Eşdeğer Ödül, Tosbağa Dere Rekreasyon Alanı Fikir Projesi Yarışması

Proje Raporu

Dereye ve alana adını veren Tosbağanın anısına…
“Kaplumbağa Terbiyecisi” Osman Hamdi Bey, 1906
Neyden çıkan nağmedir, ortak sesleniş. Biz.

Sanat ortak dildir, evrenseldir. Bir araya getirir, eğitir, geliştirir. Bir arada olmayı öğretir. Kentte yer alan ve alacak olan akademilerin kentliye sunduğu ortak payda, yapı kabuğundan ayrışır; sınırları kalkar duvarların, özgürleşir, Tosbağa Deresi’nde karşılık bulur. Akademilerin arka bahçesi olarak çalışacak bir park kurgusu geliştirilmiş; sanatla, kültürle ve sporla yoğrulan kentliye açık hava akademi kurgusu önerilmiştir.

Mevcut tarla dokusunun korunduğu, arazi izine uyumlu tasarım yaklaşımı ile ekolojik filtrasyon kurgulanmış, alan karakteri korunarak iyileşme planlanmıştır.

Aynı dili konuşmadan anlaşmak ve yaşadığımız coğrafyayı paylaşmak; Adını dereye veren tosbağa ve arkadaşlarının geri döndüğü, değerleri korunan ve yaşatılan bir bölge parkı olması hedeflenmiştir.

Kent ve Çevre İlişkileri

Hafif raylı sistem önerisi ile kent içerisinde yer alan akademilerin Tosbağa Deresi’ne bağlantısı önerilmiştir. Bu bağlantı ile yapı içerisinde tariflenen akademi fikri, yapı kabuğundan sıyrılarak hafif raylı ulaşım ile Tosbağa Deresi açık alan sistemine dâhil olur.

Yayalaştırılmış bölgeler içerisinde bisiklet yolu önerilmiş, motorlu araç yoğunluğunu azaltıcı düşük karbon salınımını destekleyici ulaşım alternatifi sunulmuştur. Tosbağa Deresi bütününde önerilen bisiklet yolları öneri sisteme bağlanmıştır. Mevcutta var olan bisiklet taksiler güzergâhı Tosbağa Deresi’ne kadar devam ettirilmiştir.

Hafif raylı sistemin, alan içerisinden geçerek üniversite ve sanayi alanlarına kadar ulaşması önerilmiştir. Lüleburgaz nüfusu düşünüldüğünde hafif raylı sistem önerisi sıfır karbon salınımı ile çevreci bir toplu taşım, minimum 15000 nüfusa hizmet etme kapasitesi ile ucuz bir ulaşım yöntemidir. Toplu taşım alternatifleri ile ucuz ve çevreci ulaşım politikaları desteklenmiştir.

Yeni yapılaşma alanları için, su yönetimi planlanması bunun bir parçası olarak yeşil altyapı sistemi çözüm önerileri ile yağmur suyunun toplanması, taban suyu artışı ve mevcut dere yataklarını beslemesi önerilmektedir.

Lüleburgaz’ın çevre ilçelere ve illere olan yakınlığı, ulaşım güzergahları üzerinde yer alması gibi nedenlerle Tosbağa Deresi sadece Lüleburgaz için bir kent park olmasının ötesinde bir bölge park olması hedeflenerek, tasarım geliştirilmiştir.

Kent içerisinde yer alan akademilerden ilham alınarak Tosbağa Deresi’nde Doğa Bilimleri Akademisi önerilmiş, doğadan öğrenme doğayla öğrenme temelli bir açık alan eğlence-eğitim sistemi kurgulanmıştır. Geleceğimiz olan çocukların toprağa temas etmesi, doğadan öğrenmesi ve keşfetmesi için Tosbağa Deresi açık bir laboratuvar olacaktır.

D100 karayolu bağlantısının Tosbağa Deresi üzerinde oluşturacağı görsel ve işitsel baskıyı önlemek için alan girişine tampon yeşil bölge yapılmıştır.

Tosbağa Deresi alt bölgesinde kalan imar araç yolu; Tosbağa Deresi alan bütünlüğünü bozması, mevcut kotlar nedeni ile köprü olarak çözüm geliştirilmesi gerekliliği ve bu gerekliliğin alan bütününe olan olumsuz araç baskısı nedeni ile iptal edilmiştir. İptal edilen yolun altından çevre yolu üstünden ise ara bağlantı yolu geçmektedir. Yaklaşık 600 m mesafesinde alternatif 2 araç güzergahı olması nedeni ve ulaşım güzergahında mevcut yapılaşmanın yer almaması nedeni ile yol iptal edilmiş, Tosbağa Deresi alan bütünlüğü ön planda tutulmuştur.

Konsept Yaklaşım

Çevresel kirliliği önlemek alanı temizlemek ve kent için bir rol model oluşturmak için tasarımda 3 aşamalı bir konsept yaklaşım geliştirilmiştir.

• 01. Temizlenme (Filtrasyon)
• 02.Tampon
• 03.Fermuar

01. Temizlenme (Filtrasyon)

İlk aşama su-toprak ve hava temizliği yapılacaktır.

Yağmur suları drenaj eğimleri ile toplanacak, oluşturulacak yağmur suyu göletlerine deşarj edilecektir. Alanın doğal yapısına uygun bir yağmur suyu yönetim modeli oluşturulmuştur.

Alan için yapılan çalışmaya göre;

250.000m² ‘lik alan için Lüleburgaz verilerine göre debi aşağıda hesaplanmıştır.

2 yıllık yağış 54mm/saat

5 yıllık yağış 87 mm/saat

%70 yeşil %30 kaplamalı alan olduğu varsayılırsa;

2 yıl için debi: 1126lt/sn =97286 m³/gün

5 yıl için debi: 1814lt/sn =156730 m³/gündür.

Bu hesaplama baz alınarak geliştirilen tasarım önerisi ile alandaki vadi tabanları potansiyel yağmur suyu toplama alanlarına dönüştürülmüş, drenaj eğimi ile toplanan yüzey suyu yağmur suyu toplama göletlerine bırakılmıştır. Gölet büyüklükleri bu hesaplama baz alınarak yapılmıştır. Fazla toplanan yağmur suyu Tosbağa Deresi’ne deplase edilir.

02. Ekolojik Tampon

D100 karayolunun getirdiği gürültü ve hava kirliliği oluşturulacak tampon yeşil bölge ile alan dışında bırakılmış, Tosbağa Deresi karayolundan izole edilmiştir. Tosbağa Deresi, sanayi alanları ve D100 karayolu arasına yeşil set çekilmiş, yaşayan bir bariyer oluşturulmuştur.

Doğal dokuya yapılan yeşil müdahale ile oluşturulan yeşil alan dokusu Tosbağa Deresi devamında azalarak yerini mevcut tarla dokusuna bırakmaktadır.

Artan yeşil alan miktarı ile CO2 salınımı azalacaktır.

Yeni kent dokusu için yeşil iz devam edecektir.

03. Fermuar

Tosbağa Deresi alanı ikiye bölen bir kanal olarak çalışmakta, fiziksel bir eşik oluşturmaktadır. Derenin ayraç olma durumu bağlaç olma potansiyeline dönüştürülmüş, alanda yeni yapılan yol üzerinde, derenin 2 yakasında ve dere boyunca hafif ray sistemi önerilmiş; dönemsel kullanım ve ihtiyaç doğrultusunda hareket edecek platform bir sistem önerisi geliştirilmiştir. Geliştirilen bu sistem ile ray üzerinde kayan plakalar alanı bağlayacak, mekan oluşumu sağlayacak, gerektiğinde alana servis birimlerini getirecek ve istenildiği durumda ulaşım sistemi olarak kullanılacaktır.

Derenin iki yakası arasında geliştirilen bu esnek çözüm, alan içerisinde bir bağ doku görevi üstlenecektir.