Buluşma Merkezi DITIB

Ağırbaş/Wienstroer Mimarlık ofisine ait Gelsenkirchen-Hassel’de bulunan Diyanet İşleri Türk İslam Birliği'ne ait “Buluşma Merkezi” adlı proje, 1984 yılında yapılmış olan 1200m2 alana sahip eski bir market binasının yenilenmesiyle oluşturulmuş bir proje.

Hatice Mert-Yunak’ın, Ercan Ağırbaş ve Eckehard Wienstroer tarafından tasarlanan Buluşma Merkezi ile alakalı metni şöyle:

9+10=19 ve Kusurluluk

Türklerin Almanya’daki geçmişine bakarak, dini ibadethanelerimiz olan camilerin de toplumla beraber zaman içinde başarılı bir şekilde gelişme gösterdiğini görmekteyiz. Özellikle son yıllarda tasarlanan ve inşa edilen camilerin modern hatları ve ince düşünülmüş kurgusal detayları bu gelişimin arkasında yatan zengin kültürel birikimin modern çağdaki yeni jenerasyonun ibadetlerini daha rahat yapabilmesine olanak sağlamaktadır.

Dini ibadet sadece camiler ile mi sınırlıdır? Eğitim, öğretim, eğlence, sosyalleşme, geleneksel aktiviteler de aslında ibadetin, dinin bir parçası değil midir?

Osmanlı kültüründen bize miras kalmış en güzel ve başarılı ibadet mekanları olan cami ve külliye birlikteliği; bize ibadetin sadece camilerden ibaret olmadığını öğretmiştir. Bir çok yapı topluluğunun biraraya gelmesiyle tüm mahallenin günlük sosyal hayatının odak noktası olmuş külliyeler, bünyesinde barındırdığı birimlerle her ihtiyaca cevap veren bir çalışma prensibine sahiptir. Bu birimlerden biri olan medreseler gençleri, çoçukları hatta her yaştan yetişkinleri eğitmek ve öğretmek, ilim yaptırmak amacıyla hizmet vermiştir. İmaretler yoksulları doyurmak yada hayırlar yapmak için hizmet veren mutfaklardı. İşte bu değerli yapı birimlerini içinde bulunduğumuz çağa, modernize ederek aynı çalışma prensibiyle bizlere kazandıran güzel projelerden birisi “Buluşma Merkezi”.

Ağırbaş/Wienstroer Mimarlık ofisine ait Gelsenkirchen-Hassel’de bulunan DiTiB (Diyanet İşleri Türk İslam Birliği)’e ait “Buluşma Merkezi” adlı proje, 1984 yılında yapılmış olan 1200m2 alana sahip eski bir market binasının yenilenmesiyle oluşturulmuş bir proje. Cami Ruhr Bölgesi’nin 1994 yılında geleneksel tarzda yapılmış minareli ve kubbeli ilk camilerinden birisidir. “Buluşma Merkezi” projesi cami ve külliye birlikteliği temel prensip alınarak tasarlanmış, geleneksel mimari tarzın ve minimalizmin biraraya getirildiği, Almanya’da külliye ruhunun hem mekansal hem işlevsel anlamda yaşatılan en başarılı örneği olmuştur. Birbiri ile harmanlanmış dini ve geleneksel bir çok detay, iç mekanlardan dış cephelere kadar kendini hissettirmektedir. 

Mimari planı incelediğimizde, ana merkezde her biri yaklaşık 250 m2 olan yanyana konumlandırılmış iki büyük çok amaçlı salonu görmekteyiz. Eğitim ve öğretim amaçlı çalışma odaları, jimnastik salonu, abdesthaneler, sosyal aktivitelerde hizmet vermesi ve “Buluşma Merkezi”nin kullanıcıları için servis yapan mutfak-çay ocağı ve temizlik odaları gibi diğer mekanlar dar koridorlar sayesinde büyük salonlara bağlanmaktadır. Küçük birimlerden iç avluya geçilen eski külliye ruhunu, bu modernize edilmiş “Buluşma Merkezi’nde” tekrar yakalamak mümkün. 

Çocukları, gençleri ve yetişkinleri çeşitli sosyal ve dini aktiviteler çerçevesinde biraraya getiren bu iki büyük avlu-salonlar aynı zamanda binanın dış çevre ile iletişimini sağlayan en vurgusal noktalar diyebiliriz. Batı ve güney cephesinin kesişiminde yer alan, eski market binasından kalan geniş açıklıklar, şeffaf malzemeler kullanılarak “Buluşma Merkezi”nin ana kapıları olarak tasarlanmış. Dış dünyaya açılan bu davetkar büyük şeffaflık, bizlere tarihi külliyelerin taç kapılarını anımsatmaktadır. Bu modern külliyenin dış cephelerindeki gizemli ana kapısı görevini üstlenen şeffaf büyük açıklıklar, aynı zamanda iç mekanlarda mükemmel bir aydınlatma kompozisyonu oluşturmuştur. 

Binanın cephelerinde yer alan farklı ebatlardaki pencereler ve açıklık sayıları da yine arkasında bazı dini gizemli kavramları barındırmaktadır. Kuzey ve Güney cephelerde 19 adet, Batı cephede 9, Doğu cephede 10 pencere açıklığı bulunmaktadır (9+10=19). Mimar burada Kur’an’ın matematiksel kodu olarak kabul edilen 19 sayısının gizemini bir metafor olarak kullanmıştır. Örneğin, Besmelenin 19 harften oluşması, Kur’an `da toplam 114 sure oluşu ve 114 sayısının 19’un 6 katı olması, ilk inen surenin 19 ayet, son inen surenin toplam 19 kelimeden oluşması gibi. Bu tür gizemli dinsel sayısal kodların saklanmış olduğu cephelerde diğer önemli bir nokta ise, binanın güney cephesinde bulunan pencerelerden birisinin pencere boşluğu olmadan yalnızca çerçevesinin bulunmasıdır. Bu; İslam dininde mükemmel bir işin bünyesinde küçük bir kusur bulundurması, yani tek mükemmel olan Allah’tır inanışının bir simgesi niteliğindedir.

Almanya’nın Gelsenkirchen şehrinde bulunan bu modern külliye diyebileceğimiz “Buluşma Merkezi” projesi kırmızı cephe rengi ile çevresindeki yeşil doğa içerisinde mükemmel bir uyum oluşturmaktadır. Cami ile “Buluşma Merkezi” önünde bulunan açık alan ise çeşitli aktivitelere, kermeslere ev sahipliği yaparak kapısına kadar gelmiş genç-yaşlı bayan-erkek herkesi kucaklamaktadır.