5. Mansiyon, Adana Ticaret Odası Hizmet Binası Mimari Proje Yarışması

5.Mansiyon Ata Kurt, Y. Mimar Doğancan Demir, Y. Mimar İrfan Ertiş, Y. Mimar Yardımcı: Gökçen Erkılıç, Y. Mimar

00 “TİCARİ KİMLİK”

Anadolu coğrafyasında ilk ticaret odasının kurulması 19. Yüzyıl sonlarına dayansa da, ticaret eylemini gerçekleştirenlerin oluşturduğu ilk yapılanma bu değildir. Bu yapılanmalar, beraberinde kervansaray gibi tipolojiler oluşturmanın ötesinde, çeşitli sosyal formları da oluşturmuşlardır. Bu sosyal formlar genelde bilgi alışverişinin gerçekleştirildiği, dayanışmanın ön planda olduğu, yatay organizasyonlardır. Bunların sonucunda oluşan tipolojiler de, tarihi olarak gezici bir aktivite olarak gerçekleştirilen ticaretin ve beraberindeki bilginin odaklanabileceği noktalar olarak ortaya çıkmışlardır. Günümüzde bir ticaret odasını ele alırken yine aynı bilgi dolaşımının gerçekleştirilebileceği ve odaklanabileceği mekan ve ara mekan oluşumuna, tarihi bağlamda bunun nasıl gerçekleştirilmiş olduğuna önem verilmesi gerekmektedir. 

01 ALLE/NİŞ

Kenti kuran ana cadde olan Turhan Cemal Beriker Bulvarı üzerinde yer alan arazi, konumu gereği hem bölgesel hem kentsel bir arter üzerindedir. Çukurova bölgesinde Mersin ve Antakya illerini birbirine bağlayan bu aks Adana içinde de önemli bir hareket ve bağlantı hattını oluşturur. Bu durum binanın hareket halinde deneyimlenen boyutunu kurgulanmasındaki en önemli verilerden biridir. Güney hattında bu hareket aksına yaslanan arazi, kuzeyde kentin endüstriyel mirasının bir parçası olan Milli Mensucat fabrikalarına da dokunmaktadır. Bu endüstri mirası, kentte kültür ve hafıza mekanı olarak dönüşecek olup Adana’nın 21.yy kent hayatında önemli bir kilit noktası oluşturacaktır. Arsa konumu gereği Ticaret Odası da bu iki hat arasında bir eklem noktası oluşturabilecek potansiyele sahiptir. Bu potansiyel binanın üst ölçekte bağlamına eklemlenen “alle/niş” fikrini kurgular. Yapı bir ucuna eklemlendiği bulvar binaları hattını kendine devamlı bir satıh olarak alır ve yanında bulunan mevcut yapı ile kendi arasında bir kent nişi ya da allesi oluşturur. Bu niş Bulvar ve fabrikalar bölgesini birbirine görsel ve yaya hareketi olarak bağlar.

 02 MONOLİT

Yapı kütlesi kararı bulvar cephesine ve arsanın dört kenarına yapışık bir monolitik kütle fikri üzerine kuruludur. Bu hacim bulvardaki hareketli hatta karşı dolu ve köşeli bir yapı silüeti verir. Bulvar üzerinde halihazırda bulunan yapı silsilelerinin doluluğuna da yine bir doluluk ile cevap verir. Eş zamanlı olarak tarihi merkezden, Kurtuluş Caddesi üzerinden, gerçekleştirilen yaklaşımlarda da köşeli kütlesiyle ayrıştırılabilir bir kütle oluşturur.

 03 PROGRAM VE KÜTLE

Yapının ana kütle kararı zemin ve üst katlar arası bir dolu-boş ilişkisi dahilinde kurulur, bu kurguya kamusal – kurumsal programların ayrışması ve karışması senaryoları eşlik eder. Yapının zemin katı kamusal büyük bir çekirdek olarak işler ve çok amaçlı salonu merkezi bir doluluk olarak tanımlar. Bu doluluğun çevresinde kalan yarı açık kamusal çember müze, fuaye ve kent peyzajı olarak yapının zemin kattaki iç – dış geçirgenliğini sağlar. Üstü kapalı, gölgeli bir hol ve açık alanlar oluşur.  Bu kamusal bazanın üstünde yerden yükseltilmiş ticaret odası kütlesi tam tersine merkezine özelleşmiş bir iç avlu alır ve kendine yarı kamusal ikinci bir karşılaşma hacmi yaratır. Ticari mekan olarak “han” örneğine referans verir.  Üstüste gelen bu iki dolu – boş kütle yapının ana kurgusunu oluşturur.

 04 PROGRAM

Ticaret Odası programları kamusal, yarı kamusal ve özel olan üç ana programı barındırır. Zemin kat Kamusal fonksiyonları (ana girişler, çok amaçlı salon, fuaye, müze, kamusal açık alan) barındırarak kent zemininde devamlı erişilebilen, geçirgen bir yer-yüzey kurgular. Birinci kat, giriş fuayesine bağlı bir yarı kamusal kat olarak üye işlem birimlerine ayrılmıştır. Yapının iç avlusunun zemini bu katta yer alır ve kamusal – özel birimler arası bir ara platform oluşur. Bu kat avlu boşluğu aracılığı ile üst katlarda bulunan ofisler ile bir görsel bağlantı kurar. 2 ve 3. Katlar Kurumsal birimlerin yerleştiği kademeli olarak özelleşen katlardır, üst katları ortadan yaran avlu boşluğuna bağlanırlar. 4 ve 5. Katlar  yönetim birimlerinin oluşturduğu özel hacimleri barındırır, bu birimler de görsel olarak iç avlu aracılığı ile yarı kamusal alt katlarla iletişim halindedirler.

 05 TERAS/AVLU

Avlu katlardaki esnek hareketler ile ileri geri çekilerek kendi içinde teraslar oluşturarak artiküle olur, yerelleşir. Bu teraslar oda çalışanlarının açık alanları olarak gökyüzüne açılan avluda hareketli bir mekan oluşturur. Mekan atmosferi olarak grift teraslı kent dokularına referans verirler. Güneş altında gölgeli bir avlu mekanı oluşturular. Adana’nın sıcak ve güneşli iklimi için adapte olmuş bir form oluşur.

 06 MİRAS

Arsanın kuzeyinde yer alan Mensucat fabrikaları mekânsal bir referans noktasıdır. Bu endüstri mirasının atmosferik karakteristiği, malzeme ve renkleri, mekan kalitesi bu dokuya eklemlenecek Adana Ticaret Odası yapısı için de bir referans oluşturur. Biçimsel olarak fabrikaların kırık çatılı karakteristiği ve alçak ölçeği oda binasının bazasında mimetik olarak ele alınmış, prekast beton modüller ile yükseltilmiş bir ters çatı formu oluşturur. bu kırıklı tavan hem bina dışında allede okunabilen ve fabrikalarla görsel bir devamlılık kuran aksın mekanını güçlendirir hem de zemin katta gölge  altında yürünebilen ölçekli bir alt mekan sunar.

 07 PLAN ŞEMASI

Zeminin üstünde oda birimlerini organize eden katların ortak şeması, dış çeperde ofislerin bulunduğu çember, ortada mekanları organize eden, ayıran/birleştiren çekirdek ve kapalı hacimler, bunları birbirine bağlayan esnek bir ara dolaşım mekanı, merkezde ise teras ve avlunun oluşturduğu açık hava boşluğudur. Bu mekanları esnek ve program gerekliliklerine göre her katta farklı yerelleştiren “ara mekan” kurgular. Bu mekan hem bir geçiş, hem ara toplanma, hem de bekleme mekanları oluşturan esnek bir zemin oluşturur.

 08 MALZEME, CEPHE VE SİSTEMLER

Giriş meydanı zemini, zemin kat  ve bazada brüt beton kullanılmıştır. Zeminin üstündeki katlarda malzeme renk ve doku olarak değişir. Avlunun iç duvarlarında doğal taş kullanılmıştır. Cephe ritimleri tekrar eden dikey taş bölünmeler ile avlu ölçeği küçülür. Yapının dış kabuğu mevcut endüstri mirası fabrika yapılarını referans alarak pas rengi corten lamellerden oluşan gölgeleme sisteminden oluşur. Bu lameller arkasında alüminyum giydirme cephe sistemi bulunur.

Bina zemin katta doğal ve yapay havalandırma ile temiz hava alımını gerçekleştirmektedir. Yapay havalandırma kanalları, ve elektrik altyapısı prekast beton bazanın boş kesitinin içinde bulunmaktadır. Üst katlara doğru çıkıldığında ise, binanın zemin katındaki beton strüktür yerini daha hafif ve esnek çelik bir strüktüre bırakır. Üst katlardaki havalandırma ise doğal olarak avlular ve  yapay havalandırma sistemleri aracılığıyla gerçekleştirilir.