Eşdeğer Ödül, “Bodrum’da İki Meydan Bir Cadde” Kentsel Tasarım ve Mimarlık Öğrencileri Yarışması

Bodrum’un Kalbinden kılcallaşarak devam eden bir dokunuş...

PROJE RAPORU

Bu proje alanın sorunlarını noktasal müdahalelerle gidermeyi ve sorunların giderilme noktasında Bodrumun üst ölçek kararlını desteklemesini önemsemiştir. Kültür-Sanat odaklı alanı canlandırma hedefinde olan işlev önerileri ile gece-gündüz kullanımı teşvik eden, kullanıcı kitlesi olarak yerel halka ve turistlere hitap edecek bir çalışma olması öngörülmüştür. Yapılan öneriler alanı daha kullanışlı hale getirerek canlandırması ve Bodrumun kimliğini koruyarak devam ettirmesi yönünde desteklen bir fikir projesi olması amacındadır. Çalışma kentsel bütünlük, kamusal alandaki zenginlik, mekânsal bellek, kentsel mekânın hissi, erişilebilirlik, yerel dil ve özgün kent kimliği kavramlarını önemseyerek desteklemekle birlikte Bodrum’un Kalbine kılcallaşarak devam eden bir dokunuş sunmaktadır.

Üst Ölçek Kararları:

Bodrum, doğanın olağanüstü güzelliklerine sahip olan ve tarihin şanlı hatıralarına ev sahipliği yapmış yaklaşık 3000 yıllık bir yerleşim yeridir. Günümüze dek ulaşabilmiş tarihi doğal kültürel zenginlikleri, kendine has yapısı, kültürü, mutfağı, geleneksel dokusunu yaşam tarzında ve yapısal unsurlarında barındıran bir kent parçasıdır. Bin yıllar boyu, doğanın cömertliği ve kucaklayıcılığı ile farklı milletlerin kendilerine yurt edindikleri bölgede görece korunmuş tarihin farklı katmanlarına yolculuğu mümkün kılan eserleri kentin farklı noktalarında görülebilmektedir.

Var olan potansiyelleri, dokusu, yarattığı hissiyatıyla dikkat çeken Bodrum, üst ölçek kararlarında da bu yapısını koruyarak dikkat çekici bir kültür sanat merkez haline getirilmesi yatmaktadır. Bodrum üst ölçek kararlarında alanın kültür sanatı merkezi haline getirilmesi doğal ve doğaya saygılı sürdürülebilir olunması, tarihi değerlerin korunarak kente kazandırılması üzerine stratejilerini destekleyen bir fikir projesi çıkartılması önemsenmiştir. Yapılan tasarım ve öneriler hem kültür sanatı destekleyen hem de alanın mevcut sorunları giderecek öneriler olmasını amacındadır.

Üst ölçekte, Bodrumun mevcut bisiklet ve yaya rotaları çalışma alanı için önemli görülerek alanla ilişkisinin kurulması planlanmıştır. Aynı zamanda alan ile çevresini destekleyecek yaya ve bisiklet düzenlemeleri ile yeni rota önerileri sunulmuştur. Temelde Türkkuyusu caddesinin yayalaştırılması ve kentliye açılması öngörülerek çevresiyle yaya akları kuvvetlendirilmiştir. Bu kuvvetlendirmede çevredeki tescilli yapılar öne çıkarılmak istenmiş hatta alan sınırlarında kalanların birçoğu işlevlendirilmiştir.

Yeşil alanlar ve öneri olarak geliştirdiğimiz otopark alanlarının artık dönüşmüş olduğu mahalle bostanları yaya sirkülasyonunda önemli bir durak noktası olması öngörülmüştür.

Proje Detayları:

1. Proje alanı, doğal güzellikleri, tarihi ve yerel mimarisi ile dikkat çeken turizmin markalaşmış bir kenti olan Bodrum’un kalbinde yer almaktadır. Alınan kararlar ise bu kentin üst ölçek stratejilerini destekleyerek kültür, sanat, turizmi destekleyen ve ulaşım alanında yaya odaklı sorunlara çözüm getirecek sürdürülebilir öneriler sunulmuştur. Sorunlar, alan özelinde ve yere özgü olduğundan akupunktur kavramıyla ilişki kurabilen noktasal ve yerel çözüm önerileriyle çözülecektir, böylece alan tasarlanan iz dokunuşlarıyla daha etkin bir hale gelmeye başlayacaktır.

2. Proje alanı ve çevresinde yer alan tarihi değerleri olan tescilli yapıların kente kazandırılmasıyla kentsel istasyonlar oluşturulup, istasyonların oluşturduğu rotaysa proje alanından çevresine yaya akları ile kılcallaşarak yayılacaktır. Bodrum’un kalbinden pompalanıp çevresini kültür-sanat-tarihle besleyen bir alana dönüştürecektir.

3. Bodrum merkezini araç yoğunluğundan arındırmak ve Bodrum’un kalbini rahatlatmak adına Türkkuyusu Caddesi’nin yayalaştırılması bir örnek olmasıyla önem arz etmektedir. Caddenin yaya odaklı servis kullanımına açılarak araçtan arındırılmasının teşvik oluşturması planlanmıştır. Tasarımı etkileyen yayalaştırma önerisiyle alandaki muğlak sokakların açıldığı otopark alanlarının yeniden işlevler kazanarak Bodrum’un, bellekteki avlulu yapısına kavuşarak tekrar kente kazandırması öngörülmektedir.

Noktasal müdahalelerle ele alınan alanlar Türkkuyusu Meydanı, Türkkuyusu Caddesi, Belediye Meydanı olarak detaylıca incelenerek öneriler getirilmiştir.

Tasarım Kararları:

Türkkuyusu Meydanı:

Meydanın otopark alanı olarak kullanılması; sarnıcın odağını kaybetmesine, çocuk parkının sınırlar içerisinde olup etrafının düzensiz olmasına sebep olmaktadır. Meydan ortasında bulunan muhtarlık ise sirkülasyonu ve meydan estetiğini bozmaktadır. Meydandaki tescilli yapıların varlığını sürdürmesiyse değerlidir, bu alanlarda alınan ilk karar otopark alanının kaldırılması, sarnıcın odak nokta haline getirilip bir sergi alanı olarak işlevlendirilmesidir. Sarnıç içerisindeki izler ile otantik bir sergi alanı oluşturulurken yüzeyinde ise bir dijital sergi alanına dönüştürülmesi kararlaştırılmıştır. Bu sayede gündüzleri iç mekân olarak sergi görevi gören sarnıç akşamları dijital bir sergi alanı olarak deneyimlenebilecektir. Bu durum alanın gece-gündüz kullanımını artıracaktır. Alandaki mevcut yıkılmış olan yapı şeffaf bir yüzeyle mekansallaştırılarak yerel halkın kullanımına açılacak ve kültür-sanat faaliyetleri barındıran mekân haline getirilmiştir. Türkkuyusu meydanı halkın belleğinde yer eden geçmişteki kullanımları unutulmadan yerel halkın gelenekselleşmiş günlerde kullanabileceği bir alan olarak tasarlanmıştır. Alandaki caminin sınır yaratan duvarları kaldırılarak zeminde ortak meydan tasarlanmıştır.

Türkkuyusu Caddesi:

Caddenin en önemli problemi, tercih edilmeyen ve işlevsiz bir sokak olmasıdır. Dar cadde araçların geçişini, yayalarının yürümesini zorlaştırmaktadır. Sokak karakteristik Bodrum yapısını korusa da tabelaların yapıların sürekliliğini bozduğu mevcut durumda görülmektedir. Zeminde bulunan ızgara yapılarının varlığı sorgulanmış, caddenin bütünsel estetiğini bozsa da alanda süreklilik yaratıp yönlendirmesi değerli görülmüştür. Cadde boyunca dar ara sokakların varlığı, nereye vardıkları hakkında soru işaretleri yaratmaktadır. Bodrum özellikle yazları yoğun bir trafik sorunuyla karşılaşmaktadır ve halihazırda dar olan sokakta araç ve insan sirkülasyonu düzgün bir akışla sağlanamamaktadır. Bisiklet, scooter ve küçük çaplı teknolojik araçların yaygınlaştırılması üzerine, caddeyi araç trafiğinden arındırmak ve araçları merkezin dışına yönlendirmek adına Bodrum’un kalbinin yayalaştırmasının ana kararı alınmıştır. Caddenin bu durumu beslemesi adına bisiklet vb. için uygun, küçük ticari servis araçları ve yayayı destekleyen yol tasarımı önerilmiştir. Amaçlanan kullanımını destekleyen ve alanın ulusal/uluslararası anlamda tasarımıyla anılmasını hedefleyen maratonlar ve turnuvalar bu alandan geçen bir başlangıç noktası olarak düzenlenmesi planlanmıştır. Caddeden ara sokaklara yayılan geçişler ışıklandırmalar ve yönlendirmeler ile desteklenerek sokak geçirgenliği arttırılmak istenmiştir.

Belediye Meydanı:

Alanın tanımsızlığı dikkat çekmektedir. Sokaklar geleneksel ticaret izlerini gösterse de alan içi düzensizlik karışıklığa sebebiyet vermektedir. Meydandaki bazı yapıların uyumsuzluğu ve kısıtlamaları görülmektedir. Alan içerisinde yer alan çocuk parkı tamamen karanlığa bürünmüştür. Deniz müzesinin görünürlüğü sorgulanıp ortaya çıkartılması amaçlanmıştır. Alanın çevresindeki ticaret dokusuyla entegrasyonun sağlanması, alanı sınırlayan ve uyumsuz yapıların kaldırılarak meydan duygusuyla alan içindeki ilişkinin arttırılması hedeflenmiştir. Oturma-sergi-atölye çalışmalarını destekleyecek fonksiyon atamaları yapılarak alanın kullanımı zenginleştirilmiştir. Meydanda arkası ticareti besleyip devamlılık sağlayan bir aksa hizmet eden amfi tasarlanarak alanın kullanımının zenginleşmesi amaçlanmıştır

Genel Çalışma Alanı:

Çalışmanın önemli görülen bir diğer noktası ise 80li yıllarda özellikle yoğunlaşan turizmle evlerin bahçesinde bulunan mandalina ağaçları sebze-meyve yetiştiriciliği yapılan avluların zamanla yok olmasıdır. Günümüzdeki Bodrum evlerinin oluşturduğu boşlukların(avluların) yoğun olarak otopark alanı olarak kullanıldığı görülmektedir. Alanın yayalaştırılma kararıyla ara sokaklardan ulaşılan eski avluların tekrar yeşillenmesi, mahalle bostanlarına dönüştürülmesi önerilmiştir. Bostanlar sayesinde eski avlu sistemi tekrar hissedilecek hem yerellerin hem de turistlerin bu üretimleri deneyimleyip, sürekliliğin kazandırılması sağlanacaktır.

Alanın genel tasarımı, izlerin oluşturduğu devamlılığı ve zemin ilişkileriyle çözümlenmiştir. Kıyı kısmında denizle bağlantı kurabilen ortak bir zeminle hareket etmesi sağlanmıştır. Belediye önündeki Bodruma değer katan insanların olduğu açık sergi alanını koruyup zeminle ilişki kurabilen insanların izlerini bırakacakları bir zemin tasarımı oluşturulmuştur. Denizle ilişkisi kurulan odakta açık sinema haline gelebilen oturma elemanlarıyla desteklenen tasarım önerisi sunularak kıyı ile çalışma alanının ilişkisi kurulması amaçlanmıştır. Kıyı kısmında ise seyir teraslarının alt korundan denize dokunabilen ve deniz sergisi görevi gören bir arayüz önerilmiştir.

Çalışma alanı bütününde gece kullanımı için yeterli ışıklandırma ve yönlendirme elemanlarının bulunmamasıyla oluşan sorunları, Bodrum’un dokusuna uyan tasarım önerileri getirerek çözmeyi amaçlamıştır. Özellikle ara sokaklar, cadde ve Türkkuyusu Meydanı ışıklandırılması bu anlamda önem arz etmektedir. Ara sokak ışıklandırmaları için Bodrum’a özgü süslemeler kullanılarak ara sokakların geçişleri karakteristik bir doku ile canlandırılma önerisi getirilmiştir. Yapılan tasarımda cephe önerilerinde yerel dokunun devamı niteliğinde olmasına özen gösterilmiş mekânın hissi ve aidiyet duygusunu pekiştirecek malzemeler kullanılmıştır. Akıllı kent uygulamaları sayesinde kullanıcılar kentin odak noktalarına yerleştirilen kodları okutarak gezi rotası, etkinlik takvimi ve Bodrum Kent Rehberi uygulamasına ulaşabilmektedir.

SONUÇ

Bodrum’un kalbini oluşturan Belediye Meydanı ve Türkkuyusu Meydanı’nın yeniden işlevlendirilip düzenlenmesiyle proje alanı canlanıp alan üzerinde akışı kolaylaştıracaktır. Deniz kıyısından başlayıp Belediye Meydanı, Türkkuyusu Caddesi ve Türkkuyusu Meydanı’nda devam eden ve belirli noktalarda büyüyen iz tüm mekanları birbirine bağlarken ara sokaklara sızarak kentsel bütünlüğü sağlamaktadır. Yerli ve yerli olmayan kullanıcıların uğrak mekanları halinde olan meydanlar, kültür sanat etkinliklerini besleyen, aynı zamanda kentlinin geleneksel kullanımlarını devam ettirebilecekleri arayüz mekânı oluşturacak şekilde tasarlanmıştır. Tescilli yapıları odak alarak oluşturulan kültür sanat rotası Belediye Meydanı’ndan başlayarak cadde ile devam ederek Türkkuyusu Meydanı’na bağlanırken ara sokaklarda kılcallaşarak kentin tamamında etkisini hissettirmektedir. Böylelikle proje alanına fiziksel bir temas önerilirken kentin geneline iz kavramı sayesinde dokunulmaktadır. Yaya bisiklet ve küçük elektrikli araç akışını teşvik eden tasarım kararları Bodrum’u daha sürdürülebilir ve erişilebilir bir kente getirmektedir.