Eşdeğer Ödül, İstanbul-Kayabaşı Bölgesi için Konut Tasarımı Ulusal Mimari Fikir Proje Yarışması

Mimari proje raporu

Genel Çerçeve

İstanbul – Kayabaşı Bölgesi için “Konut Tasarımı” Mimari Fikir Proje Yarışması kapsamında belirlenen proje alanı, özellikle yeşil alan stratejileri ve topografik özellikleri bağlamında çevre ilişkileri ile birlikte ve son dönemde büyük kent parçaları üzerinde gerçekleştirilen operasyonlar eleştirel bir yaklaşımla incelenerek ele alınmıştır.

Yarışma alanının sosyal ve fiziksel açılardan çevresi ile birlikte eksiksiz olarak kavranması çalışmanın ilk aşamsını oluşturmaktadır. Yarışma şartnamesi ile iletilen malzemenin incelenmesi, alan ve çevresinin topoğrafik özelliklerinin anlamak için yapılan çalışma maketleri, alan ve çevresinde yapılan gözlemler neticesinde çevresel, kentsel ve sosyal hedeflere bağlı 3 ana başlık ön plana çıkmıştır:

• Kentsel Biçim Olgusu
• Çevre Dostu Yerleşme Modeli
• Yapım Sistemi – Konut Plan Alternatifleri İlişkisi

Yukarıda sıralanan 3 başlık altında geliştirilen düşünceler projenin temelini oluşturmakta ve örüntü, ulaşım, yoğunluk, yeşil açık alan sistemi gibi somut kararları belirlemektedir.

Yeşil Açık Alan Stratejisi
Proje alanı içerisinde temel hedef alanın kuzeybatısında yer alan ve vadi tabanı boyunca devam eden tüm Kayabaşı Konut Alanı’nın omurgasını oluşturacak şekilde planlanan büyük yeşil alan sisteminin geliştirilmesi ve bir süreklilik arz edecek şekilde proje alanın içine doğru nüfuz etmesinin sağlanmasıdır. Bu hedef doğrultusunda proje alanı içine doğru büyük yeşil omurganın kolları olarak uzanan yeşil alanların izlerinin yerleşme içerisinde de yeşil koridorlar-kuşaklar olarak devam ettirilmesi planlanmıştır. Bu anlayışla proje alanı içerisinde üç lineer peyzaj kuşağı önerilmektedir.

Bir diğer yeşil açık alan önerisi de bloklar tarafından tanımlanan erişilebilir ve geçirgenlik özelliği kazandırılmış avlulardır. Her bir avlu etrafındaki blokların oluşturduğu komşuluk ünitesinin ortak kullanımına ayrılmış kısmen özelleşmiş açık alanlardır. Ayrıca önerilen yaya promenadı, söz konusu avlular etrafında düzenlenen komşuluk birimlerini birbiri ile ilişkilendiren döngüsel bir yürüyüş ve bisiklet kulvarı olarak peyzaj tasarımının önemli öğelerinden biridir.

Yerleşim Planı
Önerilen örüntü temelde 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl yerleşme formlarının bir sentezi olarak ifade edilebilir. Örüntü topoğrafyayı ve belirlenen yeşil alan stratejisini gözeterek alana aplike edilen ortogonal bir sistem üzerine kurulmuştur. Yerleşim planında önerilen kitleler imar planında belirlenen kamusal nitelikteki eğitim ve kültür yapılarının bulunacağı alanları mekansal olarak sarmalayacak/kavrayacak bir biçimde konuşlandırılmışlardır. Her bir yapı adası üzerinde bir komşuluk birimi oluşturacak şekilde kütle kompozisyonları ele alınmış ve dağınık bir yerleşim modeli yaratılmasından kaçınılmıştır.

Yerleşim planındaki kütlelerin konumlarının ve yüksekliklerinin belirlenmesi aşamasında blokların birbirleri ile kuracağı görsel ilişkiler, aralarındaki mesafeler, topoğrafya ile uyumlu olmaları, manzara ve güneş-gölge ilişkileri göz önünde bulundurulmuştur. Bu aşamada güneş diyagramları oluşturularak blokların birbirleri üzerine gölge düşürmeyecek şekilde konuşlandırılması; yapılan çalışma maketleri ile de blokların topoğrafya ve birbirleri ile sağlıklı ilişki kuracak şekilde düzenlenmesi sağlanmıştır.

Konut Tipolojileri
Proje alanında önerilen tüm bloklar çok katlı 5 adet nokta blok dışında bitişik nizam merkezi merdivenli konut tipolojisi ile çözümlenmiştir. İklimsel koşullar ve konut sunumu yapılan kullanıcı kitlenin barınma kültüründeki alışkanlıkları nedeni ile açık koridorlu veya kapalı koridorlu plan tipolojileri tercih edilmemiştir. Alana yönelik arazinin kompakt kullanımı ilkesi benimsenmesine bağlı olarak az katlı yüzeye yayılan sıra ev vb. tipolojilere de yer verilmemiştir.

Önerilen merkezi merdivenli bitişik nizam bloklarda düşey sirkülasyon grubunun etrafında her katta iki daire tasarlanmıştır. Bunun nedeni dairelerin en az iki farklı yöne bakan cepheye sahip olmasının tercih edilmesidir. Bu bloklarda ara, köşe ve blok sonu olarak farklı boyut ve özelliklerde daire tipleri planlanmıştır. Taşıyıcı sistem olarak tercih edilen tünel kalıp sistemine bağlı olarak belirlenen modüller ile üretilen konut plan tiplerinin farklı kombinasyonlara imkan verecek şekilde düşey sirkülasyon grubu etrafında biraraya gelmeleri sağlanmıştır.

Tünel kalıp yapım sisteminin özelliklerine bağlı olarak tüm konut blokları standart tünel kalıp ölçüleri içerisinde kalacak şekilde oluşturulan (2,7 m, 2,9 m, 3,9 m, 4,9 m ve 5,4 m’lik) modüller ile çözümlenmiştir.

Yerleşme içinde yoğunluğu dengelemesi, nirengi noktaları oluşturması ve özellikle 1+1 ve daha az sayıda 2+1 konutları içermesi hedeflenen 5 adet yüksek noktasal blok önerilmiştir.

Konut birimlerinin iç mekanlarında tünel kalıp yapım sisteminin kısıtlamalarında ötürü esneklik konusunda arzu edilen noktaya varılamamakla birlikte, rasyonalize edilen ve konut biriminin çeperlerinde çözümlenen ıslak hacimler sayesinde ve her planda kullanılan geniş modülün içinde yer alan bölücü duvarların müdahaleye imkan vermesi ile sınırlı da olsa farklı plan tipleri oluşturma imkanı söz konusudur.

Araç Trafiği ve Otopark Sistemi
Yarışmaya açılan alanın güneyinden geçen 25 m genişliğindeki ana yol ile ilişkilenen ve alanın içini dolanan 18 m genişlikli yol ile tüm adalara ve yapılaşmaya araç ile erişim sağlanmıştır. Bu yolla alanı parçalayan ve yaya kullanımını zedeleyen 15m genişlikli yolların yayalaştırılması ve sadece servis amaçlı veya acil kullanıma yönelik kısıtlı kullanımına izin verilecek şekilde düzenlenmesi hedeflenmiştir.

Alanda yönetmeliklere bağlı olarak gereken otopark ihtiyacı hesaplandığında önemli bir otopark alanı ayrılması gerektiği görülmüştür. Ancak büyük sert zeminleri yaratılmaması amaçlandığı için açık otopark düzenlemeleri tercih edilmemiş, sadece 25 m genişlikli yola cephesi olan Ada 4 ve Ada 5’te bu ana yola paralele iki adet açık otopark önerilmiştir. Bunun dışında her yapı adasında topoğrafyadan faydalanarak blokların tanımladığı avluların altında yarı açık otopark alanları düzenlenmiştir.

Sonuç
İstanbul – Kayabaşı Bölgesi için “Konut Tasarımı” Mimari Fikir Proje Yarışması kapsamında belirlenen proje alanına yönelik olarak,
• Arazinin kompakt kullanımı ilkesine dayalı
• Topoğrafyayı gözeten
• Yeşil alan strüktürüne sahip
• Araçla erişim çözümleri ile erişilebilirliği sağlanmış yaya dostu bir çevre yaratan
• Az ve orta gelir grubuna yönelik olması nedeniyle özellikle yapım ekonomisi, hızı açısında tünel kalıp sistemine uygun tasarlanan
• Kentsel biçim açısından farklı mekan dizgeleri ve komşuluk birimleri oluşturan hibrid bir yapılaşma ile bir kent kültürü oluşmasına imkan tanıyan bir kent parçası önerilmektedir.