Eşdeğer Ödül, Kayseri Talas Mevlana Mahallesi Meydanı Ulusal Fikir Yarışması

Gebze Teknik Üniversitesi ekibinin mimari açıklama raporu:

BAĞ d i z g e

Bir ilkeye göre düzenlenmiş, örgütlü bir bütün içine yerleştirilmiş düşünceler, bilgiler, öğretilerden oluşan bütün, birbirine bağlı düşünceler birliği.

BAĞdizge yaklaşımıyla Kayseri Talas Mevlana Mahallesi Meydanı’nın (Diyagram 1) güncel ve geleceğe yönelik kentsel yaşam kalitesinin artırılması ve kamusal kullanımın geliştirilmesi amaçlanır. BAĞdizge mahallede ekolojik ve kültürel bir istasyon olarak güncel ve gelecekteki sürekliliği hedefler. Bölgenin yerel kalkınma stratejisi doğrultusunda, Talas’ın doğal ve kültürel varlıklarının yenilikçi yöntemlerde yeniden üretildiği bir kır-kent arakesiti olarak tasarlanır. Bu arakesitte, kentlinin kırı ve doğayı sadece gözlemle değil, keyifli ve öğretici araçlarla deneyimlemesi sağlanıp, bisiklet ve yürüyüş rotaları ile bütünleşerek kent-yarı doğal-doğal ortam arasındaki geçişler birbiriyle ilişkilenir.

BAĞdizge, doğal çevrenin ekolojik ve kültürel bütünlüğünün korunması için yapılı çevrenin bağlam içindeki doğal ve yapay yapılanmaları referans alarak mevcut sisteme eklemlenen, uyumlu davranan stratejiler geliştirilmesi gerektiğini savunur. Doğaya duyarlılık geliştirmek ve bunun üzerine düşünmek, ekolojik ortamın içinde var olan oluşum süreçlerinin keşfedilmesi ve kavranması ile mümkün olabilir. Böylece bu duyarlılığın deneyim olarak kodlanması yaşantılarda devam ettirebilmeyi ve bunu çoğaltıp paylaşabilmeyi sağlayabilir.

Diyagram 1. Mevcut yol ve program dizgesi

Diyagram 2. Gride bağlı şerit kurgusu

Kavramsal İlişkiler:

• Yeni bir etki alanı yaratmak için mevcut parçalı imar durumunu bütünleştirerek ele almak.
• İçine girilen yeni bir strüktürel dizge yaratmak.
• Farklı parçalı yaşam çekirdeklerini aralıklarla bağlamak.
• Kentsel hafızada yer edecek parçalı kurgu ilişkisinde aralıklarla anı mekanları oluşturarak ziyaret süresini uzatmak.
• Farklı girişlerle etki alanları yaratmak.
• Toplumun kendini ifade edebileceği platformlar oluşturmak.
• Strüktürel dizgeyi kente algısal ve işlevsel referanslar vererek tasarlamak.
• Farklı kotlarda kentsel fuayelerle atölyelere davet etmek.
• Mekansal diyaloglarla ötekiyi ortadan kaldırmak.
• Mevcut topoğrafyayı kademelendirmek.
• Ritüeller için tanımlı boşluklar yaratmak.
• Yaşantının içinde bulunan bir aralık olarak girişi kurgulamak (Diyagram 2).
• Suyu program aralıklarının içine alarak programla algısal, işlevsel, iklimsel ilişkiye geçirmek ve sınır öğesi olarak kullanmak.
• Bağlayıcı olarak doğal bitki örtüsünü ve hobi bahçelerini programla ilişkiye geçirmek.
• Strüktür içindeki kapalı ve açık mekânsal dizge ile meydana referans veren yeni bir nirengi noktası yaratmak.
• Selçuklu evinin merkeziliğini farklı hiyerarşiler yaratarak ikincilleştirmek, sistemin birer parçası haline dönüştürmek. Cami, bilgi evi, hizmet birimleri, Selçuklu evi, çökertilen düzlem ve strüktür ile birlikte ilişkisel bir dizge oluşturmak.
• Gridal bir dizge ile elde edilen şeritlerle meydan imgesini güçlendiren bir örüntü oluşturmak (Diyagram 2).

Diyagram 3. Peyzaj, bisiklet ve yaya yolunun oluşumu

Program İlişkileri:

• Programı etki alanı yaratmak için kurgulamak.
• Program öğelerini kentsel yaşamın içine almak.
• Mekansal diyaloglarla olası programsız etkinliklere zemin hazırlamak.
• Kapalı, açık, yarı açık mekan sürekliliğini sağlamak.
• Gelenekselleşebilecek etkinliklere olanak verecek kamusal bir platform yaratmak (Diyagram 3).
• Yeni programı strüktürle birlikte düşünmek.
• Strüktürün içinde seyir terasları, etkinlik alanları elde etmek.
• Strüktürü yaya yolu, çökertilmiş düzlem ve çok amaçlı etkinlik alanı ile ilişkilendirmek.
• Programla meydana yeni ekolojik bir kamusal arayüz yaratmak.
• Sergi gibi ortak kullanım alanlarıyla gezi yollarının görsel ilişkisini güçlendirmek.
• Rampalarla engelli kullanımını özelleştirmeden programa dahil etmek.
• Mevcut bisiklet yolları arasında yeni bağlantılar oluşturmak (Diyagram 3).
• Konut bloğunun zemin katında yer alan ticari birimlerin açık alanlarını meydan ve çökertilmiş düzlem ile ilişkilendirmek.
• Amfiler, platformlar, saçaklar gibi programsız öğelerle anlık olası eylemlere mekan yaratmak.
• Strüktürün üzerinde güneş enerjisinden yararlanacak ve elektrik enerjisine dönüştüren, meydanın enerjisini karşılayan fotovoltaik panellerle bir sistem önermek.
• Turizme yönelik aktivitelerin tanıtımı ve eğitimi için mekanlar yaratarak turistik alanlara rotalar oluşturmak.
• Eğimler arası akışı sağlayan peyzaj duvarlarıyla sergileme nişleri ve spor aktivitelerini kurgulamak (Diyagram 3).
• Gastronomi, ekolojik okuryazarlık vb. atölyelerle bilgiyi gelecek kuşaklara aktarmak.
• Selçuklu evi, hizmet birimleri, bilgi evi ve camide oluşturulan saçaklarla bu yapılara ait girişleri tarif ederek yaz günlerinde yaşantıyı meydana taşımak.
• Selçuklu evini atölye ve seminer salonu olarak yeniden düşünmek.
• Bilgi evini öğrencilerin derslerini çalışabileceği bir ortama dönüştürmek.
• Caminin arkasında oluşturulan saçakla hem dışarda bir ön cemaat yeri oluşturmak hem de abdesthane ve tuvalet gibi birimleri buraya taşımak.
• Açık sinema, kurslar vb. aktiviteler ile gece-gündüz meydanın sürekli kullanımı teşvik etmek.

Diyagram 4. Meydan, strüktür, çökertilen düzlem ve su öğesi oluşumu

Bağlamsal ilişkiler:

• Alanın bağlayıcı izlerini okumak ve sürdürmek (Diyagram 4).
• Kentle ilişkiye girecek yeni bir tasarım örüntüsü oluşturmak.
• Bu örüntünün kent yaşamına sunacağı olasılıkları ortaya çıkarmak.
• Kır ve kent arasında yeni “bağ”layıcı bir doku oluşturmak.
• Yaya sirkülasyonunu farklı etkinlik alanlarına ulaştırarak yönlendirmek.
• Bağ yaşamına dair izleri mekan kurgusunda modüler birimlerle ve yaşantıda hobi bahçeleriyle sürdürmek.
• Eğimler arası akışı sağlayan peyzaj duvarlarıyla geleneksel malzemelerle kültürel değerleri yaşatmak.
• Kayseri bölgesinin taşlarıyla tanınır olması ve bunun temel geçim kaynakları arasında yer almasından dolayı zeminde bu malzemeyle dikkat çekmek.
• Strüktürün etki alanının oluşturduğu izlerle meydanı organize ederek şenlik standları, açık sergi alanları, seyir noktaları, canlı performans alanları gibi farklı etkinlik alanları yaratmak (Diyagram 4).
• Gridal dizge ile örgütlenen topoğrafyayı sınır elemanı olarak kurgulayarak yeşil alanı artırmak.

Müellif (Ekip başı): Levent Arıdağ – Mimar, Gebze Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi
Müellif: Okan Aktaş – Mimar, Gebze Teknik Üniversitesi
Müellif: Hasret Gül Atmaca – Mimar, Gebze Teknik Üniversitesi
Müellif: Tugay Yılmaz – Mimar, Gebze Teknik Üniversitesi
Yardımcı: Kübra Mutlu – Mimar, Gebze Teknik Üniversitesi
Yardımcı: Eda Esen – Gebze Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğrencisi
Yardımcı: Tutku Mutlu – Gebze Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğrencisi