5. Mansiyon [HAT OFFICE], Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

KENTSEL TASARIM VE MİMARİ TASARIM RAPORU

Şanlıurfa tarihsel gelişimi açısından içinde birçok farklı unsur barındırır. Yere ve iklime uygun tarihi kent dokusu çevresinde şehirleşmesini devam ettirir. Şehrin kullanılan ve işlevini yitirmiş meydanlar kentsel boşluklar olarak öne çıkar. Tarihi kent yerleşimi içinde dar sokaklar, bununla beraber çıkmaz sokaklar ve kabaltılar şehre özgü unsurlardır. Yer yer kent içindeki yeşil alanlar, Karakoyun deresi çevresinde devam eden yeşil aks, Bediüzzaman Mezarlığı çevresindeki yeşil alanlar, Balıklı Göl ve buradan kentin kuzeyine doğru uzanan Haleplibahçe Parkı kentin önemli yeşil alanları olarak öne çıkmaktadır.

“TEPE”

Şanlıurfa son dönemde yapılan kazılarla dünya tarihini yeni baştan yazan ve dünyanın en çok konuştuğu kentler arasında yer almaktadır. Göbeklitepe’nin keşfi şehrin ve insanlık tarihinin yeniden yazılmasına ortam hazırlamıştır. Yakın tarihte yapılan yeni çalışmalar Şanlıurfa’daki keşiflerin sadece Göbeklitepe ile sınırlı kalmayacağını göstermektedir. Karahantepe kazıları ve araştırmalar toprak altında keşfedilmeyi bekleyen en az 11 yeni yerleşimin daha varlığını işaret etmektedir. Keşfedilmeyi bekleyen bu alanlar Urfa’nın tepelerinden tarihe ışık tutacaktır. Bu bilgilerden hareketle tasarımın ana teması “TEPE” olarak belirlenmiştir.

Sarayönü Meydanı kent yoğunluğu içerisinde ferahlamanın ve kentsel bir boşluk oluşturmanın zorunluluklarını içinde barındırır. Zemin üzerine yapılacak her birim kentsel boşluk oluşumunu kesintiye uğratacak ve boşluğun sürekliliğine engel olacaktır. Bu sebeple meydanın ihtiyacı olacak hacimler yerin altına alınarak (-) kotta çözülmüştür. Bu karar hem Urfa’nın sıcağından korunma hem de odak noktası olacak bir meydanın konfor koşullarını artıracaktır.

YEŞİL DOKUNUN MEYDANA AKIŞI

Eski adıyla “Saraybahçesi” olarak bilinen bu alanın tarihsel belleği de göz önünde tutularak ele alınmıştır. Karakoyun Deresi boyunca uzayan kentsel yeşil aks yarışma alanında kesintiye uğramaktadır. Bu kopmanın önüne geçmek ve Saraybahçesini yeniden canlandırmak adına Karakoyun deresi boyunca uzanan yeşil aks yarışma alanının tamamına doğru uzatılarak alana dahil edilmiştir. Alanın içine uzayan yeşil aks tepe üzerinde bir yeşil örtüye dönüşür. Tasarlanan bu tepe ile tasarım alanının maksimum seviyede yeşil alan olarak kalması sağlanacaktır. Alanın çevresindeki Atatürk Bulvarına bağlanan 11 Nisan Fuar Caddesi ve 10. Sokak boyunca önerdiğimiz yeşil koridor ile Bediüzzaman Mezarlığına doğru devam ettirilerek kent için önemli olan iki yeşil aksın birleştirilmesi hedeflenmektedir.

KÜLTÜREL VE TİCARİ AKSLAR

Yarışma alanının güneybatısında kalan Urfa Kalesi ve Balıklıgöl’den uzayarak Divanyolu Caddesi, Sarayönü Caddesi ve Atatürk Bulvarı boyunca uzayıp yarışma alanına ulaşan güzergah, turistik açıdan bir kültürel aks olarak ele alınıp yarışma alanının içine dahil edilerek “KÜLTÜREL AKS” tasarıma dahil edilir. Bu aks rampa ile meydana doğru yönelip sonrasında Karakoyun Deresiyle bağlanır. Ticaretin yoğun olduğu Atatürk Bulvarı’ndan yarışma alanına alınan giriş “TİCARİ AKS” olarak ele alınır ve meydana ulaşan yaya yolu Hacı Kamil Köprüsüyle bağlanır.

Kültürel ve Ticari akslar meydana doğru alınırken (-) kota inen yollar geleneksel Urfa sokaklarından esinlenerek insan ölçeğinde ve dar sokaklar olarak meydana iner.

Ticari aks üzerinde restoran, çaycı, kahveci ve şerbetçi dükkanları bulunur. Kültürel aks üzerinde ise bir sergi salonu ve Urfa’nın geleneksel zanaatlarını içinde barındıracak kültürel bir mekan yer alır. Bu mekanda abacılık, çulhacılık, keçecilik, saraçlık ve tarakçılık vb. zanaatlere yer verilir.

IŞIK – GÖLGE

Geçmişten günümüze doğru yaşam alanları olan çadır tipi, keçi kılından çadır, otağ, Harran evleri ve geleneksel konutların üst örtü ve çatı tipolojileri analiz edildiğinde üçgen ya da eğrisel şekilde yükselen çatı ve üst örtüleri ortaya çıkmaktadır. Bu üçgen ve eğrisel şekilde sivrileşen tipolojiler tepenin altında kalan mekanların gün ışığı ihtiyaçlarını karşılamak, bu mekanları sıcaktan korumak ve zararlı güneş ışınlarına karşı önlem almak için uç kısımları açılı olarak kesilen eğrisel konik ışıklıklar tasarlanmıştır. (-) kota inerek tasarlanan ve meydana açılan mekanların ışık, mekânsal konfor ve hava kalitesini optimize edecek bu kesik konikler, yere özgü mekânsal tipolojilerden ilham alınarak tasarlanmıştır.

MEYDAN

Yarışma alanına açılan yollar referans alınarak belirlenen girişler, yarışma alanının ortasına konumlandırılan meydana doğru “KÜLTÜREL ve TİCARİ AKS” lar olarak uzanır. Bu akslar üzeri taşıyıcı olan üst örtü ve havuz ile birleştirilir. Tepenin altında kalan mekanların tamamı meydana doğru açılır. Bu sayede meydan bir odak noktası haline gelir.

HAVUZ

Peygamberler şehri olarak bilinen Şanlıurfa’da Hz. İbrahim’in önemi bilinmektedir ancak Hz. İbrahim sadece Urfa için değil insanlık açısından da önemli bir yere sahiptir. Allah tarafından kullarına gönderilen üç Hak din İbrahimi dinler olarak anılmaktadır. Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık. Bu sebeple dinlerin ortak adı İslam’dır. Her biri birbirinden farklı olarak adlandırılan bu üç dinin de amacı aynıdır. Her biri farklı zamanlarda farklı peygamberler aracılığıyla insanlara gönderilmiş olsalar da ortak çağrısı Allah’ın dini olan İslam’a davettir. Bu bilgiler ve anlatımlar ışığında tasarlanan havuzda su üç farklı kaynaktan doğar ve bu üç kaynak üç dini yani İbrahimi dinleri temsil eder. Her bir farklı kaynaktan doğan su farklı yol ve güzergahları izler. Bu durum üç farklı dinin farklı zaman ve peygamberlere gönderildiğini anlatır. Bu üç farklı güzergahta akışını tamamlayan sular en sonunda ortadaki havuza akarak buluşurlar. Bu durum ise bize İslam’ın bir özetini sunar. Üç farklı doğuş ve yoldan geçmesine rağmen üç su birleşir ve aynı olur. İslam da böyledir. Havuzda toplanan su aynı yollarla tekrar üç farklı kaynağa aktarılır ve devinim sürekli devam eder. Bu durum ise üç farklı dinin aynı kaynaktan yani Allah’tan geldiğini anlatır. Bu havuz görünür yüzünün ardındaki anlattıkları dışında, Şanlıurfa’nın sıcak havalarında ziyaretçilerine konforlu, dingin bir ortam sunarak İbrahimi bir serinlik verir.

KENT MOBİLYALARI

Kent mobilyaları olarak oturma birimleri, aydınlatma elemanları, bisiklet ve motosiklet park elemanları tasarlanmıştır. Bu tasarımlar yarışma alanı özelinde kullanılabileceği gibi şehrin geneline yaygınlaştırılabilme imkanını da içinde barındırır. Oturma birimleri ve park elemanları tepenin eğrisel hatlarından esinlenirken aydınlatma elemanları sokak aydınlatması ihtiyaçları düşünülerek dört yöne optimum aydınlatma sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.

Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması’nda Dereceye Girenler Belirlendi