşımlar, kız çocuklarının eğitime bile ulaşmasını zorlaştırmaktadır. Kadın anadır, doğurgandır. Ancak tarih boyunca da kadın bu üstün özelliğine rağmen horlanmış, ezilmiş, sömürülmüştür. Cinsel kimliğinin istismar edilmesiyle birlikte kadın her konuda ezilmiş ve sömürülmüştür. “Kadının yeri evidir anlayışı” nedeniyle kadın istihdamı engellenmekte ve kadın iş gücünün % 71’i kayıt dışına itilmektedir. Van İpekyolu Belediyesi Hizmet Binası kadını toplumun en önemli yapıtaşı olarak kabul ederek, onu kent yaşamının vazgeçilmez bir unsuru olarak kültürel ve sosyal hayatın içine çekme fikriyle tasarlanmıştır. Mikro ölçekte yaratılan kent parçacığı kadını en önemli kullanıcısı ilan etmekte ve onu fikirsel ve bedensel özgürleştirecek mekânsal kurgular ile donatılmıştır. Kadının kent yaşamına, yönetime ve ekonomiye katılımını teşvik etmek amacıyla program harici fonksiyonlar yaratılmıştır. Kent Parkı ile ilişkili kermes alanı, okuma alanları, açık hava sineması gibi fonksiyonlar kadının sosyal ve kültürel konumunu iyileştirici unsurlar olarak ortaya konulmaktadır. Kadının doğrudan yönetimde söz sahibi olabilmesi için şeffaf yönetim anlayışı yapıda somut olarak hayat bulmaktadır. Şeffaf meclis sadece kadınları değil tüm toplumu söz sahibi olmaya davet etmektedir.

Kendisine eşlik etmeyen bir erkek olmadan kütüphaneye kabul edilmeyen kadınlar zamanında Virginia Woolf onlara “Para kazanın, kendinize ait ayrı bir oda ve boş zaman yaratın ve yazın, erkekler ne der diye düşünmeden yazın” demiştir. Van İpekyolu Belediyesi Kent Kütüphanesi kent kotunda kurgulanan yapısı ile özellikle kadın kullanıcıların yüksek katılımını ve sahiplenmesini hedeflemektedir ve okuma ve imza günleri gibi toplu etkinliklere olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.

YAPI…

Bu doğrultuda yapının ele alınış biçimi bina tasarlamaktan önce kamusal boşluğu tasarlamak olmalıydı. Halkın nitelikli kent kurgusundaki rolünü vurgulayacak bir açık alan düzenlemesi ile şeffaf yönetim anlayışını yansıtan ve her alanda halkın katılımına dikkat çeken bir yapı tasarımına gidildi.

Fevzi Çakmak Caddesi ve İnkılap Sokak arasında konumlanan belediye hizmet binası oluşturduğu davetkar kent boşluğu ile kent yaşamına alternatif bir sosyal ve kültürel odak olarak katkı sağlamaktadır. Farklı kotlarda oluşturulan farklı nitelikte meydanlar ve parklar ile çok katmanlı kültürel ve sosyal etkinlikleri desteklemektedir.

Zemin katta oluşturulan kent meydanı, kent parkı ile bütünleşmekte ve özellikle kadın kullanımına yönelik tartışmaya ve paylaşmaya açık mekânsal kurgular ile yapıyı devlet elinden kamu eline teslim etmektedir. Şeffaf yönetim anlayışını destekleyen şeffaf meclis kamunun katılımına açılmıştır ve kent terası ile kent parkına bağlanmıştır. Kent parkı ile kent meydanı arasında kurgulanan ekran açık hava sineması olarak işlevlendirilmiştir.

Çok amaçlı salon ve cep sinemaları gibi kültürel fonksiyonlar alt zemin katta konumlandırılmıştır. Fuaye ve önündeki kültür meydanı bir amfi ile kent meydanına bağlanırken sergi, söyleşi, gösteri gibi açık hava etkinlikleri için nitelikli bir mekan kurgusu yaratmaktadır.

Ana ofis kütlesinin kuzey güney aksı üzerine kurgulanan geometrisi ve konumlandırılışı, yapının kente yaklaşmasında etkili bir görünüm sunmaktadır. Yapının kent parkına bakan şeffaf cephesinde oluşturulan galeri boşluğu ana sirkülasyonu sağlarken çalışanlar ve ziyaretçiler için sosyal bir mekan olarak tasarlanmıştır. Aynı aks yapıya farklı yönlerden ulaşımı da sağlamaktadır.

Kente dönük ofis cepheleri, zemin katta düzenlenen birimler ve düşük avlular, çağdaş ve zengin bir çalışma ortamı sunarken aynı zamanda doğal iklimlendirme ve doğal aydınlatmaya imkan sağlamaktadır. Açık mekanlar kullanım süresini uzatmak amacıyla korunaklı tasarlanmıştır.

Van İpekyolu Belediyesi Hizmet Binası eşitlik, insan hakları ve adalet kavramlarının çıkış yeri ve politik sorunların akılcı tartışıldığı yer olan kamusal alanları odak noktası sayarak şeffaf yönetim anlayışını çağdaş ve zengin bir çalışma ortamı ile birleştirmektedir. Toplumu ve özellikle kadını yücelten anlayışın somut mekânsal kurgusu tasarımın omurgasını oluşturmaktadır.