Eşdeğer Ödül, Baumit “Sağlıklı Bir Yaşam Alanı Olarak Ev” Tasarım Yarışması 2023

Zeynep Berika Özcan, Melek Kaptan, Pınar Afra Özcan'ın CO-HOUSE isimli projesi, Baumit "Sağlıklı Bir Yaşam Alanı Olarak Ev" Tasarım Yarışması 2023'te eşdeğer ödül kazandı.

CO-HOUSE PROJE RAPORU

Ev, en temel ihtiyaçlarımızdan biri olmanın yanı sıra kendisiyle en çok baş başa kaldığımız, gün içinde ondan ayrıldığımız ve ona geri döndüğümüz, birçok anıya sahip olan böylece belleklerimizde en çok yer edinen mekandır. Ancak yaşanan ekonomik krizler, iklim krizleri, savaşlar, doğal afetler ve bunun sonucunda oluşan yoksulluklar varken bu ev tanımının herkes için adil bir tanım olmadığını düşünmekteyiz. Bu sorunların varlığı ve etkileri göz önüne alındığında konut, günümüzde ne bir ev ne de bir yuva tanımına karşılık gelmektedir. Çoğu zaman bireylerin içinde yaşayabilmesi için bile üretilmeyen bir ürün, bir meta haline dönüşmüştür. Bu meta hali devam ettikçe dünyada kullanıl(a)mayan konut sayısı artacak ve sağlıklı konuta erişebilen nüfus sayısı hızla azalacaktır.

erişilebilir konut söz konusu olduğunda erişilebilir konut tanımının yaşanan eşitsizliklerle ve adaletsizliklerle oldukça ilgili olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Günümüzde sınıfsal farklılıkların, ayrışmaların, ötekileştirmelerin yaşandığı bir yer haline gelen ev; öğrenci, yaşlı, evden atılan, ekonomik geliri olamayan, ev içi şiddet gören kişiler gibi birçok kişinin sahip olduğu eşitsizlikleri tekrar tekrar üreten bir mekan haline gelmektedir. Doğal afetler yaşandığında bu afetlere dayanıklı bir konutta yaşayabiliyor olmak bile sınıfsal bir hal almışken sosyal ve psikolojik sağlığı var eden, sadece eve değil yere aidiyet oluşturan, sosyal bağları güçlendiren, dayanışmayı var eden, birlikte var olmamızı sağlayan ilişkileri kurduğumuz bir mekânda bulunmak tamamen imkansız hale gelmektedir. Oysa birlikte var olabilmek, birbirimizin fikirlerine temas edebilmek, birlikte ses çıkarabilmek, sağlıklı bir birey olabilmek için asıl gerekliliklerden birkaçıdır. Dolayısıyla bu tür mekanlara erişebilmenin sağlık hâlimizle simbiyotik bir ilişkisi vardır.

Avlu, kendi boşluğu ve çevresindeki doluluklarıyla, çevresinde kurduğu ilişkilerle ve eşitsizliklere karşı oluşuyla bu ilişkiyi kuran en önemli mekanlardan birini oluşturmaktadır. Bu sebeple Co-House’da avlunun birleştirici, yardım eden, kucaklayan özelliği tekrar ele alınarak eşitsizliklerle bireyleri ayrıştıran bir çevre değil, birleştiren bir yaşam alanı oluşturulmuştur. Avluyu tasarlarken onun öğrettiklerini, doluluk ve boşluk ilişkisinin getirdiklerini, kullanıcıların psikolojik/fiziksel sağlıklarına olan pozitif etkisini değerlendirmemek yanlış olacaktır. Bunlardan öğrenerek evleri yalnızca konut iç tasarımı/taşıyıcı ve malzeme sağlığı üzerinden tartışmak eksik olacaktır. Evleri, birbirlerine eklenmeleri, avluyla ilişkileri, yoğun kent alanlarına kattıkları boşluklar, bu boşluk ve doluluklarda yaşanacak hikayeler üzerinden düşünmek gerekmektedir. Avluyla birlikte evlerimizdeki birlikteliği en çok sağlayan mekan olan mutfak birleştiriciliği ile tekrar var edilerek, avluyla iç içe geçirerek kolektif bir mutfak çevresinde tekrar yorumlanmıştır. Bu doluluk ve boşluklara eşlik eden bostan, çocuk/genç oyun alanı, kütüphane, kent pazarında satılabilecek ürünlerin hazırlandığı böylece kullanıcılara ekonomik gelir sağlayan atölye alanları, açık hava sineması gibi etkinlikleri var edebilecek amfi alanı gibi alanlar modüller arası ilişkilere eklenmiştir.

Proje alanı olarak İstanbul’un en yoğun/sıkışık/kaotik kent yaşamına sahip bölgelerinden biri olan Fatih seçilmiştir. Fatih’in sahip olduğu yapı stoğu nasıl daha farklı oluşturulabilir, farklı yaşamlar ve hikayeler nasıl oluşturulabilir tartışılmıştır. Proje tasarlanırken alandaki bir ada tamamen boşaltılarak farklı birleşim potansiyelleri/boşluk ve doluluklar/ avlu ve yaşam olasılıkları değerlendirilmiştir. Çevredeki park, cami, kent pazarı, spor salonu gibi alanlar göz önünde bulundurularak ilişkiler kurulmuş, farklı kotlarda dahil olabilmek için çıkmalar/taşmalar oluşturulmuştur.