4. Ödül, Avanos’un Yeni Köprüsü ve Çevresi Mimari Proje Yarışması

MİMARİ RAPOR

KENTSEL TASARIM VE ULAŞIM SENARYOLARI

Avanos’un yeni köprüsü ve yakın çevresi için tasarıma başlarken Eski Avanos’un algılanmaya başlandığı Fikri Sağlar Caddesi kavşağından kuzeyde Atatürk Caddesi’ne kadar olan kısmın ele alınması gerektiği düşünülmüştür. Bu kapsamda şartnamenin öngördüğü köprü güzergahı dikkate alınarak yapılan üst ölçek ulaşım ve bağlantı kararları “Yeni Ulaşım Düzenlemeleri” başlığı altında şemalarla detaylıca anlatılmıştır.

GÜNEY BÖLGE TASARIMI

Kavşaktan yeni köprü aksına kadar yolun sol tarafı mevcutta sık ağaçlarla örülü durumdadır. Buradaki doğal peyzaja yapılan küçük düzenlemelerle bu alan, köprü yolunu kullanan kullanıcılar için karşılayıcı ve hazırlayıcı bir fona dönüştürülmüştür. Ziyaretçilere ve yerel kullanıcılara hizmet edecek olan 216 araçlık 21 otobüslük açık otopark alanı köprü bağlantı yolunun hemen sağ tarafında yer alır ve eski Avanos’a giriş yapmak üzere olan ziyaretçileri davet eder.

KUZEY BÖLGE TASARIMI

Köprü tasarım alanının Orta Mahalle içerisindeki doğrultusu incelendiğinde bu doğrultu üzerinde bulunan ve korunması gereken herhangi bir yapı olmadığı gözlemlenmiştir. Köprü yolu doğrudan Atatürk Caddesi’ne uzatılarak, buna engel olacak mevcut yapıların istimlak edilmesi öngörülmüştür.Yolun sağ tarafında kalan Özel Alan 1 sınırları içerisindeki Orta Mahalle Camii, Müze (Ding) yapısı, Avanos Kız Öğrenci Yurdu binası ve Atatürk Caddesi’ne cepheli kemerli uzun bina korunarak, diğer niteliksiz yapılar ve Atatürk Caddesini kıyıya bağlayan Peker Sokak iptal edilmiştir. Bu sayede Köprü yolunun ikiye ayırdığı ve içinde dört adet korunan yapı olan net bir tasarım alanı elde edilmiştir.

TİCARİ MERKEZ TASARIMI

Kızılırmak cephesi ve köprü yolu cephesi esas alınarak tasarlanan ticari merkez, mevcut yapı izlerinden referans alarak üretilen 5x5lik gridal bir altyapıya oturtulmuştur. Özel alan sınırları içerisinde yapılaşmadan, sınır etrafına dizilen değişken büyüklüklerdeki modüler birimler, şartname esasınca parçalı 7 ayrı birim olarak konumlandırılmıştır. Orta Mahalle Camisi’nin etrafı açılarak cami, ticari hayatın etrafında döndüğü simgesel bir değer durumuna getirilmiştir. Kızılırmak’a ve yeni köprü yoluna bakan ticari birimlerin arka cepheleri, cami, müze ve iki adet kent meydanının bulunduğu özel alan sınırları içerisindeki geniş kent boşluğuna bakar. Açık oturma alanları, peyzaj alanları ve etkinlik meydanı olarak tasarlanmış olan bu kent boşluğu, dar sokaklar ile hem Atatürk Caddesine, hem kıyıya, hem de yeni köprü yoluna açılarak her yönden insan akışına izin verir. Önden ve arkadan kullanıma müsaade edecek şekilde planlanmış çift cepheli ticari üniteler, etrafındaki sokaklar, üst örtüler ve açık alanlar ile yaz kış yaşayan, küçük ölçekli bir açık çarşı, kısacası bir “arasta” görünümündedir.

KÖPRÜ TASARIMI

Köprüye ve Kızılırmak’a yaklaştıkça, köprü taşıyıcılarından esinlenilmiş aydınlatma direkleri yolun sağında ve solunda uzanmaya başlar ve seyrek aralıklarla yolun üstünde birleşerek kapalı çerçeveler oluşturur. Bu çerçeveler, özel bir mekana girildiğini simgeleyen  giriş takları gibidir ve köprünün ilk ayağından itibaren köprü strüktürüyle bütünleşerek her beş metrede bir, değişken yükseklikte çerçeveler halinde kullanıcıları çevreler. Köprünün her iki yakasındaki yaya platformunun genişliğine göre parametrik olarak hem yükseklikleri hem de genişlikleri değişen bu çerçeveler, köprünün 80. Metresinde bulunan, su içindeki ikonik ayağa gelindiğinde en heybetli halini alır. Daha kalın ve daha yüksek olmakla birlikte köprüden aşağı sarkarak betonarme ayakla birleşen Altın Oran’daki bu çerçeve, Eski Avanos’un ve Orta Mahalle’deki yeni ticari merkezinin simgesel kapısı olacaktır.

KÖPRÜ KULLANIMI

10 metrelik net araç yoluna ek olarak genişliği 2.5-7.5 metre arasında değişen ahşap kaplama konsol yaya platformları, iki yaka arasındaki yaya geçişine imkan verir ve aynı zamanda Kuzeydeki parçalı ve sokağı önemseyen ticari yerleşimin gridal yansıması olarak köprü üzerine akabilecek mobil bir ticari hayatın en önemli destekçileridir. Bu konsol platformlarda kapalı ticari birimler yerine kontrollü ve açık bir ticari – sosyal senaryonun kurgulanması, hem köprüye etkiyen stabil yükleri azaltmak, hem de köprü üzerinden algılanan Avanos panoramasını kısıtlamamak adına tercih edilmiştir.

KIYI ŞERİDİ VE PEYZAJ TASARIMI

Avanos’un aktif olarak kulanılan Kızılırmak kıyı şeritleri, mevcutta yayalar için düzenlenmiş yeşil dokusuyla dikkat çeker. YEski Taş Köprü’nün de trafiğe kapatılıp yaya köprüsüne dönüştürüleceği dikkate alındığında, tasarım alanı içerisinde kalan kıyı şeritlerinin yoğun olarak kullanılacağı tahmin edilebilir. Bu sebeple mevcut kıyı rekreasyonunun sürekliliğini bozmadan kıyı düzenlemeleri yapılması gerekli görülmüş, hem Kuzey, hem de Güney kıyı için öneriler sunulmuştur. Düzensiz kıyı formu, öncelikle minimum hafriyat ve dolgu ile düzenlenerek, organik bir kıyı şeridi haline getirilmiştir ve bu sayede tematik bir peyzaja altlık oluşturulmuştur. Üst kottaki gridal kent dokusu ile nehrin akışkanlığından ilham alan kıvrımlı kıyı şeridinin oluşturduğu tezat, fonksiyonlar arasındaki geçişi hissettirerek tasarıma kavramsal bir anlam kazandırır.