Eşdeğer Mansiyon, PROSteel 2013 Çelik Yapı Tasarımı Öğrenci Yarışması

Van’da İlköğretim Okulu

Mimari Rapor

Neden Van?

Ekim 2011’deki depremde ağır yaralar alan ve henüz tam anlamıyla depremin etkilerini atlatamayan Van’da en ciddi hasar eğitim yapılarında oluştu. Depremin üstünden bir seneden fazla zaman geçmesine ve konut yapımındaki ciddi atılıma rağmen hala konteynerlerde ders işleniyor olması dikkat çekici bir durum olarak yorumlandı ve “çelik strüktürle kurgulanacak bir ilkokul tasarımı” başlığında, alan seçiminin en önemli faktörü haline geldi. Kamusal bir yapı olarak yorumlanabilecek ilkokul yapısı, deprem bölgelerinde çelik imgesinin kuvvetlendirilmesi açısından doğru bir örnek olacaktır.

Proje alanı olarak, Van’ın Cevdet Paşa Mahallesi’nde yer alan, 2011 depreminde ağır hasar görmüş ve halihazırda konteynerlerde eğitim öğretime devam edilen bir okulun bulunduğu alan seçilmiştir. Önerilecek projenin, mevcuttaki problemlere ve birçok farklı sosyal ihtiyaca cevap verebilecek nitelikte olması hedeflenmiştir. İstenen 8 yıllık ilköğretim okulu programına, civardaki konut bölgesinde ihtiyaç duyulan “anaokulu” işlevi de eklenmiştir.

Tasarım Kararları

Tasarıma başlarken, Türkiye’deki tipik bir ilköğretim okulunun zihnimizde yarattığı etrafı asfalt kaplanmış bir oyun alanı ve etrafı yüksek duvarlarla çevrili, dikdörtgen bir şemanın yarattığı, yaratıcılıktan ve iletişimden uzak mekanların tam tersine olabildiğine şeffaf, birbirini gören mekanlar ve ortak alanlar ile öğrencilerin birbirleriyle ve doğayla etkileştiği, karşılaşma ve kesişim noktaları yaratmak amaçlandı.

Yapı; sosyal alanlar, arayüz, derslikler ve anaokulu işlevleri parçalanarak tekrar kurgulandı. Çok amaçlı salon, spor salonu, kütüphane ve atölyelerin (dışarıdan kullanıma izin verecek sosyal alanlar) yer aldığı yapılar, arayüz olarak adlandırılan idare, laboratuvar, proje odaları ve toplanma alanı olan iç bahçenin bulunduğu yapı ile dersliklerin bulunduğu yapıya bağlandı. Çok amaçlı salon ve sergi/fuaye alanı, sanat atölyeleri (resim, heykel, seramik)ve müzik atölyesi ile ilişkili tasarlandı. Sosyal alanların, koridorlarla, kantinle görsel iletişim sağlayabilmesi amaçlandı.

Yemekhane kütlesinin, bütün bahçeyi iki parçaya ayıracak şekilde konumlandırılması ile bahçe, 1.kademe ve 2. kademe öğrencilerinin iki farklı bahçe olarak kullanabilecekleri şekilde tasarlandı. Anaokulu, ayrı bir giriş ile ulaşılabilecek şekilde ve kendine ait bahçesiyle birlikte tasarlandı.

Çevre İlişkileri

Proje alanı, konut bölgesi içinde yer almakta ve civarında sosyal donatı olanaklarının (toplum kültürüne, iletişimine, eğitimine ayrılan işlev yapılarının) yer almadığı göze çarpmakta. Bu sebeple yapı ‘okul’ değil, çok amaçlı ‘eğitim’ tesisi olarak düşünüldü. Sosyal alanlar, yaratılan bir kamusal alandan ulaşılabilir şekilde tasarlandı. Böylece çok amaçlı salon, spor salonu, kütüphane ve atölyeler öğrenim saatleri dışında ve öğretim sezonu dışında boş kalmak yerine çevrede yaşayan tüm insanlara hizmet edebilir.

İklim/Yönlenmeler/Ekoloji

Kış aylarının uzun, yaz aylarının da kısa yaşandığı Van’da, güneş ışınları dört mevsim boyunca etkisini gösteriyor. Yılda yaklaşık 300 gün, günde ortalama 7 saat 36 dakika güneş alması nedeniyle Türkiye’nin en fazla güneş alan illeri arasında, güneşlenme şiddeti bakımından ise ikinci sırada yer alıyor. Bu sebeple derslikler en uygun yön olan güneydoğuya yönlendirildi ve güneş enerjisinden en yüksek düzeyde faydalanılması için güney cephesinde derslikler arasına yerleştirilen kış bahçeleri (cam kütleler) içerisinde ısınan hava ile koridorlar ve dersliklerin ısıtılması, yaz aylarında ise kış bahçeleri açılarak binanın serinletilmesi düşünüldü. Cam kütlelerde, ısı kaybını %40 oranında azaltan low-e cam seçildi. Bu camlar, yapılarda içten dışa ısı geçişini azaltarak ve güneş ısısının yapı içine girişini yüksek tutarak ısıtma giderlerinde tasarruf sağlar. Ayrıca, dersliklerin güneye bakan çatılarında güneş panelleri kullanılması öngörüldü. Kuzey cephesine teknik ve ıslak hacimler yerleştirildi ve minimum açıklık ile soğuk havanın kötü etkilerinden korunmak amaçlandı. Yarı saydam cephelerde, yarı saydam profilit kullanıldı. Profilit, kışın gelen güneş ısısının büyük bir oranda binanın içerisine geçmesini; tam tersi yazın da güneş ısısının büyük bir kısmının dışa yansıtılmasını sağlar. Ayrıca iki profilit arasında kullanılan wacotech transparan yalıtım malzemesiyle görsel iletişimin engellenmemesi ve ısı yalıtımı sağlandı. Saydam olmayan yüzeylerdeçinko metal paneller kullanıldı.