Eşdeğer Mansiyon, Şişli Halide Edip Adıvar Külliyesi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

1. Konum

Kentsel bölüntü niteliğindeki çevre yolunun etkisiyle şehrin güneyinden ayrılan Şişli, şehrin en önemli ekonomik ve kültürel merkezleri arasındadır. Proje alanı, Piyalepaşa Bulvarı’ na yaslanan, Halide Edip Adıvar Caddesi’ nde cephesi bulunan ve konut adaları arasında kalmış bir parseldir. Arazinin güneyinde bulunan park bünyesinde barındırdığı sağlık ocağı, Ptt, mahalle muhtarlığı ve spor tesisi ile yarışma arazisini işlevsel olarak tamamlar niteliktedir.

2. Kentsel Yaklaşım

Külliye, ibadet mekanı kimliğinin yanı sıra, sosyal işlevli mimari programıyla da, hem amacına hizmet eder, hem de konumlandığı bölgeyi kent hayatına katabilir. Önerilen proje de binanın konumlandığı alan itibariyle;üzerinde bulunulan kentsel akslarla ilişkilendirilen bir yaklaşım sergiler.

Yapı, bulunduğu araziyle bütünleşmiş olarak mahalle ölçeğinde bir çekim noktası oluşturmayı öngörür, mimari programını arazi içinde ‘parçalı bir baza’ şeklinde konumlandırarak farklı seviyelerdeki açık alanları birbirine bağlar. Bu baza, çevredeki sokaklar arasında ulaşım sağlayan geçitlerle parçalara bölünür. Arazinin çevre mahallelerden ulaşılabilirliğinin etüt edilmesi sonucu yapı arazisindeki yönlenmelere karar verilir.

Yerle bu derece parçalı ilişki kuran baza yapısal sınırı toprakla kurduğu ilişkiyle bir yandan muğlaklaştırırken, ibadet kütlesinin üzerine oturduğu zemini meydana getirir. Halide Edip Adıvar Caddesi’ ne bağlandığı noktaya cephe veren, yapıya girişin mekansal kontrolünü sağlayan bu kısım, ibadet mekanının ana yüzüdür.

Kentsel veriler ile oluşturulan parçalı, katmanlı baza farklı kotlardan kent kullanıcısına hizmet veren avlular oluşturmaktadır. Külliye programındaki birimlerin, avlu ile ilişkisi, kentsel akslarla kurgulanarak, birbirini beslemesi amaçlanmıştır. Farklı kotlardaki avluların oluşumu ibadet mekanı ve sosyal alan kullanıcısı arasında ilişkiyi besler. İbadet vakitlerinde de avlular yaya iletişimini yapı içerisinde sürekli kılar.

3. Kubbe

Büyük ve tek bir hacim yaratmaya çalışan cami tipolojisi baz alınarak, projede kolonsuz bir ibadet mekanı oluşturulmuştur. Örnek yapılarda zamanının strüktürel imkanlarıyla oluşturulan kubbe elemanı, günümüz yapı teknikleriyle, benzer bir hissiyatı oluşturabilecek biçimde tasarlanabilir. Projede ise, ibadet mekanı kubbe elemanından bağımsız olarak çelik / ahşap melezi bir çoklu kiriş sistemi ile oluşturulmuştur. Bu şekilde, kent belleğine yerleşmiş kubbeli cami görselinin iç mekan hissiyatına yaptığı katkı korunmuş fakat kütlenin kendisi, bu görselin etkisinden arındırılmıştır.

4. Minare

Görsel belleklerimizde yer alan minare imgesi, bu yorumda, yalnızca simgesel bir yapı elemanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple, projede, minare yerine şerefe aydınlatması, minarenin nirengi noktası özelliğini üstlenerek cami yapısının en üst noktasında çevrelemiştir.

5. İbadet Mekanı

Mihrap duvarı, doğal aydınlatma ve yöneldiği ana caddenin karmaşasını iç mekana aktarmaması amacıyla, yarı geçirgen bir taş örgü sistemi ile tasarlanmıştır. Kadınlar mahfili, son cemaat mekanının saçağı olacak şekilde, mekansal tasarruf için son cemaat yerinin üstünde konumlandırılmıştır. Örneklerde cenaze namazı genellikle korunmasız alanlarda kılınırken, projede bu işlev, sokak içerisine alınarak, bir çatı altında ve korunaklı bir ortamda gerçekleşmesi sağlanmıştır.

6. Sosyal Mekanlar ve Avlu

Lojmanlar, gasilhane, ıslak hacimler, dernek odaları ve çekirdekler arasında kalan parçalı sokak, mevcut külliye örneklerinin vurgusu olan avluyu oluşturmuştur.
Gasilhane Bahçecik sokak araç girişine yakın konumlanarak cenazenin taşınmasında karşılaşılacak ulaşım sorunları engellenmiştir. Cenaze namazı sırasında kullanıcıların iklim şartlarından olabildiğince az etkilenmesi amacıyla alt bazadaki avlu da kılınması önerilmiştir.Toplu iftar yemekleri gibi kamusal aktivitelerin de bu mekanda yapılması planlanmıştır. Derslikler ve eğitimci odaları alt bazadaki avlu etrafına, gün ışığından da yararlanacak şekilde yerleştirilmiştir.