Eşdeğer Mansiyon, Karabağlar Belediyesi Kamusal Açık Mekan ve Kent Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması

Yarışma Raporu

1- KENT ÖLÇEĞİ KARARLARI

Karabağlar, İzmir’in güney çıkış ana aksı üzerinde ve İzmir Körfezi’nin güneyinde yer alır. Çevre yoluna yakınlığı ve havayolu ile deniz ulaşımına doğrudan bağlantı kurabilmesi açısından, stratejik bir konumdadır. İlçenin kuzeyinden İnönü Caddesi boyunca yeraltından Fahrettin Altay-Evka 3 hattı boyunca çalışan İzmir Hafif Raylı Sistemi geçmektedir. Karabağlar, İzmir Körfezi’nin oluşturduğu mavi ekosistem ile kuzeyinde bulunan verimli tarım arazileri, çiftlikler ve ormanlık alanların oluşturduğu yeşil ekosistem arasında kalır. Sahil şeridi boyunca lineer devam eden ana yerleşim aksına yakınlığı dolayısıyla tüm kentlinin erişimine açıktır. Bu özellikleri ile ilçe, gelişim potansiyeline sahiptir.

2- ULAŞIM ve MEYDAN TASARIMI ANA KARARLARI

Mevcut imar planı kararları doğrultusunda, var olan yol genişlikleri ve kentsel kullanım fonksiyon alanları korunmuştur. Projede yapılı çevreye minimum müdahale ile, yeterli yoğunluk ve büyüklükte, kent meydanı ve birbirleriyle entegre nitelikli açık alanlar oluşturabilmek amaçlanmıştır.

Yarışma ihtiyaç programı dahilinde çözülen yeraltı otoparkına ek olarak, yol kenarında bulunan parklanmayı engellemek ve park eden araçların yarattığı yoğunluğu azaltmak için 1:1000 alan içerisinde otopark alternatifleri geliştirilerek, yeraltı otoparkları ve açık otoparklar düzenlenmiştir. Vatan Mahallesi içinde tek parça ve büyük, tanımsız otoparklar yerine noktasal konumlarda, odaklar ve çevre ile ilişkili yeterli sayıda otopark çözümü sunulmuştur. Söz konusu otoparklar mahalle dokusunda görsel kirlilik yaratmaması açısından öneri yeşil dokunun içinde oluşturulmuştur.

Karabağlar Meydanı, semtin çekirdeği olarak da nitelendirilebilecek, içinde spor, rekreasyon ve kültür etkinliklerinin yoğunlaştığı bir karşılaşma ve etkinlik alanı olarak tasarlanmıştır. İhtiyaç programında gerekli görülen kapalı otopark, yarışma alanının kuzeyinde bulunan pazar alanı ve kapalı spor salonu aksının oluşturduğu hat üzerine konumlandırılarak, tasarlanan meydanda bir “donatı omurgası” yaratılmıştır. Bu omurga, yoğun sert zemin dokusuyla meydanı kuzey-güney hattında keser. Meydanın doğu- batı doğrultusunda ise “Donatı Omurgasına” dik saplanan ve mahalle bostanı ile aktif-pasif yeşil rekreatif alanlara bağlanan yaya yolları, omurgayı destekleyici organik dokuyu oluşturur.

Kentin kimliğinin oluşumunda etkin olan meydanlar, kent kültürünün de önemli bir parçasıdır. Kentli tarafından yüz yüze iletişimin en çok yaşandığı, sosyal, kültürel, siyasal ve ticari amaçlar için kullanılan, toplumsal ve sosyal yönden dönemin önemli olaylarına sahne olan meydanlar, kentin merkezi olma özelliğine sahiptir.

İlçede, yarışma alanı dışında kalan, imar planıyla da belirlenmiş öneri yeşil alan ve parklarla entegre olacak bir meydan tasarımı ile, Karabağlar sadece semtlisi için değil, tüm İzmir kenti için yeni bir çekim merkezi haline gelecektir. Kent merkezi kimliği ile uyumlu, mahalleli ve kentlinin güncel ihtiyaçlara hizmet edebilecek şekilde tasarlanan aktif ve pasif yeşil alanlar ve destekleyici sosyal donatı alanlarıyla, Karabağ’da daha yaşanabilir ve sürdürülebilir bir çevre oluşturulması amaçlanmaktadır.

3- KAMUSAL ALAN İLKELERİ

Proje alanı mevcut durumda yoğunluklu olarak konutlarla çevrelenmiş ve güneyinde iki eğitim yapısını barındırmaktadır. Alanın kuzeyinde pazar alanına ait örtü ve güney yönüne doğru proje alanı içerisinde yer alan spor salonu düşünüldüğünde proje alanı farklı kentsel donatılar ile çevrelenmiş durumdadır. Fakat mevcut işlevlerin sürekli kullanımda olmaması sebebiyle proje alanı aktif bir kamusal alana dönüşememiştir.

Proje kapsamında, mevcut pazar ve spor yapısının doğrultusunda tanımlanan, alanın mevcut topografyasını veri alarak oluşturulan +62.00, 57.00 ve +53.50 kotlarında 3 farklı düzlem önerilmektedir. Bu 3 farklı düzlem, alanın kuzey-güney doğrultusundaki fiziksel bağlantıyı kurmaktadır. Bununla beraber doğu-batı doğrultusunda bağlantı, bu düzleme eklemlenen öğelerle kurulmaktadır. Kurulan bağlantılar ile birlikte, proje alanı içerisinde kuzey güney doğrultusundaki bağlantı bir donatı omurgasına dönüştürülmektedir. Doğu-batı doğrultusundaki bağlantı da, omurganın çevresinde yer alan aktif ve yarı aktif yeşil doku olarak kurgulanmıştır. Önerilen proje, yeşil ve gri dengesini gözeten, ilçe kapsamında oluşacak yeşil ağın merkezi konumunda yer alacak, çevre alanları önerdiği program çeşitliliğiyle birbirine bağlayacak ve yaya sürekliliğini sağlayacak bütüncül bir kurgu önermektedir.

Bu kurgu içerisinde, deneyimlenmeye davet eden, fiziksel ve sosyal bağlantılar kuran, karşılaşmalar yaratan ve bir araya gelmeyi teşvik eden, dönüşebilen bir kamusal mekan önerilmektedir.

a. Deneyime Davet etmek
Önerilen proje, yeşil bir doku içerisinde, alanın topografik özelliklerinden beslenen, mevcut Pazar yeri, spor salonu doğrultusunda alanın güneyine doğru genişleyen bütüncül bir sosyal omurga oluşturarak bir çekim oluşturmayı amaçlamaktadır

Bu omurgadan çeperlere doğru genişleyen, alanı sarmalayan, çevresindeki konutlarla entegre ve çevre sakinlerinin ve diğer ziyaretçilerin aktif katılımını sağlayacak yeşil bölge oluşturularak sosyal omurganın desteklenmesi hedeflenmektedir. Yeşil dokuyla çevrelenen ve bu sayede yarı görünür hale getirilen sosyal omurga, alanın merkezinde yer alarak, ziyaretçileri alanı deneyimlemeye davet etmektedir. Karabağlar için önerilen olası yeşil ağın odağında yer alan proje alanı sadece mahalleliyi değil ilçenin tamamını davet etmektedir.

b. Bağlantı Kurmak
Proje alanı, alanı çevreleyen işlevleri koparmaktadır. Mevcut durumda, bağlantı kuran mekanlar proje alanının kuzeyinde yer alan Pazar alanı ve onun güneyinde yer alan spor salonudur. Bu iki farklı işlev, sürekli kullanıma sahip olmadıkları için alanın bağlantı işlevini desteklememektedir. Oluşturulan sosyal omurga, alanın kuzey güney bağlantısını kuracak, farklı zamanlarda farklı programları bünyesinden barındırarak kuzey-güney ve doğu-batı doğrultusunda kurduğu fiziksel bağlantının yanında mahalle ve ilçe içerisinde de bağlantılar kuracaktır.

c. Karşılaşmalar Yaratmak
Sosyal omurga ve çevresinde yer alan işlevlerin çeşitliliği ile farklı kullanıcılar için bir odak noktası haline getirilmesi düşünülen meydan, farklı karşılaşmalar için de katalizör işlevi görecektir. Bu durum, aktif olarak dahil olunan ve farklı birlikteliklerin yaşandığı bir mekanı açığa çıkaracaktır.

4- ODAK NOKTALARI

Önerilen tasarım kapsamında, donatı omurgası üzerinde 3 farklı katman ile kent meydanı (kültür parkı), ticari işlevler, otopark, spor parkı kurgulanmıştır. Omurgaya eklemlenen yeşil alanlarda, bostan ve eğitim bahçeleri, yeşil amfi, yaşam parkı odak noktaları belirlenmiştir. Farklı ölçekte ve kullanıcıların bir araya geldiği bu noktalar, alanın genelinin sürekli bir devinim halinde olması düşünülerek tasarlanmıştır. Proje alanının ilçeyi karşıladığı noktalarda kullanıcılara davetkar bir ön-yüz oluşturması bakımından ikonik bitkilendirme yapılması ön görülmüştür.

5.1 KÜLTÜR PARKI (+53.50 ve +57.00 kotu)

Projede meydan olarak önerilen Kültür parkı, ulaşım kararları doğrultusunda taşınan otobüs durağı ile ilişkili yeni bir sert zemin üzerinden dahil olunan, kalabalık etkinliklere (tören, konser, şenlik, kermes v.b.) izin verebilecek ve kullanıcı müdahalesine açık bir toplanma düzlemi olarak tasarlanmıştır. Kültür Parkı batısında yeşil duvar, doğusunda ve güneydoğusunda modüler pergola sistemi ve kuzeyinde yer alan kapalı otopark ve otoparkın meydan cephesinde yer alan ile tanımlanmaktadır. Alanın mevcut kotları göz önüne alındığında bir çökelti olarak düşünülen Kültür Parkı, çevredeki konutlardan görsel ve işitsel olarak kısmen saklanmış, çökeltinin yarattığı kotlanma ile beraber oturma düzlemleri oluşturulmuştur.

5.2 SPOR PARKI (+62.00 kotu)

Donatı omurgası üzerinde yer alan ve Kültür Parkı ile mevcut spor salonu önündeki açık alan kapalı otoparkın giriş katını kapsayacak şekilde +62.00 kotu seviyesinde uzatılmış olup daha nitelikli bir düzlem yaratılması düşünülmektedir. Spor salonu önündeki alan farklı yaş grupları için açık hava spor ve oyun alanı olarak tekrar kurgulanmıştır. Donatı omurgasını tanımlayan modüler pergola mevcut spor salonunun cephesine de sıçrayarak alanda görsel bir bütünlük oluşturulması hedeflenmiştir. Kültür ve Spor Parkı’nda seçilen bitkilendirmeler alandaki katılımcıların görüş açısında engel oluşturmayacak aynı zamanda bölgenin iklimi gereği mevsime bağlı olarak gölge ihtiyacını karşılayak şekilde oluşturulmaya gayret edilmiştir. Spor Parkı altında 63 ve 125 araçlık olmak üzere 2 katlı kapalı otopark düzenlemesi yapılmıştır.

5.3 MAHALLE BOSTANI VE EĞİTİM BAHÇELERİ

Donatı omurgasının doğusunda, ve omurgayı doğu batı doğrultusunda kesen aksın üzerinde önerilen mahalle bostanı, mahalle ve yakın çevre sakinlerinin karşılaşmasını sağlayacak, sosyal bağlarının güçlenmesini tetikleyecek bir program olarak önerilmektedir. Bostan ile ilişkili olarak önerilen eğitim bahçeleri, deneysel tarım alanları ile açık bir deney ortamı olarak kurgulanmıştır. Alanda ayrıca çay bahçesi, piknik alanları bulunmaktadır. Buradaki faaliyetlerle ilişkili şenlik gibi etkinlikler bostanda ve Kültür Parkı’nda gerçekleşebilir. Bu yaklaşımı baz alarak alanın devamında da yılın farklı dönemlerinde farklı tarımsal katma değer üretebilen bitkilendirme yapılmıştır.

5.4 YAŞAM PARKI

Proje alanının kuzeydoğusunda yer alan yeşil alan, Pazar alanına ve konut dokusuna yakın olan konumu itibariyle yarı aktif yeşil , dinlenme, piknik ve diğer rekreatif etkinliklerin yapılacağı bir alan olarak kurgulanmıştır.

5.5 YEŞİL AMFİ

Bölgenin güney doğusundaki alanın topografik özellikleri sebebiyle, setli bir yeşil alan olarak kurgulanması, yaşam parkında olduğu gibi yarı aktif yeşil, dinlenme, piknik ve diğer rekreatif etkinliklerin yapılması ve alanın çeperindeki doğal kotlara göre düzenlenmesi düşünülmüştür.