- 1 Mart 2023
- 19089 defa okundu.
Balçova Cemevi
Balçova Cemevi, Nevzat Sayın Mimarlık Hizmetleri (NSMH) tarafından tasarlandı.
Proje açıklama metni:
“Türkiye coğrafyasında saklı, gizli yaşamaya çalışan Aleviler’in ibadet mekânı olan cemevleri kütle etkisi olarak cemevi olduğuna dair bir işaret taşımazdı. Ancak kütle okunaksız olsa bile iç mekan kurgusunun kendine has belirgin nitelikleri vardı. “Tütekli Tavan”* denilen bindirmeli piramidal çatı örtüsü başka tür yapılarda da olsa bile cemevlerinin karakteristik örtü sistemi olarak kabul edilir ve dışarıdan görünmeyecek şekilde diğer yapılar gibi iki ya da dört eğimli bir çatıyla örtülürdü. Kırsal kesimden şehirlere doğru, 1950’lerde başlayan göçlerle şehirlere gelen Aleviler için köyde gelenek içinde sürdürülen ve Alevi olmayanlara kapalı olan bu geleneksel ibadet mekânları, yeni koşullar içinde, okunaklı bir biçimde şehirlerde nasıl inşa edilmeliydi? Malatya’nın Onar Köyü’nde, 13.y.y.’dan kalan Büyük Ocak Cemevi yapısı ilham perimiz oldu; içi bu olan bir yapının -eğer olabilseydi- bu içi okunaklı bir biçimde ifade edecek dışı nasıl olurdu sorusuyla başladık. Tütekli tavanın piramidal formunu belirgin bir biçimde taşıyan dört eğimli kesik piramit hem Aleviler için önemli olan “dört kapı” kavramını hem de kapalılığı nedeniyle duvarlarında pencere açamadığımız “meydan”a tepeden giren ışıkla gökyüzü bağlantısını işaret ettiği için kütleyi aradığımız biçime dönüştürdü. Kütüphane ve Aşevi de planlarından gelen farklı ölçü ve biçimlerle olsa da yine tepelerinde gökyüzü olacak şekilde kesik piramitlerle örtüldü. Bütün bu birimleri birbirine bağlayan, yola tamamen kapalı, parka doğru istendiğinde açılabilen iç avlu, dönerek yapılan Alevi semahının dairesel formundan yola çıkarak biçimlendirildi. Alevilerin genel tanımlayıcı sıfatlarından biri olan ve Alevi olmayanlarca zaman zaman negatif yüklemeli olarak da kullanılan Kızılbaşlık ise inadına kızıl bir yapı yapmamızın nedeni oldu. Derdimiz gelenek üretmek değil, geleneğe tutunarak yeni bir şey yapmaktı ve şimdi, bütün bu basit, yalın akıl yürütmelerle elde ettiğimiz yapı geleneksel izlekler üzerine kurulu olsa da şimdinin bir yapısı olmasının yanı sıra zamansız bir yapı olma niteliğini taşıyor gibi görünüyor.”
Etiketler
