Eşdeğer Mansiyon, Gökçeada Lise Kampüsü Mimari Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu:

“Okul, binaların içerisindeki yarınlardır.” Dan Valentine, 1967

Gökçeada Lise Kampüsü, Ada’nın özgün karakteri, kültürü, peyzajı ve toplumsal ihtiyaçları ile kampüs kullanıcılarının temel pedagojik ve yaşam ihtiyaçlarını sentezleyen bir kurguda ele alınmıştır. Bu bağlamda hedeflenenler, Ada ölçeğinde öğrenen, üreten, yaşayan ve yaşatan bir topluluğun tasarlanan binalar ve yenilenen peyzaj ile bütünleşmesi, Ada ekolojisi içerisinde sürdürülebilir bir çevrenin oluşturulması ve toplumsal başarı için uygun ve deneyim odaklı eğitim mekanlarının sağlanmasıdır. Tasarlanan kampüs okul kullanıcılarına hizmet ederken, adanın sosyal etkileşim ve kültürel gereksinmelerine yanıt veren niteliktedir. Gökçeada Lise Kampüsü proje önerisi yerel ile modern yaklaşımları sentezleyen ve 21. yy dünyasının eğitim, yaşam, yerel ekonomi, çevre ve kültürel eğilimlerini yorumlayan bir niteliğe sahiptir.

Proje aşağıdaki mimari tasarım ilkelerini ele alarak, bunu mekansal düzene uygulamıştır.

Etkileşimli Pedagojik Mekanların Tasarımı: Eğitim mekanları sosyal topluluğu motive eden etkileşimsel alanlar ile birlikte ele alınmıştır. Bu mekanlar ada doğası ve çevresi ile kurduğu bağ ile öğrenme sürecini zenginleştirir.

Arazinin Doğal Potansiyeller İle Uyumu: Genel olarak arazinin doğal örtüsü, fidanlık alanlar, korunması gereken ağaçlar ve bitki örtüsü korunmuştur. Binaların yerleşim kararları ve yönlendirilmesi ve birbirleriyle ilişkilerinde arazinin doğal potansiyelleri daima göz önüne alınmıştır.

Öğrenci Deneyim ve Yaşam Alanlarının Yaratılması: Binaların yakın çevresinde önerilen Biolab, Biyointensif Mikro Tarım Alanları ve Atelyeler ile birlikte mimari kurgunun amacı, öğrencinin kampüs içerisinde doğal alanlar içinde üretim işlevlerini uygulaması , öğrenmesi ve deneyimlemesidir. Kampüs yakın çevresinin okul sonrası yaşam ile ilgili deneyim alanı olması projenin asıl amaçlarından birisidir.

Erişebilirlik Kapasitesinin Arttırılması: Mimari kurgu, pedagojik mekanlar, sosyal ve kültürel alanlar, spor alanları ve konaklama olanakları ile birlikte arazi üzerinde karma kullanımı amaçlamaktadır. Bu yüzden kurgu, gerek bina içi ve bina dışındaki sirkülasyon olanakları ile kullanıcının erişebilirliğini üst düzeye çıkarmayı hedeflemektedir.

Kampüs Yaşamında Sürdürülebilir Çevre’nin Elde Edilmesi: Yurt binalarının çatılarından elde edilen güneş enerjisi, jeotermal ısı pompası ile elde edilen ısıtma sistemleri, elektrik enerjisinin rüzgar tribünü ile elde edilmesi ve kullanım (gri) su olanakları ile peyzaj alanlarının sulanması gibi sürdürülebilir çevre olanakları ve süreçleri planlanmıştır.

Kampüste Prostetik Çevrenin Yaratılması: Gizli (prostetik) çevre, engellinin sınırsız düzeyde, kampüs içerisinde erişebilir olması planlama ve tasarımın önemli amaçlarından birisidir. Bu anlamda kampüs başlangıçta yaya rampası ile birlikte başlayan dolaşım kurgusuna sahip olup, tüm kampüste gizli bir çevre yaratılmaktadır.

Genel Yerleşim

Kampüs alanı Gökçeada topoğrafyasında kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Kampüs alanı kuzeyde Bademli-Kaleköy ve, batıda ise Zeytinliköy ile güneyde Konacıktepe vistasına bağlanan bir coğrafi konuma sahiptir. Alanın bu özellikleri kampüs binalarının yönlenmesi, kütlesel gelişimi ve lokal peyzajın tasarımı için önemli referans noktalarını verir.

Kampüs binaları bu duruma koşut olarak özellikle kuzey, kuzeybatı ve batı yönlerindeki vistaları referans alacak şekilde kütleleşir. Ana kütleler olan Okul ve Sosyal Merkez Binaları arazideki doğal eşikler üzerinde şekillenir ve güneyden kuzeye bir süreklilik içerisinde Ada’nın peyzajına katılır. Kampüs içerisindeki kütlesel oranlar, görsel bütünlük ve peyzaj dikkate alınarak spor merkezi kampüs alanındaki topoğrafyada doğal kot seviyesinin altında gelişir. Spor salonunun üst çeperi kampüs yeşil alanının doğal bir parçasıdır.

Binaların genel yerleşiminde mevcut doğal doku duyarlılıkla korunmuş, bu yüzden önerilen ikinci aşama alanı Lise Binalarının doğusunda bırakılmıştır. İkinci aşama alanının kuzeyinde , Lise Binasının doğusunda ise Sera ve Biyoloji Laboratuarı planlanmaktadır. Spor Merkezi ile Lise Binaları arasında Isıtma Merkezi, Spor Merkezi’nin doğusunda ise spor sahalarının yer alması önerilmektedir. Yurt Binaları biyo-intansif mikro tarım alanları içinde beş bloktan oluşmaktadır. Bu blokların ortasında ise blok yönetim bloğu planlanmaktadır.

Binalar ve Fonksiyonlar

Lise Binaları
Eğitim etkinliklerinin gerçekleştirildiği mekanlar olan lise binası galeriler ile oluşturulmuş bir sirkülasyon omurgası üzerinden bağlanan iki ayrı fonksiyon bölgesinden oluşmaktadır. Anadolu Öğretmen lisesi ve Endüstri Meslek Lisesi sosyal alanlar ve ortak alanları giriş katı üzerinden paylaşırken, üst kotlarda birbiri içerisine geçiş verebilen mekan gruplarını oluşturmaktadırlar. Bu mekanların açıldığı galerili sirkülasyon alanları kontrollü ancak yoğun gün ışığını tüm bina katlarına iletirken sosyal etkileşim imkanı sağlar. Giriş katındaki forum alanı öğrenciler için farklı deneyimleri paylaşma ve toplu öğrenme olanağı tanımaktadır. Giriş aksındaki yeşil rampa ve bağlandığı platform, lise binalarının etki alanı içerisinde kuzey yönündeki peyzaja yönelmektedir. Bu yaklaşım içerisinde lise binası yöneldiği vistalar ile öğrencilerin Ada doğası ve coğrafyası ile kuracağı görsel ve psikolojik bağını kuvvetlendirme amacını taşımaktadır.

Binanın giriş katında öğrenci toplantı mekanı, forum, eğitsel laboratuar mekanları, yönetim mekanları, kantin ve öğrenci dinlenme mekanları bulunmaktadır. Bu kat hem batıdan, hem de kültürel merkez ile ara noktadan yönetim girişi almaktadır. Bu binaların üst katlarında +4.00 ve +8.00 kotlarında ise sınıflar, kat bahçesi, rahat oturma alanları (soft seating) ve öğretmenler odası planlanmıştır. Lise Binaları -4.00 (31.50)’deki kotu öğrenci atelyeleri, sığınak, su depoları, teknik merkez, sistem odası, depolar, güç merkezi, jenaratör, eşanjör dairesini içermektedir. Bu kotta giriş rampası altında oluşan öğrenci yemekhanesi batıda keçiboynuzu korusu önünde ahşap bir platformla (deck) ana meydana ve yurtlar yönündeki peyzaja doğru açılmaktadır.

Sosyal ve Kültürel Merkez
Kampüsün ada halkı ile arayüzlerinden birisini oluşturan sosyal ve kültürel merkez binası okul binasının bir uzantısı olarak şekillenmektedir. Gerek okullardaki eğitim, gerek ada halkı için sosyal ve yaşamboyu eğitim etkinlikleri için kullanılacak olan sosyal merkez kampüs alanının Gökçeada merkezine en yakın noktasında yer almakta ve kampüs tören alanı ile bütünleşmektedir. Sosyal merkez okul içerisindeki kültürel ve sosyal birikimin adaya yansıtılması açısından önem taşır.

Binanın giriş katında yönetim ana girişi ile bağlantılı kütüphane, okuma salonu, kulüp odaları ve giriş holü bulunmaktadır. Bir üst kata çıkılan bu kotta, +4.00 kotunda konferans ve etkinlik salonu, fuaye, prova salonu, kulis ve depo hacimleri planlanmıştır. +8.00 kotunda ise üst fuaye, depolar ve havalandırma hacimleri bulunmaktadır. Bodrum katında ,-4.00 kotunda depolar ve eşanjör dairesi yer almaktadır.

Öğrenme-Üretme-Yaşam Alanı: Agrozone
Kampüs yaşam kurgusunun en önemli, unsuru hiç kuşkusuz Agrozone ve içerisinde yer alan yurt yapılarıdır. Adaya özgü bir yerellik içeren bu yapılar çevresinde oluşturulan tarımsal peyzaj olan Agrozone aynı zamanda hobi bahçeleri olarak değerlendirilmektedir. Bu yaşam alanının doğu sınırı tümü ile meyvalık ve bağlık olarak ele alınmış ve bu alanın karakteri ada pittoresk karakteri ile kaynaştırılmıştır. Ada yaşantısının önemli ekonomik potansiyeli olan ekolojik tarım ve permakültür kampüs alanındaki Agrozone’un var olma nedenidir.

Agrozone içisisinde yer alan yaşam alanları ise dört yurt bloğu ve bir yönetim bloğundan oluşmaktadır. Bu yapılar ada yaşamına paralel olarak iki katlı insani bir ölçek içinde yaşam vaad eden aynı zamanda yaz ayları süresince kiralanabilir, işletilebilir yapılar grubu olarak ele alınmışlardır. Beş bina doğu batı yörüngesinde tarım alanları içerisinde birbirine dezakse doğrultuda yer almaktadır. Yurtların zemin katında 0.00 kotunda, öğrenci yurt odaları, etüd odası, mescit, kantin-kafeterya, dinlenme ve TV odası, çamaşırhane ve dikiş odaları, revir ve depolar bulunmaktadır.Bu binaların birinci katında +3.50 kotunda öğrenci odaları, belletmen odası, arşiv ve idari bürolar bulunmaktadır.

Spor ve Aktivite Merkezi
Kampüs peyzajının bir parçası olarak yer alan spor merkezi, kapalı spor salonları, bina üstü peyzajı ve açık aktivite alanları ile kampüse ve ada halkına hizmet edecek şekilde tasarlanmıştır. Spor merkezi öğrencilerin yaşam alanları ve agrozone ile ilişkili şekilde sağlıklı yaşama fikrinin kampüs içerisindeki farklı bir boyutunu oluşturmaktadır.

Spor Merkezi’nin seyirci ve sporcu girişleri merkezin doğusundan ayrılmış alanlardan gerçekleşmektedir. Merkezin -3.00 kotunda bodrum katta, spor salonu, depolar, eşanjör dairesi, giyinme ve soyunma hacimleri, yüzme havuzu, giriş holü ve teknik hacimler bulunacaktır. Zemin kat 0.00 kotunda fitnes hacimleri, kafe, spor salonu yönetim ve antrenör odaları bulunmaktadır.

Okul için Ekonomik Katma Değer Önerileri
Okul Kampüsü Gökçeada içerisinde yeni ve çağdaş bir yaşam alanı olarak konumlanır. Eğitim etkinliklerinin yanısıra yenilikçi işletme modelleri ile gerek ada yaşamına, gerek okul ekonomisine katma değer sağlanır. Kampüs içerisindeki yurtlar, eğitim alanları ve Agrozone eğitim süresinin dışında yaz etkinlikleri, çalıştaylar ve turizm için ekonomik girdi yaratabilirler. Bu yaklaşım yakın gelecekte yapılabilecek Gökçeada ve agro-turizm odaklı mesleki eğitim müfredatları için altyapı sağlar.

Geleneksel ve Çağdaş Üretim Yöntemlerinin Entegrasyonu
Kampüs binaları farklı üretim yöntemlerinin yerel malzemeler ile birlikteliğini içerir. Doğal taş, ahşap gibi ada ve yakın çevresine özgü malzemeler ve yerel mimarideki yaklaşımlar ve detaylar kampüs binalarında kullanılmaktadır. Binaların kabuğundaki malzemeler ise adanın doğal yaşam ve organik topoğrafyası ve kampüs peyzajındaki yaşamın bir yansımasıdır.

Yurt binaları çelik yapım sistemi içerisinde modüler bir çerçeveye sahiptir. Çelik bina iskeleti üzerinde doğal taş ve gabion bloklar kullanılarak binalar tamamlanır. Doğal taş çeperler mekanlarda görsel, termal konforu dengelerken aynı zamanda adanın yerel taş mimarisi ile bir diyalog içerisindedir.

Erişebilirlik ve Ulaşım
Lise Kampüsünün ana girişi batıda Yalı Caddesindendir. Bu giriş bu ana caddenin ortasındadır. Bu giriş yörüngesinden rampa ile öğrenciler, lise bloklarına yönelmekte ,bu kotun altında ise öğrenci ve öğretmen yemekhanesi vardır. Lise Bloğu ile Kültürel Merkez arasında ise Ana Giriş düşünülmektedir. Kültürel Merkezin girişi kampüsün güneyinde tören alanının üzerindendir. Kampüsün güney ucunda tören alanı, statü, rölyef ve bayrak direği yer alacaktır.

Proje tüm kampüs boyunca sirküle eden bir servis yolunu içermektedir. Bu yolun ana bağlantısı Yalı Caddesi’nden gerçekleşmektedir. Bu bağlantı kampüsün güneyinde 50 araçlık otoparka erişmektedir. Ana Girişten kuzeye giden servis yolu, arsanın kuzeyinde caddeye paralel 40 araçlık bir otopark alanına giriş sağlamaktadır. Servis yolu güney yönünde yine arsayı katetmekte, Spor Merkezinin güneyinde, Spor Merkezi ile Lise Binaları arasında bu yol Isıtma Merkezine servis vermektedir. Bu bağlantının güneyinde Lise Binalarının doğusunda arazi ile binalar arasında servis yolundan da Lise Binalarının +31.50’deki bodrum katındaki teknik hacimlere bağlantı verebilmektedir. Servis yolu kampüsün güney ucunda Yalı Caddesine dik yollarla bağlanarak kampüsü terk etmektedir.

Sürdürülebilirlik Yaklaşımları

Uluslararası Sürdürülebilirlik Kriterleri ile Uyum
Kampüs Binaları adanın yerel dokusu ile uyum sağlarken teknolojik bir benchmark olarak LEED v4. NC 2013 Kriterleri ile uyumlu olarak tasarlanmıştır.

Mevcut Doğal Dokunun ve Floranın Korunması
Kampüs arazisinde bulunan mevcut koru ve ağaçlar en üst seviyede korunarak mimari ve peyzaj kararları bu doğrultuda şekillenir.

Lokal Peyzaj ve Topoğrafya ile Uyum
Gökçeada coğrafyasında kuzey-güney doğrultusunda uzanan ve adanın farklı vistalarına referans veren yeni binalar ve peyzaj dokusu uyum içerisindedir.

Yağmur Suyu-Gri Su Toplama ve Sulama Altyapısı
Kampüs ölçeğindeki yeniden kullanılabilir yağmur suları ve gri su yapılara entegre edilmiş özel toplama merkezlerinde toplanarak kampüs peyzajında ve mikro tarım uygulamalarında kullanılır.

Biyo-intansif Mikro Tarım Uygulamaları
Kampüs içerisindeki yaşam alanlarında Gökçeada iklimi ile uyumlu olarak meyve ağaçları ve sebze ekim alanları yer alır. Buralar öğrenciler için doğal yaşam, üretim ve öğrenme mekanlarıdır. Ada’nın organik tarım potansiyeli kampüs içerisinde değerlendirilir.

Temiz Toprak ve Arazi Kullanımı
Toprakları kirlenmemiş bir bölge olan Gökçeada toprağı tasarlanan kampüsteki temiz tarım ve peyzaj ile bütünleşir.

Su Verimliliği Yüksek Peyzaj Kullanımı
107 dönümlük oldukça geniş bir alana sahip olan kampüsün yeni peyzajında kullanılan bitkiler su ihtiyacı bakımından adanın iklimi, yağış rejimi ve toprağı ile tam uyum sağlar.

Yerel Malzeme ve İşçilik Kullanımı
Binanın yapımında Gökçeada ve yakın çevresinde temin edilebilen malzemeler kullanılır. Yapım ve binanın işletme maliyetleri düşük tutulurken yerel mimari referanslar kampüste yansıtılır.

Gün Işığı Kontrol Sistemleri
Kampüs binalarında görsel ve termal konforun sağlanması için bina kabuklarında güneş kontrol sistemleri yer alır. Düşük maliyetli malzemeden üretilen güneş kontrolü elemanları aynı zamanda bina kabuğunun bir parçasıdır.

İç Mekan Hava Kalitesi-Pasif ve Aktif Havalandırma Sistemleri
Okul binasındaki hava kalitesi pasif ve aktif sistemler ile yüksek tutulur. Kuzey-güney yönündeki hakim rüzgar ile binalara temiz hava alınır. Kirli hava uygun açıklıklardan dışarıya verilir.

İç Mekan Akustik Kontrol
Binada yer alan sınıf, atölye, laboratuvar ve konferans merkezindeki özel mekanlarda akustik konforun sağlanması için iç çeperlerde özel önlemler yer alır.

Düşük Karbon Salınımlı Jeotermal Isıtma Sistemleri
Programda öngörülen kömürlü ısıtma sistemi için planlama yapılırken çevresel etkisi daha az olan ve uzun ömürlü bir sistem olan “jeotermal ısı pompası” sistemi önerilmektedir. Bu sistem için gerekli olan elektrik ise rüzgar tribünü veya güneş panellerinden temin edilir.

Yeşil ve Yenilenebilir Enerji İmkanları
Kampüsün ihtiyaç duyduğu enerji için Gökçeada ekolojisi ve yenilenebilir enerji potansiyelleri ön plana alınarak rüzgar ve foto-voltaik güneş panelleri gibi alternatif enerji uygulama önerileri yer alır.

“SELE” Kampüs Bisiklet İstasyonu
Kampüs içerisinde yer alan SELE bisiklet istasyonu öğrencilere günlük kullanım için bisiklet sağlar. Bisiklet paylaşım sistemi düşük maliyetler ile sağlıklı yaşam ve ulaşım olanağı sunar.

Geri Dönüştürülebilir Malzeme Toplama İstasyonları
Kampüs içerisindeki binalara yerleştirilen istasyonlarda tiplerine göre toplanan geri dönüştürülebilir materyaller geri dönüşüm merkezinden belediyeye iletilir.

Gökçeada Lise Kampüsü Peyzaj Raporu

Türkiye’nin Toprakları kirlenmemiş ender toprak parçalarından olan Gökçeada’daki Lise Kampüsü Projesi endemik değerleri yeniden gözden geçirme fırsatı tanırken, projede tüm yerel unsurlar (doğal-kültürel) motif olmaktan çok bir tür üretim ve yaşama motivasyonu olarak değerlendirilmiştir. Tüm bu değerlendirmeler içinde öğrenci yaşantısı gerek mimari, gerekse çevre yaşantısının odağında yer alır.

Mevcut ağaç dokusu ve topoğrafya mimari programlarla birlikte yapı katmanlarının temel nedenselliklerinin baş aktörüdür. Öneri eğitim yapısı ve kütlesi mevcut ağaçlığın içerisinde farklı yaşantı tatları sunan bir ortam olarak ele alınmıştır. Kamusal meydan dışında kalan batı alanı ritmik bir zeytinlik olarak değerlendirilmiştir. Bu alan hem tarımsal kültürün bir uzantısı, hem de rekreasyonel alanın bir parçası ve öğrencinin aktif olarak yer alacağı üretim eyleminin bir parçasıdır. Mevcut çam fidanlığı içinde öngörülen araştırma serası ve üretim bahçesi yine eğitimin doğa içerisindeki uzantısı olarak ele alınmıştır.

Giriş yapısı ana meydana bağlantı veren, periferik sirkülasyonun başlangıcı, yurtlar bağlantısını kuran bir mimari unsur, aynı zamanda da taş duvarı ile kentle bir arayüz karakterindedir. Giriş cephesi boyunca yer yer taş duvarlar arasında yer alan emprenye çam dikmeler ve ritmik serviler çeper olarak eğitim kampüsünü tarif etmektedirler. Okula girişi sağlayan ve arazideki kotlar arasındaki bağlantıyı sağlayan yeşil rampa peyzaj tasarımının ana elemanlarından birisidir. Bunun dışında yeşil zeminler arasında doğal taş ve sert zeminler ile açık alan fonksiyonları ve kullanıcı sirkülasyonu sağlanırken ada köylerindeki peyzaj dokusuna referans vermektedir. Kampüs içi ulaşım gerek araç, gerek yaya, gerekse de bisiklet ile kullanılabilir standartlarda olup, tüm yapılara servis bağlantısı ve yeterli otopark alanları sunmaktadır.

Özellikle yemekhane cephesinin baktığı meydan bir keçiboynuzu (Ceratonia siliqua) korusu içinde oturarak, dinlenerek, yeme içme, çalışma ortamı sunmaktadır. Bu cephe boyunca oluşturulan rampalar hem arazinin kot sorunlarını çözmekte, hem de arakesitlerde yer alan yeşil alanlar ile eğitim yapısı filtrelenmektedir.

Ana kütleden hareketle ulaşılan spor aktiviteleri merkezi arazinin kot ilişkisinden yararlanarak üstü tümü ile doğa ile buluşan, özellikle açık spor aktivitelerinin izlendiği bir sosyalleşme alanı olarak peyzajın içinde yer almaktadır.
Kampüs yaşam kurgusunun en önemli, unsuru hiç kuşkusuz Agrozone ve içerisinde yer alan yurt yapılarıdır. Bu yapılar iki katlı insani bir ölçek içinde yaşam vaad eden aynı zamanda yaz ayları süresince kiralanabilir, işletilebilir yapılar olarak ele alınmışlardır. Adaya özgü bir yerellik içeren bu yapılar çevresinde oluşturulan tarımsal peyzaj aynı zamanda hobi bahçeleri olarak da değerlendirilmektedir. Bu yaşam alanının doğu sınırı tümü ile meyvalık ve bağlık olarak ele alınmış ve bu alanın karakteri ada pittoresk karakteri ile kaynaştırılmıştır.

Ada yaşantısının önemli potansiyeli olan ekolojik tarım ve permakültür kampüs alanındaki Agrozone’un var olma nedenidir. Ada peyzajının sunduğu bu doğal ortamda tercih edilen tüm bitkiler ada doğası içinde varolan, “bilindik”, yüzyıllardır adalı olan ve optimum su ihtiyacı olan türlerden seçilmiş olup, yüzey kaplayıcı olarak doğal çayır türleri tercih edilmiştir.

Projedenin yeni peyzajında kullanılan bitkiler aşağıda verilmiştir.

Ağaçlar: Pinus pinea (Fıstık Çamı), Pinus brutia (Kızılçam), Cupressus sempevirens pyramidalis (Akdeniz Selvisi)
Ağaççıklar: Olea europaea (Zeytin), Cerotonia siliqua (Keçiboynuzu), Malus sylvestris (Elma), Prunus amygdalus (Badem), Pyrus comminis (Avrupa Armudu), Prunus domestica (Erik), Prunus mahaleb (Mahlep)
Çalılar: Lavandula angustifolia (Lavanta), Salvia officinalis (Adaçayı), Rosmarinus officinalis (Kuşdili), Thymus sp. (Kekik), Capparis spinosa (Kapari), Myrtus comminis (Mersin), Vitis vinifera (Üzüm), Vitex agnus castus (Hayıt)
Tarımsal Bitkiler: Mısır, Balkabağı, Üzüm, Domates, Biber, Patlıcan, Soğan, Sarımsak, Patates, Nane, Kişniş, Maydonoz, Dereotu, Ayçiçeği, Enginar