1. Ödül, Sucuzade Mahallesi Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması

KENT PARÇASI

ÜST ÖLÇEK KARARLARI

MEVCUT KENT DOKUSU ÖLÇEĞİNİN ve ADA İZLERİNİN KORUNMASI

Metro hattı ve Turhan Cemal Beriker Bulvarı’nın sınırladığı eski merkez, önemli bir korunmuş eski kent dokusunun varlığını sürdürdüğü bir alanı tanımlamaktadır. Defterdarlık ve Nuri Has Pasajı yapılarının merkezini oluşturduğu bu bölgenin büyük bir kısmı kentsel sit alanı ve koruma amaçlı imar planına tabi alandır. Yeni önerilecek dokunun da bu öneme ve kent belleğine cevap verecek şekilde mevcut doku ölçeğini ve ada izlerini koruyarak üretilmesi öngörülmektedir.

ORGANİK KENT YAPISININ YENİDEN YORUMLANMASI – ÖNERİ ADALAR

Mevcut ada izleri ve sokakların düzenlenerek korunması, hem mevcutta yaşayan kent kullanıcılarının belleklerindeki algının sürdürülmesine hem de geçici kullanıcıların o kent parçasını oluşturan tarihsel ve gündelik katmanları keşfedebilmesine olanak tanımaktadır. İzlerin korunarak yeniden düzenlenmesi yönteminin pratikteki karşılığı ise kolay etaplamaya olanak tanıması ve en küçük yerleşme biriminden bölgesel hamlelere inşa ve dönüşüm hareketinin esnekliğidir.

KENDİNE YETEBİLEN KENT PARÇALARI – “SÜPER ADA”

Öneri doku, bir kaç adanın bir araya gelerek oluşturduğu “SÜPER ADA”lardan oluşmaktadır. “SÜPER ADA”lar kendine yetebilen kent parçalarıdır. İçerisinde meydanlar, parklar, sosyal donatılar, ticaret ve konut birimleri bulunmaktadır. Tipolojik olarak çalışma alanında 2 farklı Süper Ada bulunmaktadır. Bunlardan biri sit alanına komşu lineer süper adalar, diğeri ise yarışma alanının da içinde bulunduğu dönüşüm alanı süper adalarıdır. Süper adalar birbirlerine eklemlenerek kenti oluşturmaktadır.

SÜPER ADALARDA ÇEPER – “İÇ” İLİŞKİSİ

Süper Ada’ların çevresi hiyerarşik olarak daha yoğun ve işlek caddeler tarafından sınırlanmaktadır. Bu caddeler önemini geri kazanmaya çalışan eski kent merkezi içerisinde önemli arterler ve sokak kotu ticareti niteliğini taşımaktadırlar. Bu sebeple Süper Ada’ların çeperleri yoğun ticaret fonksiyonuyla çevrelenmiştir.

Süper Ada’ların iç kısımlarında ise meydanlar, açık alanlar, kültür-san-at ve rekreatif birimler ve sosyal donatılar konumlanmaktadır. Böylece mevcutta “arka bahçe” ve “metruk alan” haline dönüşmüş cadde arkası alanlar da kent yaşantısına dahil olacaktır.

BLOK TİPOLOJİLERİ

SÜPER ADA’ları oluşturan ADA tipolojileri 4 kategoride sınıflandırılmıştır. Bu tipolojiler mevcut kent dokusunun proporsiyonları ve tipolojilerinin izi sürülerek oluşturulmuştur. Bunlar; dar ve uzunlamasına parsellerde önerilen “lineer blok”, geleneksel ticaret yapıları tipolojisinin tekrarlanmasıyla oluşan “han”, mevcutta bulunan ve özellikle tescilli yapıların bulunduğu adalarda esnekliğiyle önemli bir çözüm sunan “parçalı blok” ve cadde üstü ve süper ada çeperlerinde yüksek yoğunluğu karşılayabilecek verimli “süper blok”lar olarak belirlenmiştir.

ADA ÖRGÜTLENMESİ – SÜPER ADAYI OLUŞTURAN ALT BİRİMLERİN DAĞILIMI

Her Süper Ada, önerilen blok tiplerinin bir araya gelmesinden oluş-maktadır. Blok tiplerinin birleşme prensipleri ve tiplerin o Süper Ada’ki çeşitliliği, Süper Ada’nın konumu, ilişki kurduğu eşikleri ve çeperlerine göre değişkenlik göstermektedir. Birimler tüm dokuya homojen biçimde yayılmakta, böylece kentlerin mevcutta oluşmuş organik dokusunun izi sürülmektedir. Amaç, sonradan enjekte edilen jenerik ve tek tip bina morfolojisinden uzaklaşarak, kentin çeşitliliğini sürdürebilmektir.

TASARIM YAKLAŞIMI ve ALAN YERLEŞİM KARARLARI

Üst ölçek kararlarında önerilen “Süper Ada”lardan biri olarak kente eklemlenen “MEYDAN” diğer süper adalarda olduğu gibi çepere tutunup orta alanında o adaya özel bir fonksiyon bırakmak üzerine bir hamle yapmaktadır. Çeperde yoğunlaşan yapılar Süper Ada’nın orta alanında önemli bir boşluğa imkan sağlamaktadır. Mevcut ada izleri korunarak çeperde ikinci bir katman oluşturulmuştur. Bu sayede kent belleği ve ölçeğinin izleri sürülerek tasarım strüktüre edilmiştir.

Alanın hem verimli bir ofis+ticaret işlevine sahip olabilmesi hem de bütün kente hizmet verebilecek bir meydan ve boşluğa imkan tanıması için yapı yoğunluğu çalışma alanının sınırlarında konumlandırılmıştır. Çeperde yaratılan yapı izi ilişki kurduğu ana caddelere tamamı ile temas etmekte, iç meydan yüzünde ise artiküle olmaktadır. Böylece dışarıdan sürekli bir ize sahip olan çeper, meydan ile ilişki kuran iç kısımda daha dinamik bir form almakta ve boşluk ile çeşitli arakesitler oluşturmaktadır.

Ada izleri, çeperden içeri girilen ana noktaları tanımlamaktadır. Adaların sınırlarını belirleyen yolların ana caddeler ile birleştiği noktalar ana girişler ve çeperin birincil yırtıklarının oluştuğu yerleri tariflemektedirler. İlk bölümlenmenin ardından oluşan parçalar ikincil olarak açık çekirdekler ve meydana geçiş alanları için oluşturulan boşluklarla yeniden bölünmektedir. Bu hamle hem parçalı dokuyu yarı açık elemanlar ile birbirine bağlamakta hem de meydana erişim alternatiflerini çeşitlendirmektedir. Bu boşlukların en önemli görevi ise rüzgarın hareket edebileceği koridorlar üretmektir. Bu sayede çeperin duvar etkisinin kırılması sağlanmaktadır.

Çeper yapıları, ana girişler, açık çekirdekler ve rüzgar koridorları ile parçalanmaktadır. Bu parçalanma büyük bir hamle olan yapı bandının mevcut doku ölçeğine getirilmesini sağlamaktadır. Parçalanan yapılar farklı yüksekliklerde tasarlanmış böylece hem ışık hem de rüzgarın akışı sadece plan düzleminde değil düşey düzlemde de yakalanmaya çalışılmıştır. Yapı yoğunluğu yükünün tamamını taşımayı hedefleyen çeper yapı çevre dokusuna sonradan yerleşmiş etkisinden çok eklemlenmeye çalışmaktadır. Parçalı doku sayesinde yapılar, maksimize edilen açık alanlara kendi gölgelerine bırakarak gölgelendirilmiş açık alanlar yaratılmasına da katkı sağlamaktadırlar.

Ofis ve ticaret yapılarının yanı sıra alanın gece gündüz yaşamasını ve tüm kent kullanıcıları tarafından kullanılabilir bir alan olmasını sağlayacak kültür-sanat yapıları ve çeşitli sosyal donatılar da çepere entegre edilmiştir. Ticaret ve ofis işlevlerini barındıran çeper izinde yer yer özel yapılar ile karşılaşılmaktadır. Bu yapılar hem doku ve diliyle hem de işleviyle çeperin içinde farklı karşılaşma ve toplanma alanları yaratmaktadırlar. Alanın içinde bulunan korunması gereken tarihi yapılar da özel yapı tanımının içerisinde değerlendirilerek yeniden işlevlendirilmiştir. Bu yapılar alanın ana giriş noktalarına konumlanarak eşik/simge yapı niteliği edinmişlerdir.

Çeper yapının sınırladığı MEYDAN, büyük bir boşluk olarak tasarlanmıştır. Mevcut ada izlerinin büyük bir kısmını içine alan bu açık alana her adanın içinde yer alan hafif strüktürlü gölge yapıları konumlandırılmıştır. Bu gölge yapıları içlerinde bazı kapalı pavilyonlar barındırarak meydan ve açık alana hizmet vermektedirler. Kapalı küçük pavilyonların yanı sıra yarı açık ve gölgelik alanlar da yaratan pavilyonlar bütüncül meydanın içinde yer alan ara mekanlardır. Ne yapı ne de boşluğa ait olan bu strüktürler alanın gölge kullanımına önemli katkılar sağlamaktadır. Açık strüktürlerin içerisindeki küçük kapalı alanlar da kültür-sanat-rekreasyon işlevlerini karşılayarak çeper yapılara destek olmaktadırlar.

Adana için gölge alanlar gündelik yaşantının kesintisiz devam edebilmesi için oldukça önemli mekanlardır. Tasarımda zemin kotu ticareti ve çeper yapıları için günün her saatinde gölge oluşturabilecek revak tipolojisi geliştirilmiştir. Bu sayede zemin kotunda bulunan dükkanlar ve mekanlar gün boyu aktif olarak kullanılabilecektir. Buna ek olarak meydanın içinde bulunan hafif strüktürlü “gölge yapıları” açık alandaki gölgelik alan ihtiyacını karşılamak üzere ortaya çıkmıştır. Tüm bunların yanı sıra sık dokulu çeper yapılarının birbiri üzerine, açık alanlara ve ara mekanlara düşürdüğü gölgeler de bu ihtiyacın büyük bir kısmını karşılamaktadır.

Tarihi yapılar alanın yapı yoğunluğunun bulunduğu çeper hizasında yer almaktadırlar. Biri alanın kuzeyinde Obalar Caddesi üzerinde, diğeri de güneyinde Karacaoğlan Caddesi üzerinde konumlanmaktadırlar. Özel yapı kategorisinde yer alan yapılardan biri gastronomi müzesine güneyde yer alanı ise konuk evine dönüştürülmektedir. Tavır olarak çeper yapıları üretilirken tarihi yapılara bir boşluk ile temas edilmiştir.Tarihi yapıların meydan ile olan arakesitinde ise birer adet park bulunmaktadır. Bu sayede alanın kuzey ve güney yönünde ana girişleri oluşturan tarihi yapılar aynı zamanda önlerinden park ile de bütünleşerek “park içindeki yapı”lar olarak varlıklarını sürdürmektedirler.

Genel peyzaj yaklaşımında bu iki giriş parkına ek olarak otobüs durağının olduğu küçük adada da yeşil park devam etmektedir. Gölge yapılar aynı zamanda içerisinde deck ve yeşil alanların bulunduğu peyzaj elemanları olarak da önerilmektedir.

Çeperi oluşturan yapıların zemin katları, yüksek kat olacak şekilde dükkan, restoran vb. ticaret alanları olarak kurgulanmıştır. İklimsel koşullar düşünüldüğünde açık sokak ticareti için çok da elverişli olmayan Adana bölgesi için revaklı bir “BAZA”morfolojisi öngörülmüştür. Bu baza hem üst katlardaki ticaret için ikincil bir zemin oluşturmakta, hem de zemin kat dükkanları etrafında gezilebilir bir yarı açık gölgeli alana imkan vermektedir.

Öneri yapılar, mevcut kent dokusunun ölçeğiyle uyumlu olacak şekilde, parçalı bir biraradalığa sahiptirler. Zemin kat ticaret birimleriyle entegre baza morfolojisi her ne kadar bütüncül bir dil öneriyor gibi görünse de, bazanın üstünde yer alan ikincil katman ve kütleler parçalanarak mevcut durum ile aynı proporsiyona sahip bir doku önermektedir.

Süper Ada’nın sınırını oluşturan yollar ve caddeler, MEYDAN süper adasının çeperlerini oluşturmaktadır. Bu çeper içerisinde talep edilen işlevler ve yapı yoğunluğu çözümlenmiş, alanın iç kısmı meydana bırakılmıştır. Meydanda açık alana hizmet eden hafif strüktürler yer almaktadır.

Revak altındaki ticaret yapıları kendi içlerinde çeşitlenerek daha zengin bir gölgeli alan yaşantısı oluşturmaktadırlar. Bazı yapıların revakın yüksekliğini kullanarak ikinci bir katman da oluşturması revak altında sadece zemin kotunda bir hareketin olmasını engellemektedir. Toplam 4 tipin bir araya gelmesinden oluşan revak altı yapıları açık çekirdek ve boşlukların da dizgiye katılmasıyla farklı birçok arakesit oluşturmaktadırlar.

Adana Sucuzade Kent Meydanı