Honorable Mention, The Oasis Cultural Center, Uni.xyz Uluslararası Proje Yarışması

Fatma Gündoğan, Elif Seda Koz, Emre Koç ekibinin Uni.xyz tarafından düzenlenen The Oasis Cultural Center yarışmasında Living Layer projesi mansiyon ödülü almıştır.

Unı.xyz tarafından düzenlenen The Oasis Cultural Center yarışmasına Gazi Üniversitesi Mimarlık Bölümü StudioThinkImagine atölyesinin Seç&Yarış teması kapsamında katıldık.

Konsept

Tasarlanması beklenilen kültür merkezinin aktif yaşayan ve bu aktifliği her katmanda hissettiren bir merkez olması hedeflendi. Bu amaçla doğa, insan ve kültürün birlikteliği ile farklı katmanlara suyu, yeşil dokuyu taşımak ve deneyimletmek ana kriter olarak belirlendi ve tasarım süreci boyunca yapma biçimi haline geldi. Vahayı yaşatmak için kullanılan her eleman (su elemanları, yeşil ögeler, ahşap örtü sistemi vs) sirkülasyon ve rekreasyon alanlarında fonksiyon yüklenerek tasarlandı. Böylece kültür merkezine girildiği andan itibaren, insanı beraberinde takip eden; farklı deneyimler sunan su elemanları, yeşil alanlar, ahşap strüktürler ve Marakeş kültüründen izler oluşturuldu.

Tasarım Kurgusu

Marakeş kentinin analizi sonucu elde edilen veriler vahayla beraber Marakeş kültürünü yaşatmak için kullanıldı. Oluşturulan su ögeleri arazi eğimi referans alınarak farklı kotlarda ve farklı deneyimler sunacak şekilde yerleştirildi. Bölge kültüründe var olan dar ve labirentimsi sokaklar; kimi yerde su ögelerinin arasında sağlanırken kimi yerde yapılar arasında kimi yerde ise kullanılan ahşap dikmeler arasında sağlandı. Kurgulanan bu dar geçişler; kütleler arasında vahayı oluşturan ve Marakeşteki “Riad bahçelerine” atıf yapan bahçelere bağlanarak yine Marakeş’teki deneysel mekanı proje alanında da yaşatmış oldu. İç bahçelerde; bölgede bulunan portakal, zeytin, okaliptüs gibi ağaçlar kullanıldı. Yapıların plan tipolojisi ve cephe açıklıkları bölgeye uygun olacak şekilde tasarlandı. Projede kullanılan malzemeler bölgede sıkça kullanılan sıkıştırılmış toprak ve ahşap malzeme olacak şekilde seçildi. Örtü sisteminde kullanılan enerji üreten solar paneller renkli tercih edilerek Marakeş’te sıkça kullanılan vitraylara atıf yapıldı.

Mekansal ve İşlevsel Kurgu

Proje alanına ulaşımı sağlayan yol aksı mevcut baraja kadar uzatılarak proje alanında ana arter oluşturuldu. Yol ve baraj tarafından olmak üzere iki giriş yapıldı. Ana artere bağlanan dar geçişler ile yapılara ulaşım sağlandı. Sirkülasyon boyunca insanı takip eden yeşil doku ve su elemanları olması hedeflendi. Dar sokaklar yapılar arası iç bahçelere bağlandı. Kütüphane, av odası, tarım atölyesi, ahşap atölyesi ve zellij atölyesi bir arada toplandı. Bu yapıların ortak bahçesinde kahve durağı, suyun üzerinde oturma alanları ve her bir atölyenin önünde hem atölye işlerinin yapıldığı hem de kullanıcılara tanıtılıp denetildiği standlar oluşturuldu. Ana arterin diğer tarafında tiyatro, sergi, müzik odası ve restoran konumlandı. Tiyatronun hem yeşil dokunun içerisinde hem de suyun içerisinde fuaye alanı oluşturuldu. Projenin yapma biçiminden birisi olan katmanlaştırma sayesinde üst kotta gölgelik oluşturan örtü bazı yerlerde aşağı kotlara çekilerek oturma alanları, sergi alanları veya stand alanlarını oluşturdu.

Tiyatroya ulaşımdan sonra takip eden yolda sergi salonu kurgulandı. Bu defa su elemanı, mekanın fonksiyonunu üstlenerek yarı açık mekanda suda sergi alanını oluşturdu. Kapalı sergi salonu ve ardından yeşil dokunun içerisinde ahşap örtü ile oluşturulan açık sergi salonu birbirini takip edecek şekilde tasarlandı. İhtiyaç dahilinde tiyatronun fuaye alanına da hizmet edecek olan restoran arazideki manzaraya bakış açısı olarak en uygun noktaya yerleştirildi.

Malzeme ve Strüktür

Yapı malzemesi olarak hem iç mekanda ısı konforunu sağlayabildiği için hem Marakeş geleneksel mimarisinde kullanıldığı için hem de doğa dostu olduğu için sıkıştırılmış toprağın modern uygulaması olan prekast sıkıştırılmış toprak paneller ve yine sıkıştırılmış topraktan yapılan watershed bloklar kullanıldı. Yapı strüktürü ve örtü strüktürü olarak ise yine doğa dostu olmasıyla beraber Marakeş’te sıkça kullanılmasından ve de sıkıştırılmış toprak dokusuyla görsel uyumu açısından ahşap malzeme kullanıldı.

Gelecek Senaryosu

Kurak yerlerde kullanılan keyline design yöntemi; yağmur suyunun topraktan hızlıca akıp gitmesi yerine arazi düzenlemeleri yapılarak suyun toprakta kalmasını sağlayan ve akabinde toprağı tarıma elverişli hale getirmeye yarayan bir yöntemdir. Projede su elemanları yerleştirilirken bu yöntemden esinlenildi ve farklı bir dil ile uyarlandı. Projenin yeşil bir kültür kenti örneği haline getirme hedefinden dolayı ihtiyaç programında verilen atölyelerden birisi; mevcut araziyi tarıma elverişli hale getirmek için çalışmaların yapılacağı, keyline design, suda tarım gibi yöntemlerin deneneceği bir tarım atölyesi olarak kurgulandı. Arazi analizleri esnasında geçmişten bu yana mevcut suyun geri çekildiği saptandı. Gelecek senaryosunda da beklenilen kuraklığa dolayısıyla çorak alanlara çözüm olarak proje alanı çevresindeki araziye bu yöntemin uygulanması önerilerek gelecek yıllarda bölgenin yeşillenmesi hedeflendi. Böylece kültür merkezi şimdilerde yeşil bir merkez iken gelecek senaryosunda yeşillendiren bir kültür kenti örneği olmaktadır.

Gazi Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, StudioThinkImagine atölyesinin proje yürütücüleri (Pınar Dinç Kalaycı (koordinatör), Can Güngör, Bolkar Açıkkol, Gizem Özkan Üstün, Yusuf Bera Bilici, Mehmet Fetullah Özyıldırım) ile çalışılmıştır. Bu süreçte sağladıkları destekler için teşekkür ederiz.