Finalist, Tactical Urbanism Now! 2023

Peker Ayan, Gülay Didir, Bilge Kobak ve Betül Mutlu Begüm, Tactical Urbanism Now! 2023'te finale kaldı.

Tangraplay Toolkit
Deprem Sonrası Şehri Dokumak: Optimal Kentsel Deneyim İçin Bir Araç Olarak Taktiksel Şehircilik

Az sayıda ve değişik şekillerde ahşap parçadan oluşmasına rağmen sınırsız olanaklar sunan çok yönlü “tangram” oyunundan esinlenen Tangraplay Toolkit; prizmalar, yüzeyler, çizgiler ve noktalar (bağlayıcı elemanlar) gibi çeşitli unsurların yanı sıra serbest parçaları içeren, her yaştan insan için çeşitli alanlar ve oyun alanları yaratmada sınırsız yaratıcılığı teşvik eden bir araç setidir. Bu kit, öğelerini kullanarak yaşı ne olursa olsun herkesin benzersiz ortamlar oluşturmasını sağlar. Bazı bileşenler tek başına ele alınabilecek kadar küçüktür, diğerleri ise etkileşimi kolaylaştıran işbirlikçi çaba gerektirir. Aletlerin kendileri kolay, hızlı ve uygun maliyetlidir ve aynı zamanda genel tasarımın bir parçası olan altı yüzey içeren bir kutu içinde gelir. Hedef şehir, son depremden derinden etkilenen Hatay’dır. Taktiksel kentleşmenin gücünden yararlanan tasarım yaklaşımı, deprem sonrasında şehirleri canlandırmak için bir fırsat sunarak önceki kentsel yerleşimlerin izlerinin yokluğunda, optimal kentsel deneyimlerin yaratılmasını sağlamayı amaçlar. Katılımcıların mümkün olan en yaratıcı ve özgür ortamda oluşturacakları geçici peyzajlar, şehrin ve yaşamın yenilenmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca, toplumun tasarıma dahil oldugu ve ihtiyaçlarına direkt olarak çözümler bulabilecekleri yaratıcı bir alan sağlar, aynı zamanda katılımcıların olusturduğu bu geçici alanların süreç planlamasında bir test aşaması olarak şehir planlamasına katkıda bulunmasının altyapısını oluşturur. Bu tasarım kit, deprem sonrası şehirlerde yaşayanlar için sağlık, farkındalık ve aidiyet duygusunu geliştirerek acil eylemler için bir katalizör görevi görüyor. Katılımcılar, kit içerisinde öğeleri karıştırma, eşleştirme, bağlama ve döndürme yoluyla, restoratif tasarım sürecine aktif olarak katılarak şehrin fiziksel ve kültürel ihtiyaçlarını etkili bir şekilde ifade edebilme fırsatı yakalamış oluyor.

Konum

Tangraplay Toolkit, serbest tasarım ilkesiyle kullanıcının istediği habitati yaratmasında maksimum yaratıcılığı ve özgürlüğü öne çıkarmak için tasarlandığı için modüler, hızlı kurulan ve ekonomik bir tasarımdır. Dolayısıyla ihtiyaç olan her konuma uygundur.

Bu projede, acil eylem gereken alanlardaki aidiyet duygusu ve habitat yaratma ihtiyacına çok güçlü cevap verebilme niteliğini öne çıkarmak için deprem bölgelerinden ve kent izlerini kaybetmiş olan Hatay seçilmiştir. Deprem sonrası şehirlerde kentsel alanların yeniden yaratılmasında güçlü bir yardımcı olarak gördüğümüz bu tasarım, katılımcılığı teşvik eden yapısıyla sakinlerin oluşturduğu geçici peyzajlarla bir yandan toplumun acil habitat ve toplanma, buluşma ve oyun alanı gibi ihtiyaçlarına cevap verirken diğer yandan da kentsel planlama sürecine etkili ve kayda değer bir veri sağlanmasına ön ayak olur.

Kentsel Tipolojiler

Tasarım çerçevesinde Tangraplay ToolkIt’In, özellikle 3 kentsel alan tipolojisinde maksimum verim sağlayacağı düşünülmektedir. Bunlar çadırkentler, atıl alanlar ve kent bulvarlarıdır. Aşağıda, kitin içinden çıkan öğelerin bu tipolojilerde nasıl alanlar yaratabileceğinin bazı konfigürasyonları senaryolandırılmıştır. Buluşma alanı. oturma alanı, sahne, çocuk ve yetişkin oyun alanları, çalışma alanları, etkileşim alanları, kaykay alanları vs gibi kullanıcının yaratıcılığına göre sınırsız sayıda alan yaratılabilir.

Çadır Kentler

Atıl Alanlar

Kent Bulvarları

Çadırkent Senaryosu Üzerinden Fazlama

Depremden 2 Hafta Sonra

İlk faz: Acil eylem

Afetten etkilenen sakinlerin barınak, yiyecek ve ıslak hacim (hijyen) gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasından sonra Tangraplay Toolkit afet bölgesindeki farklı lokasyonlarda yerini alır. Kitle birlikte gelen Tangraplay katalogu, araç setinin içerisindeki parçaları ve bu parçalardan oluşturulabilecek farklı kombinasyonları aktarırken kullanıcıların yaratıcılıklarını teşvik eder. Araç setinin kendisi, tangram parçalarından ilham alınarak ve kompakt bir kutuya sığacak şekilde oluşturulmuş bir dizi öğe içerir. Kullanıcıların yaratıcılığına bağlı olan kombinasyon çeşitleri, alanda bir yer oluşturmak için sınırsız fırsat sunar. Serbest parça olarak araç setinde yerini alan ve Hatay dokumalarında kullanılan motifler, depremin zedelediği toplumsal hafızayı yeniden üretmek gibi önemli bir amaç için kullanılmaktadır. Araç setinin bir diğer önemli amacı ise değişen boyutlardaki bileşenler aracılığıyla katılımcı bir süreci teşvik etmesidir. Bazı parçalar tek bir çocuk tarafından kolayca ele alınıp kullanılabilirken bazıları birkaç çocuğun beraber çalışmasını ya da bir yetişkinin yardımını gerektirmektedir. Kasıtlı olarak tasarlanan bu süreç, çocuklar ve yetişkinlerin afet sonrası yaşadıkları yeri sahiplenmelerine ve mekanın iyileşmesini sağlarken mekana duyulan aidiyetlik hissinin artmasına olanak verir. Aynı zamanda bu yaratıcı ve kolektif deneyim süreci, mekanı iyileştirmenin getirdiği güçle sakinlerin kendilerini de iyileştirmesine yardımcı olacaktır. Böylece Tangraplay Toolkit, yalnızca kentsel peyzajın fiziksel dönüşümü için değil, aynı zamanda sakinlerin duygusal ve sosyal iyileşmesini beslemek için de güçlü bir araç haline gelmektedir.

2 Ay Sonra

İkinci faz: yerel eklemeler

Bu aşamada katılımcıların Tangraplay Toolkit’i, çevreden edinilen çeşitli kumaşlar, taşlar, ısıtma elemanları veya geri dönüştürülmüş malzemeler gibi yerel öğelerle zenginleştirmeleri beklenmektedir. Yerel olarak mevcut kaynakların Tangraplay araçları ile birleştirilmesi, katılımcıların çevreleriyle etkileşimini teşvik ederken, araç setinin çeşitliliğini ve dolayısıyla çıkabilecek birleşimlerin olasılıklarını artırır. Bu aşamada ilk aşamadaki geçici kullanım, mahalle sakinlerinin talep ve isteklerine ilişkin girdilerle birlikte değişir ve kamusal mekanı kalıcı olarak şekillendirmeye başlar. Kitin bir parçası olan tohumlar da bu aşamada birer fidan olarak yer edinmeye başlamaktadır. Topluluğun kendisi tarafından inşa edilen bu geçici peyzajlar, şehir planlama süreçlerinde araç haline geldikçe önemli bir etkiye sahip olmaktadır. İhtiyaç ve taleplerin somut bir temsili olarak hizmet ederek, topluluğun görüş ve ifadelerini doğrudan somutlaştırır. Topluluk üyeleri, bu geçici peyzajların yaratılmasına aktif olarak katılarak, kendi kentsel dönüşümlerini şekillendirmeye de katılmış olurlar. Bu kapsayıcı ve katılımcı yaklaşım, ardından gelecek kentsel gelişimin toplumun vizyonu ve özlemleriyle yakından uyumlu olmasını sağlayarak, sakinler arasında daha güçlü bir sahiplenme ve güçlenme duygusunu teşvik eder.

10 Yıl Sonra

Üçüncü faz: kentsel dönüşüm üzerindeki etki

Yıllar geçtikçe Tangraplay Toolkit deneyiminin kullanıldığı mekanda iz bırakması ve dönüşen kentsel mekanda imzasının görülmesi beklenmektedir. Bu durumda, bu seçilen alanın 10 yıl içinde bir halk meydanına dönüşeceği varsayılmaktadır. Bu meydanda bulunan işlevler, sakinlerin kendi mahallelerinde yer oluşturmaya ve kendilerini gerçekleştirerek doğrudan dahil olmalarına olanak sağladığından, Tangraplay Toolkit’in yardımı ile kullanıcılar tarafından 10 yıl içinde belirlenmesi beklenmektedir. Zaman ilerledikçe, vurgu kademeli olarak Tangraplay Toolkit’in modüler bileşenlerinden tipik bir kentsel meydana özgü somut öğelere doğru genişler. Fidanlar zamanla ağaç olur ve yerini işaretleyerek mekanın dinamik gelişimine işaret eder ve onu geliştirir. Bu dönüşüm boyunca modüler kitlerin varlığı azalmaktadır. Bunun yerine yeşil alanların gelişimi, bitki kutularının kaldırılması, ağaçların ve bitkilerin doğrudan toprağa entegrasyonu, çeşitli kaplamalı alanların ve döşemelerin uygulanması, alana özgü öğeler ve suyun alana dahil edilmesi öngörülmektedir. Bu kademeli geçiş, daha bağlamsal olarak uyarlanmış bir kentsel meydan tasarımına doğru bir ilerlemeyi ifade eder. Bu süreç, aktif katılımın dönüştürücü gücü ile sakinlerin kolektif vizyonlarını ve özlemlerini gerçekten somutlaştırabileceği bir alan yaratmak için fiziksel çevreyi şekillendirme yeteneklerini desteklemektedir.