Eşdeğer Ödül (Profesyonel Kategorisi), Meserret Sokak Yaşam Kültürü Ulusal Mimari Fikir Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

Belediye meydanı ve Denizli Lisesi’ni birbirine bağlayan Meserret Sokak Denizli’nin ana arterlerinden biri olan Lise Caddesi’ne paralel uzanır. Meserret Sokak sahip olduğu ölçek ve kesitindeki çeşitlenmelerle paralelindeki caddenin yoğun ve telaşı bol kent yaşantısına alternatif bir çehre sunar. Lise Caddesi’nden beslenir ve Lise Caddesi’ni besler. Konumunun yanı sıra yaşattığı su kültürü ve barındırdığı kültürel peyzajla kentlinin günlük hayatında ve kent belleğinde yer eden değerlere sahiptir. Kentin yer altı kaynakları ile kurduğu ilişkiyi görünür kılan ve gündelik hayatın bir parçası olan arıklar ve çeşmeler sokağa karakterini kazandıran ana unsurlardır.

Meserret Sokak yarattığı alternatif ile kentliye hala belleklerinde olan Denizli’yi hatırlatırken, gelişmekte olan kentin hız ve büyüme arzusuna da yenik düşmüştür. Kamusal ve özel olanla yapılan yanlış uzlaşılar sonucunda barındırdığı değerleri kullanıcısıyla buluşturamamaktadır. Kamusal yapıların mülkiyet sınırlarının duvarlarla tanımlanması ve ticari kullanımın yoğunluğu sokağı ağırlaştıran bir hal almıştır. Sokağın ölçeğiyle yarışan müdahaleler sokağın bir duraklama, bir araya gelme mekanı olmaktansa gelip geçilen bir yer olmasına sebep olmuştur. Halbuki kullanıcılarının ve ziyaretçilerinin pratiğiyle anlam ve zenginlik kazanan, programı dikte edilmemiş sokak gibi kamusal mekanlar kent yaşamı, deneyimi ve üretimi için oldukça kıymetlidir.

Geliştirdiğimiz öneride kullanıcının sokağın karakterini oluşturan unsurlarla olan iletişim ve deneyimi irdelenmiştir. Proje, Meserret Sokak’ın hali hazırda sahip olduğu ama sınırlı görünürlük ve erişilebilirliğe sahip değerlerini ve mekansal ilişkilerini odağına alır. Bunları mevcut durumda yeniden ele alarak iyileştirmeyi ve kent hayatına katılmasında aracı olmayı niyet edinir.

Bu bakışla ilk olarak sokağın Delikliçınar Meydanı’na açıldığı noktası yaya aksının sürekliliğini sağlamak ve kentle kurduğu ilişkiyi güçlendirmek adına bir takım düzenlemelerle yeniden kurgulanmıştır. Bölgede otopark giriş çıkışından oluşan trafik yoğunluğunu azaltmaya yönelik düzenlemeler yapılarak kontrollü araç geçişi önerilmiştir. Meydanın güney ucundaki heykelin belirlediği aks Meserret Yolu’nu tarif edecek şekilde konumlandırılarak projeye katılmıştır. Sokağın parçalı yeşil dokusu onarılarak güney ucundaki Değirmenönü Parkı ile bütünleşmesi ve kentsel yeşil alan sürekliliği sağlanmıştır.

Meserret Yolu’ndaki arık ve çeşmeler Denizli’de var olan su kültürünün bir yansımasıdır. Ancak bunlar kentliyle görsel bir ilişki kurmanın ötesine geçememektedir. Bu nedenle, stratejik olarak sokak boyunca devam eden arık ve çeşme tipolojisi nitelendirilerek mekanın ve programın jeneratörü olarak ele alınmıştır. Mekan kurgusu ise arık hareketinin sürekliliğine dayanır. Sokağın kendi mekansal dinamikleri de bu sürekliliğin bir parçası olarak ele alınmıştır. Yer yer beliren ‘niş’ler sokağa derinlik kazandıran, duraklama ve nefes alma mekanları olarak deneyimi çeşitlendirebilecek imkanlar sunar.

Buradan yola çıkarak, sokak boyunca devam eden ve sürekli bir akışın olduğu ana hattı canlandıracak genel müdahaleler ve sokağın nişlerinin ortaya çıkardığı durağan mekanlardaki konum ve koşuluna göre farklılaşan özel müdahaleler projenin temelini oluşturur. Sokak üzerinde hareket eden ve müdahale noktalarını birbirine bağlayan arık, sokağın kesitiyle uzlaşır ve ona kendisini şişirip, genişleyerek cevap verir. Genişlediği yerlerde kullanıcının durup soluklanabileceği, sokağı izleyebileceği oturma alanlarına zemin oluşturur. Zaman zaman parçalanarak geçişlere imkan verirken zaman zaman sıçrayıp sokağın çevresiyle kurduğu ilişkiyi güçlendirir. Bu ilişkide Lise Caddesi tarafındaki çok katlı yapılaşmanın sonucu oluşan sağır duvarlar da hem sokağın içinden hem de caddeden algılanıyor olması nedeniyle önemlidir. Bu duvarlara yapılacak müdahaleler sokak yüzeyinin düşeyde de kentle ilişki kuran bir unsura dönüşmesine zemin hazırlar.

Ticari, konut ve kamu yapılarının bulunduğu Meserret Sokak’ta özel veya kamusal mekanların duvarlarla belirlenen sınırlarını gözeterek, bu sınırları geçirgenleştirmek amaçlanmıştır. Kullanıma göre değişen zemin malzemesi ve onun yerde işaretlediği iz ile mekanların sınırları tanımlanmıştır. Sokağın meydan tarafındaki yoğun ticari kullanımının kamusal alana müdahale etmesini sınırlamak için sokak genelinde önerilen sabit kent mobilyaları zemindeki bu izlerin tamamlayıcısı niteliğindedir. Sokak kesidini güçlendirecek yeşil bant ticari dokunun seyrekleşip konut dokusunun yoğunlaştığı bölgelerde zemindeki izin devamlılığını sağlar. Böylece yeşil kurgusu arıkla beraber sokağın kültürel peyzajının tamamlayıcısı olma rolünü de üstlenir.

Sokağın kimliğini belirleyen malzemeler Denizli’nin coğrafi ve kültürel mirası gözetilerek kullanılmıştır. Suyla birebir ilişki içerisindeki arık hattının yatay ve düşey bütün yüzeyleri travertenle kaplanmış ve bütüncül bir yüzey elde edilmiştir. Arıktaki suyun traverten yüzeyle kurduğu organik ilişkiye benzer şekilde, çevresindeki yaya yolu da yeryüzü sularının derzlerinden geçerek yeraltıyla buluşmasına izin veren doğal taş zemin ile tanımlanmıştır. Çeperlere ise bu organikliğin devamlılığını sağlayacak şekilde zemin kullanımını da dikkate alan yüzeyi daha pürüzsüz karo taş kaplama önerilmiştir.

TAÇEV

Kentlinin sokak kullanımını ve görsel ilişkiyi kısıtlayan hantal kent mobilyaları ve duvarların böldüğü niteliksiz alanlar yeniden düzenlenerek, bütüncül bir alan elde edilmiştir. İki kotu birbirine bağlayan basamaklar ve tek saçakla halihazırda duvarlar arkasında kalmış olan tarihi yapıyı sokakla buluşturmak amaçlanmıştır.

KÖŞE

Belediye Meydanı yönünden yaklaşımda kentliyi karşılayan ve yüksekliği itibariyle uzak mesafeden algılanan sağır duvarın tanımladığı köşe yeniden düzenlenerek, dikey bir strüktürle yeşillendirilmiştir. Bu dikeyliğin yarattığı korunaklı alan, arığın kazandığı oyuncu karakterle sokağın kullanıcılarının ve ziyaretçilerinin bir araya gelip sahiplenebileceği bir mekana dönüştürülmüştür.

KONAKLAR

Konumu ve kamusal kullanımı itibariyle etrafını çevreleyen duvarları reddeden Konaklar fiziksel sınırlarından arındırılmıştır. Zemin malzemesinin radyal yerleşimi Osman Bey Konağı’nın merkeziliğini vurgularken, Lise Caddesinden gelen yaya hareketini karşılayan ve Konyalıoğlu Evi ile arasında kurgulanan bahçeye yönlendiren bir tavır sergiler.

UN FABRİKASI

Meserret Sokak ile tarihi Un Fabrikası binası arasında kalan ve sokak boyunca devam eden su akışının başlangıcı olan bu alan yeniden düzenlenmiştir. Sokak ve fabrika binası arasındaki kot farkından faydalanarak çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapabilecek bir platform yerleştirilmiştir. Bu platformun yanından da fabrika binasına erişim sağlanmıştır. Bu öneri ile Meserret Yolu’nun sahip olduğu değerler vurgulanarak sokak, kent ve kentlinin sokakla arasında engel teşkil eden durumlardan arındırılmıştır. Böylece su, sokağın ana elemanı olan görsel bir unsur olmakla kalmayıp fiziksel etkileşime olanak sağlayan ve yeni olasılıklara zemin hazırlayan bir jeneratöre dönüşmüştür. Sokak genelinde bütüncül kurgulanan genel müdahaleler sokağa kimlik verirken, nişlerdeki özel müdahaleler mekanın kullanıcısı ile kurduğu ilişkiyi güçlendirmiştir. Sokağın sahip olduğu karakter zenginleştirilerek kent belleğindeki yeri canlandırılmıştır.