Eşdeğer Ödül, “Bodrum’da İki Meydan Bir Cadde” Kentsel Tasarım ve Mimarlık Öğrencileri Yarışması

...Kent boşluğu kent içerisinde, insan ölçeğine bağlı olarak algılanan, sınırsız bir boşluğun sınırlandırılmasıyla elde edilen ve üzerinde mimari unsurları barındıran özellikli bir mekandır (Gülmez, 1996). Bu bağlamda kent boşluğu(-ları) bir kentin kendini var etmesini sağlayan en önemli yapı taşlarından birisi olmakla birlikte, kentlinin sağlıklı bir biçimde toplumsallaşabilmesi için ihtiyaç duyulan zemini oluşturma potansiyelini içinde barındırır...

// Bodrum’a Genel Bakış

Bodrum antik dönemden bugüne varlığını sürdüren en eski yerleşim yerlerinden biridir. Bu özelliğini denize kıyısı ve coğrafi dokusuyla desteklemektedir. Aynı zamanda farklı medeniyetlere ev sahipliği yapması Bodrum’un zengin bir kültürel çeşitliliğe sahip olduğunun göstergesidir. Bodrum’un kent kimliğini oluşturan doku ve malzeme farklılıkları, dar sokakları ve avlulu evleri ile bulunduğu bölgede özgün bir yere sahiptir. Özellikle 1930’lu yıllarda Halikarnas Balıkçısı olarak bilinen Cevat Şakir Kabaağaçlı Bodrum’un tanıtılmasında büyük katkıları olmuştur. 1945 yılında yaptığı “Mavi Yolculuklar” adlı deniz yolculuğu ile Bodrum’un tanıtımında önemli rol oynamıştır.

Zamanın ve yaşam şekillerinin değişimi her konuda olduğu gibi mekanın değişimini de beraberinde getirmektedir. Bu durum yakın zamana kadar Bodrum’u da etkilemiş ve kente yapılan turizme yönelik hamleler ile birlikte çoğu kentin yaşadığı kontrolsüz yayılma politikası burada da etkisini sürdürmüştür. Özellikle 1960‘lı yıllardan sonra Bodrum’un turizm ile tanışmasıyla yapılaşma artmış ve özgün geleneksel kent dokusu değişime uğramıştır. Hem kent merkezinde hem de tüm yarımadada yaşam alanı gittikçe daralmış ve beraberinde yerleşim yerleri birbirinden ayırt edilemez duruma gelmiştir. Kente ait olan ortak kamusal zemin eksikliği de zamanla ortaya çıkmaya başlamıştır.

// Yarışma alanına yönelik Tespitler

Yarışma sınırları içerisinde kalan Belediye Meydanı, Adliye Cami ve Cevat Şakir Caddesi’nden gelen çarşı aksıyla beraber yoğun sirkülasyonun olduğu bir kesişim noktasıdır. Özellikle yaz aylarında turistik noktalara yakınlığı nedeniyle bu alandaki insan sayısı artmaktadır. Bu durumda bölgede alınacak kararlar, kentin geleceğini etkileyen ve sosyal anlamda da dönüştürebilen bir potansiyele sahiptir. Önerilen yaklaşımda burada açılacak kent boşluğu kamusal zemin alanını ve ortak kimlik duygusunu artırmayı amaçlamıştır.

Türkkuyusu Caddesi de bu meydanları Türkkuyusu Meydanı’na bağlayan ve kentsel bütünü oluşturan en önemli parçalardan biri olmakla birlikte iki ucu meydanlarla ilişkili bir cadde olması sebebiyle özel bir yere sahiptir. Aynı zamanda bölgedeki yoğun yapılaşmaya rağmen Bodrum’a özgü geleneksel konut dokusunun korunduğu nadir bir cadde olma özelliğini taşır. Bu anlamda tasarım öncesinde bu ölçekten bakılarak alana yaklaşılmıştır.

// Belediye Meydanı

Adliye Cami ve Halikarnas Balıkçısı anıtının bulunduğu alan, sahil ve çarşı aksının kesişiminde bulunan önemli bir geçiş noktasıdır. Mevcut durumda Adliye Cami önünden geçen aksları birbirine bağlayan düzlemde, araç yolunun oluşturduğu bir daralma söz konusudur. Bu daralma hem alanın tanımlanmasını hem de insan sirkülasyonunun geçişini zorlaştırmaktadır. Getirilen öneride araç yolu mevcut ağaçları koruyacak şekilde ötelenmiş, kamusal zemin arttırılmış ve oluşturulan peyzaj dokusuyla beraber alanın tanımlamasını güçlendirilmiştir. Mevcutta bulunan Halikarnas Balıkçısı anıtının bulunduğu nokta yerinde korunarak yeniden tasarlanmıştır.

Vittoria Cafe ve Ziraat Bankası yapıları Belediye Meydanı çeperinde bulunmaktadır. Vittoria Cafe yapı anlamında bölgede önemli bir yoğunluk oluşturmakla birlikte günün belirli zamanlarında  ses ve gürültü kirliliği meydana  getirmektedir. Meydanda kamusal zeminin artırılması meydana pozitif anlamda etki yapacağı öngörülerek, yapıyı yıkma önerisi getirilmiştir. Yerine yeni bir yapı oluşturmanın aksine, esnek kullanıma imkan sunan bir kamusal boşluk önerilmiştir. Bu kent boşluğu toplanma, gösteri, açık hava sineması ve kermes gibi birçok kullanım olasılıklarına imkan sunar. Mevcut durumdaki Ziraat Bankası yapısı, önerilen kamusal boşlukla birlikte çalışan, kentte yapılan etkinliklere hizmet verebilen yarı açık bir mekan olarak kurgulanmıştır. Belediye Meydanında da benzer müdahalelerle, Adliye Cami önü ve önerilen kamusal boşluktaki dil devam ettirilerek bütüncül bir meydan algısı oluşturulmaya çalışılmıştır.

// Türkkuyusu Meydanı

Türkkuyusu Meydanı tasarım yaklaşımında da Belediye Meydanı’ndaki oluşturulan doku tekrar edilmiş, Türkkuyusu Cami ve meydanda bulunan sarnıç yapısı referans olarak alınmıştır. Meydanda gerçekleştirilen, mahallelinin gündelik hayatlarına katkı sağlayacak mahalle etkinlikleri (iftar, kına merasimi gibi) tespit edilmiş ve mahallelinin böyle etkinliklere zemin sağlaması amacıyla bir alan tanımlanmıştır. Mevcut durumda bulunan çocuk oyun alanı işlevini koruyarak yeniden düzenlenmiştir. Meydana gelişigüzel park edilen araçlar kaldırılarak yine meydanın sınırında mevcut konut ve araç kapasitelerine uygun olarak araç park alanı tasarlanmıştır.

// Türkkuyusu Caddesi   

Türkkuyusu Caddesi, iki meydanı birbirine bağlayan, çevresindeki Cevat Şakir ve Neyzen Tevfik Caddelerine kıyasla daha sakin yapıya sahip, düşük yoğunluklu bir caddedir. Tasarım sürecinde bu özelliğin korunmasına ve meydanlar arasındaki bağlantının güçlendirilmesine yönelik müdahalelerde bulunulmuştur. Yapılan öneride geleneksel Bodrum evlerinin yalın ve sade dokusunun korunması hedeflenmiştir. Cadde üzerinde bulunan mevcut cepheler incelendiğinde ticari birimlere ait tabela, pano, dükkan girişleri tespit edilmiş ve yeniden tasarlanmıştır. Cadde dokusunda kötü bir görüntüye sebep olan ızgaralar zeminde tek bir çizgi olacak biçimde kurgulanmıştır. Tespit edilen tescilli yapıların insanlarda farkındalık oluşturabilmesi için bilgilendirme elemanı tasarlanmıştır. Cadde üzerinde boşluklar açılarak kamusal cepler oluşturulmuş ve analiz kısmında tespit edilen gündelik kullanım senaryoları değerlendirilerek buluşma-karşılaşma ve duraksama alanları tasarlanmıştır.